ཁྲིད་ཀྱི་སྔོན་འགྲོས་གསལ་འདེབས་པ།
ངོ་བོ་དལ་བ་ལ་བསམ་པ།
དང་པོ་ལུས་རྟེན་ལ་སྙིང་པོ་ལེན་པའི་ཕྱིར་དུ་དལ་འབྱོར་རྙེད་པར་དཀའ་བ་བསམ་པའི་རིམ་པ་ལ། ཁྲིད་ཀྱི་སྔོན་འགྲོས་གསལ་འདེབས་པ་དང་། ཐུན་གྱི་སྔོན་འགྲོས་བློ་སྦྱོང་བ་དང་གཉིས། དང་པོ་ལ་ངོ་བོ་དལ་བ་ལ་བསམ་པ། ཁྱད་པར་གྱི་འབྱོར་བ་ལ་བསམ་པ། རྙེད་དཀའི་དཔེ་ལ་བསམ་པ། གྲངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ལ་བསམ་པ་དང་བཞི། དང་པོ་ངོ་བོ་དལ་བ་ལ་བསམ་པ་ནི། ངག་འདོན་རྩ་བ་ལས། ཀྱེ་མ་ཞེས་མི་ལུས་འདི་ལྟ་བུ་ཤིན་ཏུ་རྙེད་པར་དཀའ་ཞིང་། རྙེད་ན་དོན་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་འདི་ཐོབ་ནས། ཐོབ་པ་ལ་སྙིང་པོ་མི་ལེན་པར་ཆུད་ཟོས་སུ་གཏོང་བ་ལ་བསམ་ན་ཤིན་ཏུ་ཕང་ཆེ་བས་ན་ངག་ཏུ་ཡང་ཀྱེ་མ་ཞེས་བོས་པའོ། །དེ་ལྟར་ཡང་སློབ་མ་ལ་སྤྲིངས་པ་ལས། གང་ཞིག་ཐོབ་ནས་སྐྱེ་བའི་རྒྱ་མཚོ་མཐར་འབྱིན་ཅིང་། །བྱང་ཆུབ་མཆོག་གི་ས་བོན་དགེ་བའང་འདེབས་གྱུར་པ། །ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་བས་ཀྱང་ཡོན་ཏན་ལྷག་པ་ཡི། །མི་ཉིད་དེ་ནི་སུ་ཞིག་འབྲས་བུ་མེད་པར་བྱེད། །ཅེས་གསུངས་པས་རྙེད་ན་དོན་ཆེ་ཚུལ་གྱི་རྒྱུ་མཚན་གསུམ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་དལ་བའི་དོན་ནམ་ངེས་ཚིག་ནི། སློབ་དཔོན་འཕགས་པས། དམྱལ་བ་ཡི་དྭགས་དུད་འགྲོ་དང་། །ཚེ་རིང་ལྷ་དང་ཀླ་ཀློ་དང་། །ལོག་ལྟ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་སྟོང་པ། །ལྐུགས་པ་འདི་དག་མི་ཁོམ་བརྒྱད། །ཅེས་གསུངས་པས། དམྱལ་བར་སྐྱེས་ན་ཚ་གྲང་གི་དབང་གིས་མི་ཁོམ། ཡི་དྭགས་སུ་སྐྱེས་ན་བཀྲེས་སྐོམ་དབུལ་ཕོངས་ཀྱིས་མི་ཁོམ། དུད་འགྲོར་སྐྱེས་ན་གཅིག་ལ་གཅིག་ཟ་དང་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱིས་མི་ཁོམ། ལྷ་ཚེ་རིང་པོར་སྐྱེས་ན་རྟོག་པའི་འདུ་ཤེས་མངོན་གྱུར་པ་མི་སྐྱེ་བས་དྲན་པ་ཉམས་པས་ཆོས་བྱེད་པའི་སེམས་ཀྱི་རྟེན་མི་ཁོམ། ཡུལ་མཐའ་འཁོབ་ཀླ་ཀློ་ལ་སོགས་རིགས་ངན་པར་སྐྱེས་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