སྤྱི་དོན་དང་པོ། དམ་པའི་ཆོས་མཉན་པ་དང་བཤད་པའི་ཕན་ཡོན།
དང་པོ་ལ། སྤྱིར་དམ་པའི་ཆོས་ཉན་བཤད་ཀྱི་ཕན་ཡོན་དང་། ཁྱད་པར་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་ཀྱི་ཉན་བཤད་ཀྱི་ཕན་ཡོན་གཉིས་ལས། དང་པོ་ལ། མཉན་པ་དང་། བཤད་པ་དང་། གཉིས་ཀའི་ཕན་ཡོན་གསུམ། དང་པོ་ནི། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྡེ་སྣོད་ལས། ཐོས་པས་ཆོས་རྣམས་ཤེས་པར་འགྱུར། །ཐོས་པས་སྡིག་ལས་ལྡོག་པར་འགྱུར། །ཐོས་པས་དོན་མེད་སྤོང་བར་འགྱུར། །ཐོས་པས་མྱ་ངན་འདས་པ་ཐོབ། །ཅེས་གསུངས་ལ། དེའི་དོན་རྣམ་བཤད་རིགས་པར། དེ་ལ་རྐང་པ་བཞི་པོ་འདིས་ནི་རིམ་པ་ལྟར་ཕྱི་ནང་གི་གྲུབ་མཐའ་ཤེས་པས་བླང་དོར་གྱི་གནས་ཤེས་པ་དང་། ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་བསླབ་པ་ཐོབ་ནས་ཉེས་སྤྱོད་ལས་ལྡོག་པ་དང་། སེམས་ཀྱི་བསླབ་པ་ཐོབ་ནས་དོན་མེད་པའི་འདོད་པ་སྤོང་བ་དང་། ཤེས་རབ་ཀྱི་བསླབ་པ་ཐོབ་ནས་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཟག་ཟད་མངོན་དུ་བྱས་ཏེ་མྱང་འདས་ཐོབ་པ་སྟེ་བཞི་འམ། ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་རྙེད་པ་དང་། ལས་དང་ཉོན་མོངས་དང་། སྐྱེ་བའི་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་ལས་བརྒལ་བ་སྟེ་བཞི་དང་། ཆོས་འདུས་བ་ལ་དད་པ་རྙེད་པ་དང་། རབ་ཏུ་འབྱུང་བ་དང་། དབང་པོའི་སྒོ་བསྲུངས་པས་འདོད་པ་ལས་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བས་གནོད་པ་སྤོང་བ་དང་། བདེན་པ་རྟོགས་ནས་མྱང་འདས་ཐོབ་པ་སྟེ། བཞི་ལ་བཤད་དོ། །རྣམ་བཤད་རིགས་པར། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཆོས་མཉན་པ་ལ་ཕན་ཡོན་ལྔ་གསུངས་ཏེ། མ་ཐོས་པ་ཐོས་པར་འགྱུར་བ་དང་། ཐོས་པ་ཡོངས་སུ་བྱང་བར་འགྱུར་བ་དང་། སོམ་ཉི་སྤོང་བ་དང་། ལྟ་བ་དྲང་པོར་བྱེད་པ་དང་། ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཚིག་དང་དོན་ཟབ་མོར་རྟོགས་པར་འགྱུར་བའོ། །ཞེས་སོ། །དེའི་དོན་རྒྱ་ཆེར་ཐོས་པ་དང་། གསལ་ཞིང་དྲི་མ་མེད་པར་བྱེད་པ་དང་། ངེས་པ་འཐོབ་པ་དང་། ཡང་དག་པར་རྟོགས་པ་དང་། བདེན་པ་རྟོགས་པ་སྟེ་ལྔའོ། །དང་པོ་གཉིས་ཀྱིས་ཐོས་པའི་ཤེས་རབ་ཡོངས་སུ་དག །བར་པ་གཉིས་ཀྱིས་བསམ་པའི་ཤེས་རབ་ཡོངས་སུ་དག །ཐམས་སྒོམ་པའི་ཤེས་རབ་ཡོངས་སུ་དག་པར་འགྱུར་བར་བསྟན་ནོ། །ཡང་དམ་པའི་ཆོས་མཉན་པ་ལ་ཕན་ཡོན་རྣམ་པ་ལྔ་ཡོད་དེ། རྣམ་པར་མི་ཤེས་པ་རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱེད་པ་དང་། ཉེས་པར་གཟུང་བ་འདོར་བ་དང་། ཐེ་ཚོམ་ཟོས་པ་ངེས་པར་བྱེད་པ་དང་། ངེས་པར་བྱས་པ་སྙིང་པོར་བྱེད་པ་དང་། འཕགས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱི་མིག་སྦྱོང་བར་བྱེད་པའོ། །ཞེས་སོ། །ཡང་ཆུས་ནི་ཕན་པ་རྣམ་པ་ལྔ་བྱེད་དེ། འབྲས་ཐུག་པོ་ཆེ་ལ་སོགས་པ་སྦང་པར་བྱ་བ་རྣམས་འབངས་པར་བྱེད་པ་དང་། ལུས་དང་གོས་དང་སྣོད་དག་གི་དྲི་མ་སེལ་བ་དང་། སོས་ཀའི་ལུས་ཀྱི་ཡོངས་སུ་གདུང་བ་སེལ་བ་དང་། སྐོམ་དད་ཆེ་བ་ཞི་བར་བྱེད་པ་དང་། རྩྭ་དང་འབྲུ་དང་ནགས་ཚལ་བསྐྱེད་ཅིང་འཕེལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་ལ་དད་པ་བསྐྱེད་པས། གདུང་བའི་རྒྱུད་འབངས་པར་བྱེད་པ་དང་། འཆལ་བའི་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་དྲི་མ་སེལ་བ་དང་། འདོད་པའི་ཡོངས་སུ་གདུང་བ་སེལ་བ་དང་། ཡང་འབྱུང་བའི་སྲིད་པའི་སྐོམ་པ་ཞི་བར་བྱེད་པ་དང་། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་ཕྱོགས་དང་མཐུན་པའི་ཡོན་ཏན་གྱི་རྩ་བ་དང་། འབྲུ་དང་ནགས་ཚལ་བསྐྱེད་ཅིང་འཕེལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །ཕན་པ་ལྔ་པོ་དེ་ཡང་དད་པ་རྙེད་པ་དང་། ལས་དང་བཅས་པ་བསླབ་པ་གསུམ་ལས་བརྩམས་པ་རིག་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་ཕན་པ་ལྔ་པོ་དེ་འདོད་པས་གུས་པར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་མཉན་པར་བྱའོ། །མེས་བྱ་བ་བཞི་བྱེད་དེ། བསྲེག་པ་དང་། ཚོས་པར་བྱེད་པ་དང་། དྲོ་བར་བྱེད་པ་དང་། གསལ་བར་བྱེད་པའོ། །དེ་བཞིན་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་གི་མེས་ཀྱང་རྒྱུད་སྨིན་པ་རྣམས་ལ་ཉོན་མོངས་པ་རྣམས་བསྲེག་པ་དང་། རྒྱུད་མ་སྨིན་པ་རྣམས་ལ་དགེ་བའི་རྩ་བ་རྣམས་སྨིན་པར་བྱེད་པ་དང་། སྲིད་པ་ལ་མངོན་པར་དགའ་བ་རྣམས་སྐྱོ་བར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་གདུང་བར་བྱེད་པ་དང་། སྐྱོ་བར་གྱུར་པ་རྣམས་དང་ཐེ་ཚོམ་ཟོས་པ་དང་ལམ་ངན་པར་ཞུགས་པ་རྣམས་ལ་ལམ་དང་ལམ་མ་ཡིན་པ་ཡང་དག་པར་རབ་ཏུ་སྟོན་པའི་ཕྱིར་གསལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་གུས་པས་ཆོས་མཉན་པར་བྱའོ། །གཞི་ལྔ་དག་གིས་འཇུག་ངོགས་བདེ་བ་ལ་བརྟེན་པར་བྱ་སྟེ། དྲི་མ་མེད་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང་། ཚ་བ་རབ་ཏུ་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང་། སྐོམ་པ་རབ་ཏུ་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང་། དགའ་བའི་རྩེད་མོ་ཉམས་སུ་མྱོང་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང་། ཚུ་རོལ་གྱི་འགྲམ་ནས་ཕ་རོལ་གྱི་འགྲམ་དུ་ཕྱིན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་འཇུག་ངོགས་བདེ་བ་ལའང་དེ་བཞིན་ཏེ་འཆལ་བའི་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་དྲི་མ་མེད་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང་། འདོད་པའི་ཡོངས་སུ་གདུང་བ་རབ་ཏུ་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང་། ཡང་འབྱུང་བའི་སྲིད་པ་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང་། བསམ་གཏམ་དང་མངོན་པར་ཤེས་པ་དང་ཚད་མེད་པ་དང་། རྣམ་པར་ཐར་པ་ལ་སོགས་པ་ཡོན་ཏན་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་དགའ་བའི་རྩེད་མོ་ཉམས་སུ་མྱོང་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང་། ཚུ་རོལ་གྱི་འགྲམ་འཇིག་ཚོགས་ནས་ཕ་རོལ་གྱི་འགྲམ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པར་འགྲོ་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན། འཇུག་ངོགས་བདེ་བ་ལ་བརྟེན་པའི་ཡོན་ཏན་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་གུས་པར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་མཉན་པར་བྱའོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །
གཉིས་པ་ལ། སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་ལ་མཆོད་པ་བླ་ན་མེད་པར་འགྱུར་བ་དང་། ཟང་ཟིང་གི་སྦྱིན་པ་ལས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་ཅིང་། ཕན་འདོགས་པའི་མཆོག་ཡིན་པ་དང་། གཟུངས་དང་རིག་པ་ཐོབ་པ་དང་། བསོད་ནམས་འཕེལ་བས་བྱང་ཆུབ་ཐོབ་པ་དང་བཞིའོ། །དང་པོ་ནི། ཇི་སྐད་དུ། གང་ལ་ཕན་ཕྱིར་ང་ཡི་ཆོས། །ཚུལ་བཞིན་བསྟན་པས་མཆོད་འགྱུར་གྱི། །མེ་ཏོག་བྱུག་པ་མར་མེ་ཡིས། །རྒྱལ་བ་ཡང་དག་མཆོད་མ་ཡིན། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་ནི། བྱམས་པ་སེང་གེ་སྒྲའི་མདོ་ལས། གང་གིས་གངྒཱའི་བྱེ་སྙེད་སངས་རྒྱས་ཞིང་། །རིན་ཆེན་བདུན་གྱིས་ཡོངས་སུ་བཀང་བྱས་ནས། །དགའ་རབ་སེམས་ཀྱིས་རྒྱལ་ལ་ཕུལ་བ་དང་། །གང་གིས་སེམས་ཅན་གཅིག་ལ་ཚིགས་བཅད་བྱིན། །རིན་ཆེན་སྦྱིན་པ་ཤིན་ཏུ་རྒྱ་ཆེ་དེས། །ཚིགས་བཅད་སྦྱིན་པ་སྙིང་རྗེས་བསྒྲུབས་དེ་ལ། །ཆར་ཡང་མི་ཕོད་གྲངས་སུའང་མ་ཡིན་ན། །གཉིས་དང་གསུམ་ལས་བསམ་དུ་ག་ལ་ཡོད། །ཅེས་པ་དང་། གངྒཱའི་བྱེ་སྙེད་རིན་ཆེན་གསེར་དག་གིས། །བཀའ་སྟེ་གང་ལ་སྦྱིན་པ་བྱིན་པ་བས། །དུས་ངན་ཚེ་ན་ཚིགས་བཅད་གཅིག་བརྗོད་པ། །དེ་ཡི་ཕན་འདོགས་ཇི་འདྲ་དེ་ལ་མེད། །ཅེས་སོ། །
གསུམ་པ་ནི། སེང་གེས་ཞུས་པ་ལས། ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་པས་སྐྱེ་བ་དྲན། །ཞེས་པ་དང་། ཀླུའི་རྒྱལ་པོ་རྒྱ་མཚོས་ཞུས་པའི་མདོ་ལས། ཆོས་བྱིན་པས་ནི་ཟག་པ་ཟད་པའི་མངོན་པར་ཤེས་པ་རྣམ་པར་དག་པར་འགྱུར་རོ། །ཞེས་སོ། །རིན་ཆེན་ཕྲེང་བར་ཆོས་ཀྱི་ཆེད་དང་དེ་བཞིན་དུ། །གཞུང་གི་དོན་དག་དྲན་པ་དང་། །ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་པ་དྲི་མེད་པས། །ཚེ་རབས་དྲན་པ་ཐོབ་པར་འགྱུར། །ཞེས་སོ། །
