དུམ་བུ་དགུ་པ། རིག་པ་མངོན་སུམ་གྱི་དོན་བསྟན་པ།

དེ་ནས་ཚིག་གསུམ་གྱིས་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་དོན་མཐོང་བར་བྱེད་པའི་ཐབས་ངོ་སྤྲད་པར་བྱ་སྟེ། ནམ་མཁའ་སྤྲིན་དང་བྲལ་བའི་ཚེ་ཤིན་ཏུ་དབེན་པར་སོང་ལ་རིག་པ་མིག་ལ་གཅུན་ལ་ཉི་མའི་རྒྱུན་ཕྱོགས་སུ་གོང་གི་ལྟ་སྟངས་ཀྱིས་བལྟས་པས་ནམ་མཁའ་ལ་རིག་པ་རང་གི་ངོ་བོ་རྡོ་རྗེ་ལུ་གུ་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ། ཕྲ་བ་རྟ་རྔ་ལ་མདུད་པ་བསྒྲིགས་པ་ལྟ་བུ། བར་བར་ན་ཐིག་ལེ་ཡུངས་འབྲུ་ཙམ་ཁ་དོག་གསལ་བ། དེ་ལ་ཡུན་རིང་(༡༣༥)དུ་བལྟས་པས་ནམ་མཁའ་གང་བ་ཙམ་གྱི་ཐིག་ལེ་རྐྱང་པ་དང་། གཉིས་སྦྲེལ་ལ་སོགས་པ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་འཆར་རོ། །དེ་ནི་ཆོས་སྐུ་དང་ཐིག་ལེ་ཉག་གཅིག་ཞེས་བྱ་སྟེ། སྐུ་གསུང་ཐུགས་ཐུག་སྤྲད་ཀྱི་མན་ངག་ཅེས་བྱའོ། །སངས་རྒྱས་དང་ཞལ་མངོན་སུམ་དུ་མཇལ་བ་ཅེས་བྱའོ། །རིག་པ་དེ་ཡང་ལྟ་བ་མིག་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་ཀྱིས་མིག་གར་འགུལ་བའི་ཕྱོགས་སུ་འགྲོ་ཞིང་གཟུང་བར་དཀའ་བ་སྟེ། ཐིག་ལེ་ཕྲ་མོ་དེ་དག་ཀྱང་འགྲོ་འོང་དང་བཅས་པའོ། །དེ་ཉིད་བཟུང་བའི་མན་ངག་ནི་མིག་གྱེན་ལ་ཡིད་ཙམ་བཟློག་པ་གཅེས་ཏེ། སྨིན་མཚམས་སུ་དབྱིངས་རྣམ་པར་དག་པའི་སྒྲོན་མ་ཞེས་བྱ་བ། མཐིང་ཁ་ཁྱབ་པ་ཆེན་པོའི་འོད། དབྱིབས་ཡི་གེའི་ན་རོ་ལྟ་བུ། ཁ་དོག་འཇའ་ཚོན་ལྟ་བུར་འཆར་ཏེ། དེ་ནི་མིག་དང་ཤའི་མདངས་འཕྲད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་འཆར་བ་སྟེ། རིག་པ་དེར་གཏད་ནས་ལྟ་བ་ནི་འཛིན་པར་བྱེད་པའི་ལྕགས་ཀྱུ་ཞེས་བྱ་སྟེ་མཆོག་ཏུ་གཅེས་པའོ། །དེ་ནི་ལུས་འདི་ལྟར་གྱིས་ལ། ཡུལ་ནམ་མཁའ་ལ་རིག་པ་འདི་ལྟོས་ཞེས་བྱ་བ་ཚིག་གསུམ་གྱིས་ངོ་སྤྲད་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་རྣམས་དང་པོ་ངོ་སྤྲད་པས་རིག་པ་མངོན་སུམ་ཞེས་བྱ་བ། ལྷག་མཐོང་གི་རིག་པ་ཞེས་པར་བསྟན་ཏོ། །ད་ནི་དེ་མཐོང་བས་རྒྱུ་མཚན་གོ་བར་བྱེད་པ་གལ་ཆེ་སྟེ། འདི་ཉིད་ཀྱི་རིག་པའི་རྒྱབ་བརྟེན་ནས་ཀྱང་གསུངས་ལ། དུང་ཡིག་ཅན་དང་གཞན་ཡང་རྒྱུད་འགྲེལ་ཐམས་ཅད་ནས་མང་དུ་གསུངས་ཀྱང་འདིར་གལ་ཆེ་བ་ཅུང་ཟད་གཅིག་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལ་དབྱིངས་རིག་འཆར་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན། འཁྲུལ་མ་འཁྲུལ་གྱི་དོན། དེ་ཉམས་ལེན་དུ་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་མཚན་འབྲས་བུར་བསྟན་པའོ། །དང་པོ་ནི་རྒྱུ་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། རིག་པ་དབྱེ་བ་ལྔའི་ནང་ནས། གཞིར་གནས་ཀྱི་ངོ་བོ་རིག་པ། ངོ་བོ་ཀ་དག་གི་གནས་ལུགས་ཡེ་ཤེས་གསུམ་ལྡན། ངོ་བོ་རང་བཞིན་ཐུགས་རྗེ་གསུམ་སྟོང་པ་དང་གསལ་བ་དང་འགག་པ་མེད་པའི་གནས་ལུགས་སུ་བཞུགས་པ་ལ། གཞན་ནས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོ་ཞེས་(༡༣༦)བཤད་དོ། །དེ་ཉིད་ལ་གཉིས་འཛིན་གྱི་རྟོག་པ་མེད་ཀྱང་། རང་སྟོང་རང་གསལ། རང་འགག་པ་མེད་པ་ལ། རྒྱ་མཚོ་རྦ་རླབས་ལྟར་འགྱུ་བ་འགག་པ་མེད་པར་གཡོ་བ་ལས་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཆ་གསལ་སྣང་གི་རྣམ་པར་འབྱུང་བ་ལ་སེམས་པ་ཡིད་དྲུག་ཏུ་འགྱུར་ཏེ། ངོ་བོ་མི་རྟོག་པ་ཡིན་ཡང་། གཉིས་སུ་སྣང་བ་ལ་རྟོག་ཅིང་དཔྱོད་པའི་ཤེས་པ་སྐྱེས་ཏེ། དེ་ནི་ཆོས་སྤྱིའི་སྐད་ལ་མ་རིག་པའི་རྐྱེན་གྱིས་འདུ་བྱེད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞེས་བྱ། འདི་ཉིད་ལས། འཁྲུལ་པའི་ཡེ་ཤེས་སྤག་སྤོག་དེ། །ཐོག་མ་ཀ་དག་འཁྲུལ་མེད་ལས། །ངེས་པ་མེད་པའི་ལྷུན་གྲུབ་ལ། །སྣ་ཚོགས་དུ་མར་ཤར་ཚུལ་ལ། །འགག་པ་མེད་པའི་རོལ་པ་ནི། །ཅིར་ཡང་མཛད་ཅིང་ཅིར་ཡང་འཆར། །ངེས་མེད་སྣང་བ་དུ་མའོ། །དེ་ཉིད་གཟུ་བོའི་བློ་ཅན་ལ། །མཐོང་བ་མ་འགགས་ནང་གསལ་ཏེ། །དེ་ལ་ངེས་པའི་ཆར་གཟུང་ངོ་། །ཞེས་ཚིག་བཞིས་རྒྱུ་མཚན་བསྟན་ནས། །དེ་ལྟར་གནས་པའི་གཞི་དེ་ལ། །རྒྱུ་དང་འཁྲུལ་པའི་ས་བོན་ནི། །གསལ་བའི་ཆ་ན་ཕྱིར་ཤོལ་བས། །ཤེས་པ་གསལ་གསལ་རིག་རིག་དེ། །མ་རིག་པ་ནི་གསུམ་དག་ལས། །ཡིད་ཙམ་ཕྱིར་འགྱུས་སྣང་ཆ་ལ། །ཡུལ་དེ་བདག་ཏུ་བཟུང་བའི་བློས། །ཞེས་འབྱུང་སྟེ། དེ་ལ་མ་རིག་པ་གསུམ་ནི། ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་མ་རིག་པ་ནི་ཡོངས་གྲུབ་ཀ་ནས་དག་པ་ལ་དག་པར་མ་ཤེས་པ་ཡིན་ལ། གཞན་དབང་འགྱུ་བྱེད་སྣང་བའི་འོད་དང་བཅས་པ་ལ་སྣང་སྟོང་གཉིས་དབྱེར་མེད་དུ་མ་ཤེས་པ་ནི་འདུ་བྱེད་རྐྱེན་གྱི་མ་རིག་པ་ཞེས་བྱ། ཡུལ་ཡུལ་ཅན་གཉིས་ཐ་དད་དུ་ཕྱི་རོལ་དོན་དང་དེ་ལ་བརྡར་བཏགས་པའི་མིང་དང་དོན་གྱི་བག་ཆགས་བདེན་མེད་དུ་མ་ཤེས་པས་བླང་དོར་བྱས་ཏེ། སྲེད་ལེན་སྲིད་པའི་རྒྱུར་གྱུར་པ་ནི། ཀུན་བརྟགས་འཁྲུལ་པའི་མ་རིག་པ་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལྟར་རྒྱུད་དང་པོ་ཡེ་ཤེས་མ་རིག་པ་དང་འདྲེས་པ་ལས། གཉིས་པ་ད་ལྟ་བྱེ་བྲག་ཏུ་དབྱིངས་རིག་མིག་ཏུ་གསལ་བའི་རྒྱུ་ནི། རྐྱེན་འདུས་པའི་ཚུལ་གོ་བར་བྱས་པས་མངོན་དུ་ཤེས་པར་འགྱུར་ཏེ། སྔར་གྱི་ལུས་སྣང་གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱ་ཆོས་(༡༣༧)འདུས་བྱས་དང་འདུས་མ་བྱས་རྣམ་པ་དྲུག་ལ་དེར་འཛིན་གྱི་ཡིད་ཤེས་ཀྱི་བར་དྲུག་གིས་བར་དུ་དབང་པོ་དང་སྦྱོར་ཞིང་དེ་རྣམས་བྱེད་པ་པོ་མེད་ལ། རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པས་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་དུ་འགྱུར་ཏེ། གཞི་འཛིན་པའི་རིག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཆོས་སྤྱིའི་སྐད་དུ། ཀུན་གཞི་སེམས་ཕུང་པོ་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱིས་བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་བགོས་པས་ས་བོན་ཐམས་ཅད་པ་ཞེས་བྱ་བ། དེ་རྒྱུ་རྐྱེན་དུ་གྱུར་ལ། བདག་པོའི་རྐྱེན་འཛིན་པའི་རྣམ་ཤེས་དྲུག་གིས་བྱས་ནས། དམིགས་པའི་རྐྱེན་ཡུལ་དྲུག་གིས་བྱས་ཏེ། དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཡིད་དེ་མ་ཐག་པ་གོང་མ་གསུམ་ཚོགས་པའི་སྐད་ཅིག་དེས་བྱས་པས། རྐྱེན་བཞི་དོན་ལྟར་སྣང་བ་བར་མ་ཆད་པས་འདོད་པ་བླང་བྱ་དང་མི་འདོད་པ་དོར་བྱ་དང་། བར་མ་བཏང་སྙོམས་དུག་གསུམ་དུ་སོང་སྟེ། དེའི་རྟོག་པ་དང་སྣང་བ་བལྟས་པས་ཕྱི་འཇིག་རྟེན་དང་ནང་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཁམས་གསུམ་གང་རུང་གི་སྲེད་ལེན་གྱི་དབང་གིས་སྲིད་པར་གྲུབ་སྟེ། སྤྱི་སྐད་དུ། མིང་དང་། གཟུགས། སྐྱེ་མཆེད་དྲུག །རེག་པ། ཚོར་བ། སྲེད་པ། ལེན་པ། སྲིད་པ། སྐྱེ་བ། ཞེས་འབྱུང་ངོ་། །འདི་ཉིད་ནས། གཞི་དང་གཞི་ཡི་སྣང་ཆ་ལས། །གཞི་དང་གཞི་ཞེས་ཁྱད་པར་ལས། །འཁྲུལ་པའི་རྒྱུ་ལ་ཡུལ་རྐྱེན་འཕྲད། །རྐྱེན་བཞི་དམིགས་པ་མ་དག་པས། །ཉོན་མོངས་དྲུག་གིས་བདག་ཏུ་བཅིངས། །ཡུལ་དྲུག་སོ་སོའི་རྣམ་པ་ཤར། །དེར་ལྟས་ཡུལ་ལ་བདག་བཟུང་བའོ། །དེ་ནས་རིམ་གྱིས་སྣོད་བཅུད་ཀྱི། །སྣང་བ་དུ་མའི་གཟུགས་བསྡུས་