རྣལ་མ་དང་མ་འཕྲད་པས་ལུས་སེམས་གཉིས་མི་ཁོམ། རྒྱུ་འབྲས་ལ་ཡིད་ཆེས་མེད་པའི་ཐེ་ཚོམ་དང་ལོག་ལྟ་ཅན་དུ་སྐྱེས་ན་སེམས་རྒྱུད་ལྟ་བ་ངན་པས་བསླད་པས་ཆོས་བྱེད་མི་ཁོམ། མུན་པའི་བསྐལ་པའམ་གླིང་བར་གྱི་འཇིག་རྟེན་དུ་སྐྱེས་ན་སངས་རྒྱས་བྱོན་པའི་སྐལ་བ་རྩ་བ་ནས་སྟོང་པས་ལུས་སེམས་གཉིས་མི་ཁོམ། ཡིད་ཀྱི་ཤེས་པ་དང་ངག་གི་སྨྲ་བ་ལྐུགས་པ་ཅན་དུ་སྐྱེས་ན་དབང་པོའི་ཤེས་པ་ལས་སུ་མི་རུང་བས་ལུས་སེམས་གཉིས་མི་ཁོམ་པ་སྟེ་མི་ཁོམ་པའི་ལྡོག་ཆ་སོ་སོ་བརྒྱད་པོ་ལ་ད་རེས་ཀྱི་ལུས་རྟེན་འདི་ཉིད་མ་སྐྱེ་བར་ཐར་ཏེ། ཆོས་སྒྲུབ་ན་བསྒྲུབ་རུང་གི་དལ་བ་ཐོབ་པས་ན་དལ་བ་བརྒྱད་ཅེས་མིང་བཏགས་པའོ།།
ཁྱད་པར་གྱི་འབྱོར་བ་ལ་བསམ་པ།
གཉིས་པ་ཁྱད་པར་གྱི་འབྱོར་བ་ལ་བསམ་པ་ནི། སྔ་མ་ལས། མི་ཉིད་དབུས་སྐྱེས་དབང་པོ་ཚང་། །ལས་མཐའ་མ་ལོག་གནས་ལ་དད། །སངས་རྒྱས་བྱོན་དང་དེས་ཆོས་གསུངས། །བསྟན་པ་གནས་དང་དེའི་རྗེས་ཞུགས། །གཞན་ཕྱིར་སྙིང་ནས་བརྩེ་བའོ། །ཞེས་གསུངས་པས། མི་ལུས་མ་ཐོབ་ན་དམ་པའི་ཆོས་དང་མི་མཇལ་བ་ལས་ད་ལྟ་མི་ལུས་ཐོབ་པས་རྟེན་གྱི་འབྱོར་བ་དང། མི་ལུས་ཐོབ་པ་དེ་ཡང་ཡུལ་མཐའ་འཁོབ་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་སྐྱེ་ན་དམ་པའི་ཆོས་དང་མི་མཇལ་བ་ལས་ད་རེས་ཆོས་ཚིགས་ཀྱི་ཡུལ་དབུས་དམ་པའི་ཆོས་བསྟན་པའི་འཇུག་སྒོ་འདུལ་བ་གཞི་གསུམ་གྱི་ཕྱག་བཞེས་དར་བའི་ཕྱོགས་སུ་སྐྱེས་པ་ཡུལ་གྱི་འབྱོར་བ་དང་། སྐྱེས་པའི་ལུས་རྟེན་དེའང་དབང་པོ་ལྔ་གང་རུང་ལ་སྐྱོན་ཞུགས་ན་ཆོས་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་གེགས་ཡིན་ཀྱང་ད་ལྟའི་ལུས་རྟེན་འདི་ཉིད་དབང་པོ་སྒོ་ལྔར་སྐྱོན་མ་ཞུགས་པས་དབང་པོ་ཡོན་ཏན་གྱི་འབྱོར་བ་དང་། དབང་པོ་ལྔ་ཚང་ཡང་སྒོ་གསུམ་མི་དགེ་བ་ཤ་སྟག་ལ་སྤྱོད་པའི་ལས་མཐའ་ལོག་པ་ཅན་དམ་པའི་ཆོས་ལ་རྒྱབ་འགལ་དུ་སོང་ན་མི་ལུས་ཐོབ་པ་སྡིག་པའི་ཁུར་གྱིས་ནོན་པ་ལས་མེད་པས་ད་རེས་དམ་པའི་ཆོས་ལ་མོས་པའི་བློ་རྒྱུད་ལ་སྐྱེ་བར་གྱུར་པས་བསམ་པའི་ཁྱད་པར་གྱི་འབྱོར་བ་དང་། དད་པའི་གནས་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་བསླབ་པ་གསུམ་ལ་རྒྱུ་མཚན་ཤེས་ནས་དད་པ་མ་སྐྱེས་ན་ཆོས་དང་བློ་རྒྱུད་ཐ་དད་དུ་འགྲོ་བ་ཡིན་ལ། ད་རེས་བློ་ཆོས་ལ་ཕྱོགས་པས་རང་རྒྱུད་དད་པའི་འབྱོར་བ་དང་ལྔ་པོ་ནི་རང་ངོས་ནས་ཚང་དགོས་པས་རང་འབྱོར་ལྔ་ཞེས་བྱའོ། །སངས་རྒྱས་འཇིག་རྟེན་དུ་བྱོན་པའི་བསྐལ་བ་དང་མ་འཕྲད་ན་དམ་པའི་ཆོས་དང་མི་མཇལ་བས་ད་ལྟ་བསྐལ་བཟང་སྒྲོན་མེ་བཞི་པ་འཇིག་རྟེན་དུ་བྱོན་པའི་དུས་དང་ལྡན་པས་སྟོན་པ་ཐུགས་རྗེའི་འབྱོར་བ་དང་། སངས་རྒྱས་འཇིག་རྟེན་དུ་བྱོན་ན་ཡང་ཆོས་མ་བསྟན་ན་ཐར་བའི་འཇུག་སྒོ་དང་བྲལ་བ་ལ་ད་རེས་སྟོན་པ་ཐུགས་རྗེ་ཅན་གྱིས་ཆོས་འཁོར་སྡེ་སྣོད་གསུམ་དུ་བསྐོར་བས་བསྟན་པ་ལ་བསླབ་པའི་འབྱོར་བ་དང་། ཆོས་འཁོར་རིམ་པ་གསུམ་དུ་བསྟན་ན་ཡང་བསྟན་པའི་གནས་ཚད་རྫོགས་ན་ལམ་གྱི་དམིགས་རྐྱེན་དང་བྲལ་བས་འཇུག་སྒོ་མེད་པ་ཡིན་ཀྱང་ད་རེས་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་ད་དུང་མ་ནུབ་པས་དུས་ཀྱི་འབྱོར་བ་དང། བསྟན་པ་དམ་པའི་ཆོས་རྗེས་སུ་བསྟན་པ་ད་དུང་གནས་ཀྱང་རང་ཉིད་བསྟན་པའི་སྒོར་ཡང་དག་པར་མ་ཞུགས་ན་རང་གི་ཆོས་སྐལ་དམན་པར་གྱུར་པ་ལ་ད་རེས་བསྟན་པའི་སྒོར་རབ་ཏུ་བྱུང་སྟེ་ཞུགས་པས་རང་གི་སྐལ་བས་འབྱོར་བ་དང་། བསྟན་པའི་སྒོར་ཞུགས་ཀྱང་ཐར་བའི་ས་མཁན་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་གྱིས་རྗེས་སུ་མ་བཟུང་ན་དགེ་བའི་འཇུག་སྒོ་དང་ཐར་བའི་འཇུག་ངོགས་དང་ལམ་གྱི་འཇུག་ཚུལ་མི་ཤེས་པ་ལ། ད་རེས་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པའི་བླ་མའི་ཐུགས་རྗེས་ཟིན་པས་ལྷག་པའི་བཀའ་དྲིན་གྱི་འབྱོར་བ་དང་ལྔ་པོ་ནི་གཞན་རྐྱེན་གྱིས་ཚང་དགོས་པས་གཞན་འབྱོར་ལྔ་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལྟ་བུའི་དལ་བ་བརྒྱད་པོ་ལ་འབྱོར་བ་བཅུ་ཚང་བའི་ལུས་རྟེན་འདི་ནི་ལྷ་བས་ཀྱང་ལྷག་པའི་ལུས་རྟེན་ཁྱད་པར་ཅན་ཡིན་ཚུལ་དེ་ཡན་ཆད་ཀྱིས་རང་རྒྱུད་ལ་ངེས་དགོས་པ་ཡིན་ནོ།།
རྙེད་དཀའི་དཔེ་ལ་བསམ་པ།
གསུམ་པ་རྙེད་དཀའི་དཔེ་ལ་བསམ་སྟེ་བསྒོམ་པ་ནི། ངག་འདོན་རྩ་བར། རྙེད་དཀའི་རྟེན་བཟང་དལ་འབྱོར་ལུས༔ ཞེས་ཏེ། བཤེས་པའི་སྤྲིངས་ཡིག་ལས། རྒྱ་མཚོ་ཆེར་གནས་གཉའ་ཤིང་བུ་ག་དང་། །རུས་སྦལ་ཕྲད་པ་བས་ཀྱང་དུད་འགྲོ་ལས། །མི་ཉིད་ཆེས་ཐོབ་དཀའ་བས་མི་དབང་གིས། །དམ་ཆོས་སྤྱོད་པས་དེ་འབྲས་མཆིས་པར་མཛོད། །ཅེས་གསུངས་པས། དཔེར་ན་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁྱོན་དང་མཉམ་པའི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་ཟབ་རྒྱ་ཚད་མཐའ་ཡས་པར་གྱུར་པའི་གཏིང་ན། རུས་སྦལ་ཞར་བ་ཞིག་གནས་བཅས་པ་དེ་ཉིད་མི་ལོ་བརྒྱ་བརྒྱ་རེའི་མཚམས་ནས་མཚོ་ཁར་ཡར་ཕྱིན་པ་ན། མཚོ་ཁ་དེར་གཉའ་ཤིང་གི་ཚད་དུ་ལོང་པའི་ཤིང་ལེབ་བུ་ག་གཅིག་པ་ཞིག་ཕྱོགས་བཞིའི་རླུང་གིས་བསྐྱོད་དེ་དར་ཅིག་མི་གནས་པར་ཕྱོགས་མ་ངེས་པར་གཡེང་བར་གྱུར་ན། བརྒྱ་ལམ་རེ་འགའ་རེར་རུས་སྦལ་གྱི་མགྲིན་པ་དེ་གཉའ་ཤིང་གི་བུ་གར་ཚུད་སྲིད་ཀྱང་། སྔར་བཤད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཚང་བའི་མི་ལུས་རིན་པོ་ཆེ་ཐོབ་པ་ནི་དེ་བས་ཀྱང་ཐོབ་དཀའ་བའི་དཔེ་འདི་ཉིད་སྟོན་པས་འདུལ་བ་ལུང་ལས་ཇི་ལྟར་གསུངས་པའི་དོན་མགོན་པོ་ཀླུས་བཀྲལ་བ་འདིས་ལེགས་པར་རྟོགས་དགོས་སོ། །དེ་ལྟར་དལ་བའི་རྟེན་ལ་འབྱོར་བའི་ཡོན་ཏན་གྱིས་བརྒྱན་པ་ནི་རྙེད་དཀའ་ཞིང་རྙེད་ན་དོན་ཆེན་པོ་སྐྱེས་བུ་གསུམ་གྱི་ལམ་འབྲས་བུ་དང་བཅས་པ་རྣམས་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་ཐོབ་པ་ཡིན་ཏེ། རྒྱལ་སྲས་ཆེན་པོ་ཤནྟ་དེ་ཝས། དལ་འབྱོར་འདི་ནི་ཤིན་ཏུ་རྙེད་པར་དཀའ། །སྐྱེས་བུའི་དོན་སྒྲུབ་ཐོབ་པར་གྱུར་པ་ལ། །གལ་ཏེ་འདི་ལ་ཕན་པ་མ་སྒྲུབ་ན། །ཕྱིས་འདི་ཡང་དག་འབྱོར་བར་ག་ལ་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་སོ།།
གྲངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ལ་བསམ་པ།