བཞི་པ་ནི། ལྷག་པའི་བསམ་པ་བསྐུལ་བའི་མདོ་ལས། བྱམས་པ་གང་རྙེད་པ་དང་བཀུར་སྟི་མི་འདོད་པར་ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་པ་བྱིན་ན། ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་པ་ཟང་ཟིང་མེད་པའི་ཕན་ཡོན་ཉི་ཤུ་སྟེ། ཉི་ཤུ་གང་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། དྲན་པ་དང་ལྡན་པ་ཡིན། བློ་དང་ལྡན་པ་ཡིན། བློ་གྲོས་དང་ལྡན་པ་ཡིན། མོས་པ་དང་ལྡན་པ་ཡིན། ཤེས་རབ་དང་ལྡན་པ་ཡིན། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཤེས་རབ་རྗེས་སུ་རྟོགས་པར་འགྱུར་བ་ཡིན། འདོད་ཆགས་ཆུང་བ་ཡིན། ཞེ་སྡང་ཆུང་བ་ཡིན། གཏི་མུག་ཆུང་བ་ཡིན། བདུད་ཀྱིས་དེ་ལ་གླགས་མི་རྙེད་པ་ཡིན། སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་ཀྱིས་དེ་ལ་དགོངས་པ་ཡིན། མི་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ཀྱིས་དེ་སྲུང་བ་ཡིན། ལྷ་རྣམས་ཀྱིས་དེའི་ལུས་ལ་མདངས་འཇུག་པ་ཡིན། མི་མཛའ་བ་རྣམས་ཀྱིས་དེ་ལ་གླགས་མི་རྙེད་པ་ཡིན། དེ་མཛའ་བོ་རྣམས་དང་མི་ཕྱེད་པ་ཡིན། ཚིག་གཟུང་བར་འོས་པ་ཡིན། མི་འཇིགས་པ་ཐོབ་པ་ཡིན། ཡིད་བདེ་བ་མང་བ་ཡིན། མཁས་པས་བསྔགས་པ་ཡིན། དེ་ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་པ་དེ་རྗེས་སུ་དྲན་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ཏེ། བྱམས་པའི་ཕན་ཡོན་ཉི་ཤུ་པོ་དེ་དག་གོ། ཞེས་པ་དང་། བསླབ་བཏུས་ལས། ཆོས་གྱི་སྦྱིན་པ་ཟང་ཟིང་མེད། །བསོད་ནམས་འཕེལ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །
གསུམ་པ་ལ། ཐེག་པ་གསུམ་གྱིས་ཁམས་བརྟས་པ། མཁས་པར་གྱུར་པས་ཀུན་གྱིས་བཀུར་བ། བསྟན་པ་གཟུང་བས་བྱང་ཆུབ་ཐོབ་པའོ། །དང་པོ་རྣམ་བཤད་རིགས་པར། དད་པས་མཉན་པ་གང་གིས་ན། །མཐོ་རིས་དགའ་བའི་བསོད་ནམས་དང་། །གང་གིས་མྱ་ངན་འདས་ཐོས་པའི། །ཤེས་རབ་ས་བོན་རྟས་པར་འགྱུར། །ཞེས་པ་དང་། ཁམས་རྟས་བྱེད་དང་ཞེས་པའི་འགྲེལ་པར། ཐོས་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཡིད་ལ་བྱེད་པའི་ཁམས་རྟས་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་སོ། །དེ་ཐོས་པའི་ཕན་ཡོན་ཡིན་གྱི། བཤད་པའི་ཕན་ཡོན་དུ་མི་རིགས་ཏེ། ཐོས་པ་དང་བཤད་པ་ཐ་དད་དོ་སྙམ་ན་མ་ཡིན་ཏེ། ཀུན་ལས་བཏུས་སུ། འཛིན་པ་དང་ཁ་ཏོན་བྱེད་པ་དང་བཤད་པས་ཐོས་པ་ལས་བྱུང་བར་བལྟའོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །
གཉིས་པ་ནི། ལུང་རྣམ་འབྱེད་ལས། མང་དུ་ཐོས་པ་ལ་ཕན་ཡོན་རྣམ་པ་ལྔ་ཡོད་དེ། ཕུང་པོ་ལ་མཁས་པ་དང་། ཁམས་ལ་མཁས་པ་དང་། སྐྱེ་མཆེད་ལ་མཁས་པ་དང་། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ལ་མཁས་པ་དང་། དེའི་གདམས་ངག་དང་རྗེས་སུ་བསྟན་པ་གཞན་ལ་རག་མ་ལས་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སོ། །སྐྱེས་རབས་ལས། ཐོས་པ་གཏི་མུག་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ་ཡིན། །རྐུན་པོ་ལ་སོགས་མི་འཁྱེར་ནོར་གྱི་མཆོག །ཀུན་ཏུ་རྨོངས་པའི་དགྲ་འཇོམས་མཚོན་ཆ་ཡིན། །ཐབས་ཚུལ་མན་ངག་སྟོན་པའི་གྲོགས་ཀྱི་མཆོག །ཅེས་པ་དང་། གྲགས་དང་དཔལ་དང་གཏེར་གྱི་མཆོག་ཀྱང་ཡིན། །ཡ་རབས་རྣམས་དང་ཕྲད་ན་སྐྱེས་ཀྱི་མཆོག །ཚོགས་ཀྱི་ནང་ན་མཁས་པ་དགའ་བར་འགྱུར། །ཕས་ཀྱི་རྒོལ་ལ་ཉི་མའི་འོད་དང་འདྲ། །ཞེས་པ་དང་། དུལ་ཞིང་རབ་ཏུ་གསལ་བའི་སྤོབས་པ་སྐྱེ། །གྲགས་པ་ཆེན་པོ་འཕྲལ་དུ་འབྱུང་བར་བྱེད། །སྨྲ་ལྕེ་བདེ་འགྱུར་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་རྒྱུ། །ཐོས་པའི་དཔལ་བསྒོམས་དོན་གསལ་རྟོགས་པར་འགྱུར། །ཐོས་དང་ལྡན་ན་འགལ་བ་མེད་པ་ཡི། །འཁོར་གསུམ་ལམ་ལ་རབ་ཏུ་གནས་པར་འགྱུར། །ཐོས་པའི་རྗེས་འཇུག་སྒྲུབ་ལ་སྙིང་པོར་བྱེད། །སྐྱེ་བའི་རྫོང་ལས་ཚེགས་ཆུང་ཐར་བར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་སོ། །
གསུམ་པ་ནི། བཤད་ཉན་ནི། བསྟན་པའམ་ཆོས་འཛིན་པར་འགྱུར་ཏེ། །མཛོད་ལས། དེ་འཛིན་བྱེད་པ་སྨྲ་བྱེད་པ། །སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན། །ཞེས་སོ། །ཆོས་འཛིན་པའི་ཕན་ཡོན་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་སྟེ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་གསང་བ་བསྟན་པ་ལས། དམ་ཆོས་འཛིན་པའི་བསོད་ནམས་ནི། །སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱིས་ནན་ཏན་དུ། །བསྐལ་པ་བྱེ་བར་བརྗོད་མཛད་ཀྱང་། །མཐའ་མར་ཕྱིན་པར་འགྱུར་མ་ལགས། །ཞེས་སོ། །བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོས་ཞུས་པའི་མདོ་ལས། དེ་བཞིན་གཤགས་པའི་དམ་པའི་ཆོས་འཛིན་པ། །རྒྱལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་གཟུང་བར་འགྱུར། །ལྷ་དང་གླུ་དང་མིའམ་ཅི་རྣམས་དང་། །བསོད་ནམས་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ནི་ཡོངས་སུ་བཟུང་། །དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་དམ་པའི་ཆོས་འཛིན་པ། །དྲན་ལྡན་བློ་གྲོས་ལྡན་ཞིང་བློ་ལྡན་འགྱུར། །ཤེས་རབ་རྒྱ་ཆེན་ཀུན་ནས་ཡེ་ཤེས་ལྡན། །མཁས་པ་བག་ཆགས་བཅས་པའི་ཉོན་མོངས་སྤོང་། ཞེས་པ་ནས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་དམ་པའི་ཆོས་འཛིན་པ། །བརྒྱ་བྱིན་ཚངས་པ་དེ་བཞིན་འཇིག་རྟེན་སྐྱོང་། །འཁོར་ལོས་སྒྱུར་དང་མི་ཡི་རྒྱལ་པོར་འགྱུར། །བདེ་དང་ཡིད་བདེ་བྱང་ཆུབ་དེ་འཚང་རྒྱ། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་ཕན་ཡོན་མང་པོ་གསུངས་སོ། །