པའོ། །འདི་ཉིད་མི་ཤེས་བྱིས་པ་རྣམས། །ཟོ་ཆུ་བཞིན་དུ་བརྒྱུད་མར་གནས། །སོ་སོའི་ཡུལ་དང་ཚད་ལེན་པའོ། །ཞེས་གསུངས་པས། དེ་ལྟར་མ་རིག་པས་ལུས་སུ་གྲུབ་ཀྱང་འཛིན་པའི་རྣམ་ཤེས་དེ་ནི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་རིག་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ། ཆོས་སྤྱི་དང་རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྣང་ཆ་ཡུལ་དུ་སྣང་བ་དེ་ནི། གཞན་དག་ཏུ་རྣམ་པ་མི་གསལ་ལ། མིག་ཏུ་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པ་སྣང་ལ་རང་བཞིན་མེད་པ་རང་དག་ཐིག་ལེའི་སྙིང་པོ་ཅན་དུ་གསལ་བ་ལ། ལྷག་མཐོང་གི་རིག་པ་ལུ་གུ་རྒྱུད་ཅེས་བྱའོ། །དེ་(༡༣༨)ཡང་སྒྲོན་མའི་གནས་ནི་སྙིང་ཡིན་ཏེ། ལམ་ནི་རྩ་ཆེན་བཞི་ཡིན་ནོ། །སྒོ་ནི་མཐོང་བྱེད་མིག་གི་སྒོ། །ཞེས་བྱུང་ངོ་། །

འདི་ལ་ཡང་དངོས་དང་ཆ་ཤས་གཉིས་ཡོད་དེ། དངོས་ནི་རྡོ་རྗེ་ལུ་གུ་རྒྱུད་ཉིད་ཡིན་ལ། ད་ལྟ་ནི་དབུ་མ་སྙིང་དང་འབྲེལ་བ་ལ་སྲོག་གི་རླུང་དང་བཅས་པ་དེར་བརྟེན་ཅིང་། མིག་དང་འབྲེལ་བའི་རྩ་ལ། ཁ་དོག་མེད་པའི་ཁ་དོག་ཅན། དབྱིབས་མེད་པའི་དབྱིབས་ཅན། མིག་རྒྱང་ཞག་ཆུའི་སྒྲོན་མའི་ནང་དུ་འཆར་བར་སྣང་སྟེ། ཕྱིར་སྣང་ཡང་ཕྱི་རོལ་ན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ནི་དུས་འཁོར་དུ་རེ་ཁ་ཞེས་བཤད་དོ། །བརྟན་གཡོ་ཐམས་ཅད་གསལ་བ་ནི་བརྟན་པ་རི་གླིང་ལ་སོགས་པ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུའི་རྣམ་པའི་བར་འདི་ཡི་ནང་དུ་སྣང་བ་དེ་མི་འགྱུར་བར་གསལ་ཞིང་། གཡོ་བ་ནི་རྟོག་པ་ཅུང་འགྱུ་ཡང་འདིས་ཚོར་གྱི་གཡོ་བར་འགྱུར་གྱི་དབྱིངས་ཀྱི་སྟོང་གཟུགས་ཀྱིས་དེ་གཉིས་ཀའི་མཚན་ཉིད་མི་ཤེས་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་རྟགས་བཅུ་ནི་རྣམ་པ་ཀུན་ལྡན་ཡིན་ལ། རེ་ཁ་ནི་བཅུ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་དབྱིངས་ལ་རིགས་གསུམ་སྟེ། རྣམ་དག་སྒྲོན་མ་ནི་འོད་ལྔ་ལྡན་ནོ། །དང་པོ་ནི་མཐིང་ཁ་ཁྱབ་པའོ། །དེའང་མཐིང་ཁ་ལས་མཆེད་ཁ་དོག་ལྔ་ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་ནི། ཐིག་ལེ་སྟོང་པའི་སྒྲོན་མ་ནི། དམར་ལ་གསལ་བའི་ཐིག་ལེ་ཆེན་པོ་རྩ་གཏེམས་ན་སྣང་བ་སྟེ། དེ་ནི་དུས་འཁོར་ནས་ཀྱང་། ཐིག་ལེ་ཆེན་པོའི་སྣང་བ་