ལོག་རྟོག་བཞི་བསལ་ནས་ཚད་མའི་གྲངས་སོགས་ཆོས་བཞི་བསྟན་ཚུལ།
༈ མངོན་སུམ་ཚད་མའི་ངོ་བོ་ལ་ལོག་པར་རྟོག་པའི་ལོག་རྟོག་གི་རིགས་དེ་ལ་ཡང་དུ་མ་ཡོད་དེ། རིགས་པ་ཅན་པས། མངོན་སུམ་ཐམས་ཅད་རྟོག་པར་འདོད་པའི་ལོག་རྟོག་གཅིག །རྒྱལ་འབོག་པས་མངོན་སུམ་སྐད་ཅིག་མ་གཉིས་ཕན་ཆད་རྟོག་པར་འདོད་པའི་ལོག་རྟོག་གཅིག་དང་། གྲངས་ཅན་གྱིས་རྣ་བ་ལ་སོགས་པ་དབང་པོའི་འཇུག་པ་ཚད་མར་འདོད་པའི་ལོག་རྟོག་གཅིག་དང་། བྱེ་བྲག་པས། དབང་དོན་འཕྲད་པའི་འབྲེལ་པ་ཚད་མར་འདོད་པའི་ལོག་རྟོག་གཅིག་དང་། མུ་སྟེགས་རྣ་བ་མ་ཕུག་པའི་སྡེ་པས། ཡིད་མངོན་མེད་པར་འདོད་པའི་ལོག་རྟོག་གཅིག་དང་། རང་སྡེ་བྱེ་བྲག་སྨྲ་བས་རང་རིག་མེད་པར་འདོད་པའི་ལོག་རྟོག་གཅིག་དང་། རྒྱང་འཕེན་གྱིས་རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་མེད་པར་འདོད་པའི་ལོག་རྟོག་གཅིག་སྟེ་དུ་མ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། སྤྱོད་ཡུལ་ལ་ལོག་པར་རྟོག་པའི་ལོག་རྟོག་གི་རིགས་དེ་ལ་ཡང་དུ་མ་ཡོད་དེ། རིགས་པ་ཅན་པས། སྤྱི་དངོས་པོ་བ་མངོན་སུམ་གྱི་སྣང་ཡུལ་དུ་འདོད་པའི་ལོག་རྟོག་དང་། གྲངས་ཅན་གྱིས་གང་ཟག་གི་བདག་རྟག་པ་བ། རྗེས་དཔག་གི་སྣང་ཡུལ་དུ་འདོད་པའི་ལོག་རྟོག་གཅིག་སྟེ་དུ་མ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། །
༈ མངོན་སུམ་ཚད་མའི་འབྲས་བུ་ལ་ལོག་པར་རྟོག་པའི་ལོག་རྟོག་གི་རིགས་དེ་ལ་ཡང་དུ་མ་ཡོད་དེ། དཔྱོད་པ་པས་གཟུགས་སོགས་གཞལ་བྱ། དང་པོར་དོན་ལ་ལྟ་བའི་ཤེས་པ་དག་པ་བ་རྟོག་མེད་ཚད་མ། དེ་ལས་སྐྱེས་པའི་དོན་རྟོགས་འབྲས་བུར་བྱེད་པའི་ཚད་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་གཅིག་དང་། གྲངས་ཅན་གྱིས་གཟུགས་སོགས་གཞལ་བྱ། རྣ་བ་ལ་སོགས་པའི་དབང་པོའི་འཇུག་པ་ཚད་མ། དེ་ལས་སྐྱེས་པའི་དོན་རྟོགས་འབྲས་བུར་བྱེད་པའི་ཚད་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་གཅིག་དང་། རིགས་པ་ཅན་པས། གཟུགས་སོགས་གཞལ་བྱ། སྤྱི་སོགས་ཁྱད་པར་མཐོང་བའི་བློ་ཚད་མ། ཁྱད་པར་རྫས་འཛིན་གྱི་བློ་འབྲས་བུར་བྱེད་པའི་ཚད་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་གཅིག་དང་། བྱེ་བྲག་པས། ཤེས་བྱ་ཚིག་གི་དོན་དྲུག་གཞལ་བྱ། དབང་དོན་འཕྲད་པའི་འབྲེལ་པ་ཚད་མ། དེ་ལས་སྐྱེས་པའི་དོན་རྟོགས་འབྲས་བུར་བྱེད་པའི་ཚད་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་གཅིག་དང་། བྱེ་བྲག་སྨྲ་བས་གཟུགས་སོགས་གཞལ་བྱ། རྟེན་བཅས་ཀྱི་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་པ་ཚད་མ། དེ་ལས་སྐྱེས་པའི་དོན་རྟོགས་འབྲས་བུར་བྱེད་པའི་ཚད་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་དེ། ཚད་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་འཐད་ལྡན་དུ་འདོད་པའི་ལོག་རྟོག་དུ་མ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། འོ་ན། ལོག་རྟོག་རྣམ་པ་བཞི་པོ་དེ་སེལ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཞེ་ན། དེ་ཡོད་དེ། ལོག་རྟོག་བཞི་པོ་དེ་མ་བསལ་ན། སྒྲོ་འདོགས་དང་སྐུར་འདེབས་ཀྱི་གཡང་སར་ལྟུང་བ་དེ་མི་ཁེགས། དེ་མ་ཁེགས་ན། རང་མི་འདོད་པའི་དོན་ཐོབ་ཅིང་། འདོད་པའི་དོན་མི་འགྲུབ་པར་འགྱུར་ལ། ལོག་རྟོག་བཞི་པོ་དེ་བསལ་ན་རྟོགས་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མ་དང། དེའི་རྟོགས་བྱའི་ཡུལ་དང་། དེས་ཡུལ་རྟོགས་པའི་ཚུལ་ལ་སོགས་པ་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་འགྱུར་ལ། དེ་ལྟར་ཁོང་དུ་ཆུད་ན། མི་འདོད་པའི་དོན་སྤོང་ཞིང། འདོད་པའི་དོན་མཐའ་དག་འགྲུབ་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར།
༈ འོ་ན། དེ་ལྟར་ཡིན་ན། ལོག་རྟོག་བཞི་པོ་དེ་སེལ་བྱེད་ཀྱི་གཞུང་གང་ཞེ་ན། འདི་ལ་ལོག་རྟོག་དང་པོ་སེལ་བྱེད་ཀྱི་གཞུང་ངོས་བཟུང་བ་དང་། ལོག་རྟོག་ཕྱི་མ་གསུམ་སེལ་བྱེད་ཀྱི་གཞུང་ངོས་བཟུང་བ་གཉིས། དང་པོ་ལ་ཚད་མ་མདོ་ལས་གསུངས་ཚུལ་དང་། དེ་བསྟན་བཅོས་འདིར་འབྲེལ་ཚུལ་གཉིས། དང་པོ་ནི། ཚད་མ་མདོ་ལས། མངོན་སུམ་དང་ནི་རྗེས་སུ་དཔག །ཚད་མའོ་མཚན་ཉིད་གཉིས་གཞལ་བྱ། །དེ་ལ་རབ་སྦྱོར་ཕྱིར་ཚད་མ། །གཞན་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་གསུངས། འདིའི་དོན་ལ་དངོས་བསྟན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་པ་དང་། ཤུགས་བསྟན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་པ་གཉིས། དང་པོ་ནི། མངོན་སུམ་དང་ནི་རྗེས་སུ་དཔག །ཚད་མའོ། །ཞེས་པས་ཚད་མ་ལ་མངོན་སུམ་གྱི་ཚད་མ་དང་། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་ཚད་མ་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་པར་དངོས་སུ་བསྟན། མཚན་ཉིད་གཉིས་གཞལ་བྱ་ཞེས་པས་གཞལ་བྱ་ལ་རང་སྤྱི་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་པར་དངོས་སུ་བསྟན། གཉིས་པ་ནི། མངོན་སུམ་དང་ནི་རྗེས་སུ་དཔག །ཚད་མའོ། །ཞེས་པས་ཤུགས་ལ་ཚད་མ་མངོན་སུམ་གཅིག་པུར་གྲངས་ངེས་པ་དང་། ཚད་མ་ལ་མངོན་སུམ་གྱི་ཚད་མ་དང་། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་ཚད་མ་དང་། སྒྲ་བྱུང་གི་ཚད་མ་གསུམ་དུ་གྲངས་ངེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཀག་པ་ཡིན་ཏེ། འགྲེལ་བཤད་རྒྱལ་དབང་བློས། ཚད་མ་དག་ནི་གཉིས་ཁོ་ན་སྟེ། ཚད་མ་གཅིག་དང་གསུམ་རྣམས་བསལ་ཏོ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར། མཚན་ཉིད་གཉིས་གཞལ་བྱ། ཞེས་པ་འདིས་ཀྱང་ཤུགས་ལ། ཚད་མ་ལ་མངོན་སུམ་གཅིག་པུར་གྲངས་ངེས་པ་དང་། ཚད་མ་ལ་མངོན་སུམ་གྱི་ཚད་མ་དང་། རྗེས་སུ་དཔག་པའི་ཚད་མ་དང་། སྒྲ་བྱུང་གི་ཚད་མ་གསུམ་དུ་གྲངས་ངེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཀག་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་སྐད་དུ་ཡང་འགྲེལ་བཤད་རྒྱལ་དབང་བློས། ཡང་ན་གཞལ་བྱ་གཉིས་སུ་བསྟན་པས་གཅིག་དང་གསུམ་རྣམས་བཀག་གོ །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར། །
༈ གཉིས་པ་དེ་བསྟན་བཅོས་འདིར་འགྲེལ་བར་བྱེད་པ་ལ། གཞལ་བྱ་གཉིས་ཕྱིར་ཚད་མ་གཉིས། །ཞེས་པ་ནས། དྲན་མིན་མ་ཡིན་འཁྲུལ་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་པའི་བར་བྱུང་། དེ་ཡང་མངོན་སུམ་དང་ནི་ཞེས་པ་ནས། གཉིས་གཞལ་བྱ། ཞེས་པའི་བར་གྱི་དོན་མདོར་བསྟན་གྱི་ཚུལ་གྱིས་འཆད་པར་བྱེད་པ་ལ། གཞལ་བྱ་གཉིས་ཕྱིར་ཚད་མ་གཉིས། །ཞེས་པ་འདི་བྱུང་། གཞལ་བྱ་ཞེས་སོགས་འདིའི་རྟགས་བསྒྲུབ་པ་ལ། དོན་བྱེད་ནུས་དང་མི་ནུས་ཕྱིར། །ཞེས་པ་ནས། ཚད་མ་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་བཞག །ཅེས་པའི་བར་བྱུང་། འདིའི་ཁྱབ་སྒྲུབ་དེ་འཆད་པ་ལ། གང་ལ་དོན་གྱི་ནུས་པ་ལས། །ཞེས་པ་ནས། སྒྲུབ་བྱེད་གཅིག་ཏུ་ངེས་པ་ཡིན། །ཞེས་པའི་བར་བྱུང་། དེ་གཉིས་ཀྱི་དོན་བསྡུ་འཆད་པར་བྱེད་པ་ལ། མངོན་སུམ་ལྐོག་ཏུ་གྱུར་པ་ལས། །ཞེས་སོགས་རྐང་པ་བཞི་བྱུང། གཞན་ལུགས་ཀྱི་ཚད་མའི་གྲངས་ངེས་འགོག་པར་བྱེད་པ་ལ། གཞལ་བྱ་གཉིས་ནི་མཐོང་བའི་ཕྱིར། །ཞེས་པ་ནས། དེ་ཕྱིར་དེ་ལ་རྗེས་དཔག་གཉིས། །ཞེས་པའི་བར་བྱུང་། མདོ་རང་འགྲེལ་ལས། གལ་ཏེ་མི་རྟག་ཅེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་པའི་ཁ་དོག་ལ་སོགས་པ་འཛིན་པ་དང་། ལན་ཅིག་མ་ཡིན་པར་འཛིན་པ་དེ་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན་ཞེས་པའི་དོན་འཆད་པར་བྱེད་པ་ལ། གཞལ་བྱ་ངེས་ན་ཁ་དོག་ནི། །ཞེས་པ་དང་། དྲན་མིན་མ་ཡིན་འཁྲུལ་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་པའི་བར་བྱུང་། གཞལ་བྱ་གཉིས་ཕྱིར་ཚད་མ་གཉིས། །ཞེས་པའི་རྟགས་སྒྲུབ་པ་ལ་ཡང་། རྟགས་ཀྱི་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པ། ཡུལ་ཅན་བློའི་སྒོ་ནས་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པ། ཡུལ་ཅན་སྒྲའི་སྒོ་ནས་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པ། བྱེད་ལས་ཀྱི་སྒོ་ནས་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པ་དང་བཞི། དང་པོ་འཆད་པར་བྱེད་པ་ལ། དོན་བྱེད་ནུས་དང་མི་ནུས་ཕྱིར། །ཞེས་པ་འདི་བྱུང་། གཉིས་པ་འཆད་པར་བྱེད་པ་ལ། འདྲ་དང་མི་འདྲ་ཉིད་ཕྱིར་དང་། །ཞེས་པ་འདི་བྱུང་། གསུམ་པ་འཆད་པར་བྱེད་པ་ལ། སྒྲ་ཡི་ཡུལ་དང་ཡུལ་མིན་ཕྱིར། །ཞེས་པ་འདི་བྱུང་། བཞི་པ་འཆད་པར་བྱེད་པ་ལ། རྒྱུ་མཚན་གཞན་ནི་ཡོད་པ་ན། །ཞེས་སོགས་རྐང་པ་གཉིས་བྱུང་། རྩོད་པ་སྤོང་བ་ལ། ཁ་ཅིག་ན་རེ། གཞལ་བྱ་ལ་རང་སྤྱི་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་པ་མི་འཐད་པར་ཐལ། སྐྲ་ཤད་འཛག་སྣང་གི་དབང་ཤེས་ལ་སྣང་བའི་སྐྲ་ཤད་དེ། རང་སྤྱི་གང་ཡང་མ་ཡིན་པའི་གཞལ་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དེ་གཞལ་བྱ་ཡིན་ཏེ། དེ་རང་འཛིན་གྱི་བློ་ལ་སྣང་བའི་ཕྱིར། དེ་རང་མཚན་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་བྱེད་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར། དེ་སྤྱི་མཚན་མ་ཡིན་ཏེ། བློ་ལ་གསལ་བར་སྣང་བའི་ཕྱིར་ཟེར་ན། དེ་འདྲའི་དབང་ཤེས་ལ་སྣང་བའི་སྐྲ་ཤད་ཆོས་ཅན། གཞལ་བྱ་མ་ཡིན་ཏེ། གཞལ་བྱར་ཚད་མས་མ་དམིགས་པའི་ཕྱིར། ཞེས་འཆད་པར་བྱེད་པ་ལ། སྐྲ་ཤད་ལ་སོགས་དོན་མིན་ཏེ། །ཞེས་སོགས་རྐང་པ་གཉིས་བྱུང་། དོན་བྱེད་ནུས་དང་མི་ནུས་ཕྱིར། །ཞེས་སོགས་རྐང་པ་བཞིའི་ཁྱབ་སྒྲུབ་འཆད་པར་བྱེད་པ་ལ། དོན་དམ་དོན་བྱེད་ནུས་པ་གང་། །ཞེས་སོགས་རྐང་པ་བཞི་བྱུང་། དེ་ཡང་དང་པོའི་དབང་དུ་ བྱས་ནས། དོན་དམ་དོན་བྱེད་ནུས་པ་གང 
་། །ཞེས་པ་འདི་བྱུང་། གཉིས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ནས། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་སྣང་བ་གང་། དེ་འདིར་དོན་དམ་ཡོད་པ་ཡིན། །གཞན་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཡོད་པ་སྟེ། །དེ་དག་རང་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་བཤད། །ཅེས་པ་འདི་བྱུང་། གསུམ་པའི་དབང་དུ་བྱས་ནས། སྒྲ་ཡི་ཡུལ་དང་ཡུལ་མིན་ཕྱིར། །ཞེས་པ་འདི་བྱུང་། བཞི་པའི་དབང་དུ་
བྱས་ནས་རྒྱུ་མཚན་གཞན་ཡོད་བློ་མེད་གང་། །ཞེས་སོགས་འདོན་པ ་བསྒྱུར་དགོས་པ་ཡིན་ཏེ། ཤཱཀྱའི་འགྲེལ་པ་ལས། མདོར་ན། དོན་བྱེད་ནུས་པ་སྨོས་པས་ནི་ཉེ་བར་མཚོན་པ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར། དེ་ཡང་ཁྱབ་སྒྲུབ་དང་པོའི་དབང་དུ་བྱས་ནས། གཞལ་བྱ་ལ་དོན་བྱེད་ནུས་པ་དང་མི་ནུས་པའི་ཆོས་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་ན། གཞལ་བྱ་ལ་རང་སྤྱི་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་པའི་ཁྱབ་སྟེ། དོན་བྱེད་ནུས་པ་དེ་རྟོག་པས་སྒྲོ་མ་བཏགས་པར་རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྡོད་ལུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་གྲུབ་པ་དང་། དོན་བྱེད་མི་ནུས་པའི་ཆོས། རྟོག་པས་སྒྲོ་བཏགས་པའི་ཆོས་གང་ཞིག །རྟོག་པས་སྒྲོ་མ་བཏགས་པར་ཞེས་སོགས་དེ། རང་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད་དང་། གཅིག་ཤོས་དེ་སྤྱི་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ཁྱབ་སྒྲུབ་གཉིས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན། གཞལ་བྱ་ལ་རང་སྣང་ཡུལ་དུ་བྱེད་པའི་བློ་ངོར་ཆོས་གཞན་ལ་རྗེས་འགྲོ་བྱེད་པར་སྣང་བ་དང་། དེ་ལྟར་མི་བྱེད་པར་སྣང་བའི་ཆོས་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་ན། གཞལ་བྱ་ལ་རང་སྤྱི་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་པས་ཁྱབ་སྟེ། རང་སྣང་ཡུལ་དུ་བྱེད་པའི་བློ་ངོར་ཆོས་གཞན་ལ་རྗེས་འགྲོ་མི་བྱེད་པར་སྣང་བ་དེ། རྟོག་པས་སྒྲོ་མ་བཏགས་པར་རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྡོད་ལུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་གྲུབ། གཅིག་ཤོས་དེ་རྟོག་པས་སྒྲོ་བཏགས་པའི་ཆོས་ཡིན་པ་གང་ཞིག །རྟོག་པས་སྒྲོ་མ་བཏགས་པ་ཞེས་སོགས་དེ་རང་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད་དང་། གཉིས་པ་དེ་སྤྱི་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ཁྱབ་སྒྲུབ་གསུམ་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན། གཞལ་བྱ་ལ་རྟོག་པའི་སྣང་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་སྒོ་ནས་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་སྒྲའི་བརྗོད་བྱ་དང་། དེར་གྱུར་པའི་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་སྒྲའི་བརྗོད་བྱ་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་ན། གཞལ་བྱ་ལ་རང་སྤྱི་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་པས་ཁྱབ་སྟེ། དང་པོ་དེ་རྟོག་པས་སྒྲོ་མ་བཏགས་པར་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྡོད་ལུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་གྲུབ། གཅིག་ཤོས་དེ་རྟོག་པས་སྒྲོ་བཏགས་པའི་ཆོས་ཡིན་པ་གང་ཞིག །དང་པོ་དེ་རང་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད་དང་། གཉིས་པ་དེ་སྤྱི་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ཁྱབ་སྒྲུབ་བཞི་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན། གཞལ་བྱ་ལ་བཟུང་དོན་རང་མཚན་ལ་ལྟོས་པའི་རྟོག་མེད་ཀྱི་ཤེས་པའི་སྣང་ཡུལ་དང་། དེ་ལ་མི་ལྟོས་པར་རང་རྒྱུ་བརྡ་དྲན་པ་ལ་ལྟོས་པའི་རྟོག་པའི་སྣང་ཡུལ་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་ན། གཞལ་བྱ་རང་མཚན་དང་སྤྱི་མཚན་གཉིས་སུ་གྲངས་ངེས་པས་ཁྱབ་སྟེ། དང་པོ་དེ་རྟོག་པས་སྒྲོ་མ་བཏགས་པར་ཞེས་སོགས་དང་། གཅིག་ཤོས་དེ་རྟོག་པས་སྒྲོ་བཏགས་པའི་ཆོས་གང་ཞིག །དང་པོ་དེ་རང་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད། གཅིག་ཤོས་སྤྱི་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར། །