བཞི་བ་གྲངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ལ་བསམ་པ་ནི། ཁམས་གསུམ་མམ་རིགས་དྲུག་གི་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་གྲངས་མང་ཉུང་དང་། སྐྱེ་བ་བཟང་ངན་གྱིས་ལུས་རྟེན་མཆོག་དམན་སོ་སོར་ཐོབ་པའི་རིམ་པ་ལ་བློས་བརྟགས་དཔྱད་ཀྱིས་དཔག་ན། བཤད་མ་ཐག་གི་མི་ལུས་ཐོབ་པ་དེ་སྲིད་པ་ཙམ་སྟེ། འདི་ལྟར་ཞེ་སྡང་གི་ལས་ངན་འགྲོ་བའི་རྟེན་ལ་ཤིན་ཏུ་བསགས་རྒྱ་ཆེ་བའི་དམྱལ་བ་ན་ཚ་གྲང་གིས་གདུང་བའི་སེམས་ཅན་གྱི་མང་ཚད་ནི། མཚན་མོའི་སྐར་མ་ཙམ་དུ་སྣང་ལ། ཡིད་སེར་སྣའི་འཆིང་བས་ལས་ངན་བསགས་པའི་ཡི་དྭགས་ནི་དེ་བས་ཉུང་ཤས་སུ་ཡོད་པས་ཉིན་མོའི་སྐར་མ་ཙམ་དང་། ཡི་དྭགས་ལ་མཚན་མོའི་སྐར་མ་བཞིན་དུ་མང་པོར་གྱུར་པའི་ཚད་དེ་ལ་ལྟོས་ན་སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་གཏི་མུག་པའི་འགྲོ་བ་དུད་འགྲོའི་སྡེ་ཚན་སོ་སོར་ཉིན་སྐར་ཙམ་དུ་ཉུང་བར་འདུག་ལ། དེང་སང་གི་དུས་སེམས་ཅན་དང་། ཚེ་དང་། དུས་དང་། ཉོན་མོངས་དང་། ལྟ་བ་སྟེ་སྙིགས་མ་ལྔ་བདོ་བའི་མཐར་རྒྱུ་ལས་ངན་གྱིས་འཕངས་པའི་མི་ལུས་ཙམ་སྤྱིར་ཐོབ་པ་ཡོད་ཀྱང་། སྒེར་དུ་རང་གཞན་གཉིས་ཀ་འདི་ཕྱི་གཉིས་ཕུང་ལ་སྦྱོར་ངེས་པ་ཅན་གྱི་རིགས་རྒྱལ་ཁམས་ཀུན་ཏུ་ཁྲམ་པ་ཤ་སྟག་གིས་ཡོངས་སུ་གང་སྟེ། བདེན་པའི་ལམ་དང་དྲང་པོའི་ལུགས་སྐྱོང་བ་རེ་ཟུང་ལས་མེད་པའི་དུས་མཐའ་འདིར། དམ་པའི་ཆོས་དང་ལྡན་པའི་མི་ལུས་རིན་པོ་ཆེ་དགེ་སྡིག་གི་བླང་དོར་དང་། འཁོར་འདས་ཀྱི་སྐྱོན་ཡོན་སོ་སོར་འབྱེད་ཤེས་ལ་དཀར་པོ་དགེ་བའི་ཆོས་ལ་འདུན་པ་དང་མོས་པ་སྐྱེས་སུ་རུང་བའི་ལུས་རྟེན་འདི་འདྲ་བ་ལེགས་པར་ཐོབ་པའི་དུས་ད་རེས་ཀྱི་སྐྱེ་བ་འདིར་སྤྱིར་འཁོར་བ་དང་། སྒོས་སུ་ངན་སོང་གི་སྡུག་བསྔལ་ལས་སྐྱོབ་ཤིང་ཐར་བའི་ཐབས། ཡང་དག་སྙིང་པོའི་དོན་ཐོབ་བྱའི་འབྲས་བུ་མི་བསླུ་བ་མཆོག་གམ་བཟང་པོ་གང་ཉིད། ཐོབ་པར་བྱེད་པའི་ཐབས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ལམ་མ་ནོར་བ་དེ་ཅི་ནས་ཀྱང་བསྒྲུབ་པར་མ་བྱས་པའམ་མ་འགྲུབ་ན་མི་ལུས་ཞིག་ད་ལྟ་ཐོབ་པ་འདི་ཉིད། དཔེར་ན་རིན་པོ་ཆེ་གསེར་གླིང་དུ་ཕར་ཕྱིན་ནས་ཚུར་སྟོང་ལོག་ཏུ་རང་ཁྱིམ་དུ་ལྡོག་པ་དང་འདྲ་བས་གོང་དུ་ས་བཅད་རྣམ་བཞག་བཞིའི་སྒོ་ནས་དལ་འབྱོར་རྙེད་པར་དཀའ་བའི་ཚུལ་ཤེས་པར་བྱ་བ་ཁོ་ནའོ།།