འབྱུང་། །ཞེས་བཤད་དོ། །གསུམ་པ་ནི། ཕྱིའི་དབྱིངས་ནམ་མཁའ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉམས་ལ་ཡང་ནམ་མཁའ་སྣང་། དེ་ཐམས་ཅད་སྟོང་པར་མཐོང་བའོ། །དེ་ལྟར་ཕྱི་དབྱིངས་ནམ་མཁའ་སྟོང་པའོ། །ཞེས་སོ། །དེ་ལྟར་གསུམ་ག་ཡང་རིག་པའི་ཆ་ཤས་ཡིན་ཞིང་། ད་ལྟ་ནི་མིག་གི་དྭངས་མ་ཆུ་ཡོད་པ་དང་། དེའི་མཐའ་ན་འོད་ལྔའི་རིས་ཡོད་པ་དང་། རྩ་སྟོང་པ་ནས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་འགྱུ་བ་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་སྟེ། དབྱིངས་འདི་རྣམས་མིག་མེད་ན་མི་འབྱུང་སྟེ། འདི་རྣམས་རིག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་སྣང་བས་གཞལ་ཡས་ཁང་དུའང་བཤད་དོ། །རིག་པ་དང་འདི་གཉིས་ངོ་མ་ཤེས་ན། གདམས་ངག་གི་ཁྱད་མི་ཤེས་ཏེ་གསང་(༡༣༩)སྐོར་མན་ཆད་རིག་པའི་སྐད་ཡོད་ཀྱང་། དབྱིངས་མེད་པ་ངོ་སྤྲོད་མི་ཤེས་སོ། །རིག་པའི་བཤད་པ་རྣམས་དབྱིངས་ཀྱི་སྟོང་གཟུགས་ལ་སྦྱོར་ཏེ། འདི་ནི་འཁྲུལ་ཏེ་ནོར་བུ་བཻ་ཌཱུརྱའི་ཡོན་ཏན་མཆིང་བུ་ལ་སྦྱར་བ་དང་མཚུངས་སོ། །དབྱིངས་ཀྱི་སྣང་བ་འཕེལ་བ་རྒྱང་ལ་གཏད་ཅིང་བསྒོམས་ཀྱང་། རིག་པ་དང་ཤེས་རབ་རང་བྱུང་གི་སྒྲོན་མ་མེད་ན་ཁམས་གསུམ་ལས་གཏན་མི་ཐར་རོ། །འདི་ནས་འབྲས་བུའི་སྐབས་ན། ཕྱི་ལྷ་མིའི་འབྲས་བུ་མཐར་ཐུག །ནང་གི་འོད་གསལ་ལྷ་རྣམས་སོ། །ཞེས་པ་དང་། ཡང་འགྲེལ་པ་ནས་མི་འགྱུར་བའི་ལུས་རྙེད་པར་བྱེད་པ་ལ། སྣང་བ་འཕེལ་བ་འབའ་ཞིག་ལ་བལྟས་ན་བསམ་གཏན་གྱི་ལྷའི་སྐྱེ་གནས་ལས་མི་གྲོལ་བའི་ཕྱིར་ན་ཆོས་ཉིད་ཟད་པའི་སྣང་བ་ལ་ཅི་ཡང་མ་གྲུབ་པར་གཏན་ལ་དབབ་བོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །སྦྱོར་དྲུག་པས་ཀྱང་རེ་ཁ་འདི་མ་ཤེས་པས། སྟོང་གཟུགས་ཀྱི་ལྷ་མཐོང་བ་ལ་མཆོག་འཛིན་བྱེད་པ་འཁྲུལ་ཏེ། འདི་རྣམས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་བཤད་པ་རྒྱུད་བཅུ་བདུན་དང་དུས་འཁོར་ལས་གསུངས་པ་མང་ཡང་འཕྲོས་པས་ཆོག་གོ། །མདོར་ན་རིག་པ་ནི་ཡུལ་ཡེ་ཤེས་རང་བྱུང་གི་སྒྲོན་མ་ནི་ཡུལ་ཅན་གྱི་ཡེ་ཤེས་ཏེ། དེ་གཉིས་རྣམ་པར་དག་པར་ངོ་སྤྲོད་ཅིང་། ཉམས་སུ་ལེན་པ་ནི་གནད་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་རྒྱུ་རྐྱེན་མེད་དོ་ཞེས་བཤད་པ་ནི། །དེ་གཉིས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཡིན་གྱི་དབྱིངས་ཀྱི་སྣང་བ་དང་། འཁྲུལ་པའི་རྟོག་པ་མཚན་ཉིད་འཛིན་པ་ལ་རྒྱུ་རྐྱེན་མཐོང་བཞིན་དུ་མེད་པར་བྱས་ན་ནོར་བར་འགྱུར་རོ། །དབྱིངས་ཀྱི་སྣང་བ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་སྣང་ལུགས་ཡེ་ཤེས་ལྔ་ལ་སྦྱར་བ་ནི། སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་འཇམ་དཔལ་བཤེས་གཉེན་གྱིས་རྒྱ་མཚོ་ཨར་གཏད་དུ་རྒྱ་ཆེར་གསུངས་སོ། །

གཉིས་པ་འཁྲུལ་མ་འཁྲུལ་སྔར་ཞོར་ལ་བཤད་ཀྱང་འདིར་ཡང་ཅུང་ཟད་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་རིག་པ་ལ། མཚན་ཉིད་ཡོད་ཕྱིར་འདོད་པ་དང་། ཡུལ་ཅན་དུ་བདེན་རྟོག་གིས་བཅིངས་པ་དེ་འཁྲུལ་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མཚན་ཉིད་འཛིན་པ་ཤེས་རབ་རང་བྱུང་གི་སྒྲོན་མ་ནི་ཡུལ་ཐམས་ཅད་དབྱིངས་དང་རིག་པ་(༡༤༠)སྣང་ལ་རང་བཞིན་མེད་པ་ཉིད་དང་། ཡུལ་ཅན་གཉིས་འཛིན་གྱི་རྟོག་པ་རང་སར་དག་པས། ཟུང་འཇུག་དག་པའི་རང་བཞིན་དུ་སོང་བ་ནི་མ་འཁྲུལ་པ་ཡིན་ཏེ། འདི་ཉིད་ནས། སྤྲུལ་སྐུའི་ཡེ་ཤེས་རྣམ་པ་གཉིས། །ཤེས་བྱ་ཅི་ལྟའི་གནས་ལུགས་ཤེས། །ཇི་སྙེད་ཅིག་ཅེས་དོན་རྣམས་ཤེས། །ཞེས་འབྱུང་བའི་དོན་ཡིན་ནོ། །གཞི་འཛིན་པའི་རིག་པ་ནི། རྟོག་པ་ཉོན་མོངས་དང་བཅས་པའི་དུས་ན་འཁྲུལ་པ་ཡིན་ལ། དེ་རྣམས་ཀྱི་འཁྲུལ་རྐྱེན་བྲལ་བ་ནི་མ་འཁྲུལ་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་ལ་འདི་ཀུན་གཞི་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ཡང་རང་གི་ལུས་ལ་གནས་པའི་དུས་ན་ཤེས་པ་ཐམས་ཅད་བསྐྱེད་ཅིང་རང་གསལ་ཙམ་དུ་གནས་པའོ། །ཞེས་སོ། །གཞིར་གནས་ནི། སྒྲིབ་བྱེད་ཀྱི་རྐྱེན་དང་མ་བྲལ་བའི་དུས་ན་འཁྲུལ་པ་ཡིན་ལ། དེའི་ངོ་བོ་ནི་མ་འཁྲུལ་པའི་རང་བཞིན་དུ་གནས་སོ། །དེ་ནས་ངོ་བོ་ཀ་དག་གི་གནས་ལུགས་ཏེ་ཡེ་ཤེས་གསུམ་ལྡན་དུ་ཡོད་དེ། ཆ་ཡིས་མ་བསྒོས་པའི་རིག་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ངོ་བོར་བཞུགས་པ་སྟེ། ཡེ་ཤེས་དེ་ཡང་ཕྲ་བའི་ཡེ་ཤེས་སུ་གནས་སོ། །ཞེས་སོ། །ལྷག་མཐོང་གི་རིག་པ་ལུ་གུ་རྒྱུད་ནི། རང་གི་རིག་པ་ཉིད་ཀྱིས་རང་ངོ་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྐུར་མ་ཤེས་ནས་ཕྱི་རུ་རྟོག་པ་དང་། འོད་ཟེར་དབྱིབས་དང་ཁ་དོག་ལ་སོགས་པ་ལ་དོན་མེད་པའི་འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་གི་ཡུལ་དང་། ཡུལ་ཅན་དུ་བཟུང་ནས་བླང་དོར་བྱ་རྒྱུ་དང་། བྱས་པར་འདོད་པ་འཁྲུལ་ལ། དེ་ཉིད་རང་གི་རིག་པ་རང་སྣང་རང་གྲོལ་དུ་གོམས་པ་ནི་མ་འཁྲུལ་བ་ཞེས་བྱའོ། །ཐོད་རྒལ་གྱི་རིག་པ་ལ། ཉམས་སུ་བླངས་ནས་ཚད་དུ་ཕྱིན་པའི་མིང་ཡིན་པས་འཁྲུལ་པ་ཟད་པ་འབྲས་བུའི་གནས་ལུགས་མ་འཁྲུལ་བ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡང་ཆོས་བོར་བ་ཞེས་བྱ། ཆོས་ཟད་པ་ཞེས་བྱ། ཆོས་ལས་འདས་པ་ཞེས་བྱ། ཆོས་ལས་གྲོལ་བ་ཅེས་བྱ། ཞེས་བྱུང་ངོ་། །འོན་ཀྱང་ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་གཉིས་ཀ་བདེན་པར་ཡོད་པའི་རྟོག་པ་དང་མི་བདེན་པ་གཉིས་ཀའི་རྟོག་པ་བྱུང་ན་ད་ལྟ་འཁྲུལ་པའི་རིག་པས་བསླད་པ་ཡིན་ནོ། །

གསུམ་པ་ཉམས་སུ་ལེན་དུ་འགྲོ་བའི་དོན་ནི། དབྱིངས་རིག་མཐོང་བའི་རིག་པ་མངོན་སུམ་གྱི་(༡༤༡)དུས་ན་སྣང་སྟོང་དབྱེར་མེད་ངོ་བོའི་འདུག་ཚུལ་དེ་ལ་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་རིག་པས་བརྟགས་ཀྱང་། ཐམས་ཅད་དང་མཐུན་ལ་ཐམས་ཅད་མ་ཡིན་པར་སྣང་ཞིང་། སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་རང་བཞིན་གཅིག་པ་དང་ཐ་དད་དུ་བསྟན་དུ་མེད་པ་ནི་དོན་དམ་དང་ཀུན་རྫོབ་གྱི་གནས་ལུགས་ཐམས་ཅད་འདུས་པར་ཐག་ཆོད་པས་ལྟ་བ། དེ་ལ་ཉམས་ལེན་སྐད་ཅིག་ཀྱང་མ་བྲལ་བ་དགོས། བྲལ་ན་སྐྱེད་མེད་པར་དབང་པོའི་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་བས་བརྩོན་འགྲུས་ཤུགས་ལ་འབྱུང་བ་བསྒོམ་པ། དེ་ལ་འདུ་འབྲལ་མེད་པར་སྤྱོད་ན་སྐུ་དང་ཞིང་ཁམས་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་གྲངས་སྣང་ཞིང་། ཐེག་ཆེན་གྱི་ཆོས་སྒྲ་ཐོས་ལ་སྒོ་ལྔ་མ་འགགས་ཀྱང་འདོད་པའི་རྟོག་པ་མེད་ཅིང་། ཡིད་ལ་དེ་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་པ་དང་འདོད་པ་དང་གཟུགས་མེད་ཀྱི་རྟོག་པ་འཁྲུལ་པར་ཤེས་ནས་རྒྱུ་འབྲས་མཁྱེན་པའི་ཤེས་རབ་སྐྱེ་ཞིང་མི་དགེ་བ་བཅུའི་སེམས་སྐད་ཅིག་ཀྱང་མི་འགྱུ་བས་ན་སྤྱོད་པ་ཞེས་བྱ་ལ། འབྲས་བུ་རང་སེམས་ཡེ་ཤེས་དང་འབྲེལ་བར་མངོན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར། ཉམས་གོང་འཕེལ་ཞེས་བཤད་ལ། རིག་པ་ཚད་ལ་ཕེབས་པའི་ཚེ། གསལ་སྣང་གི་ཆ་སྟོང་གསུམ་གང་བ་བལྟས་ཀྱང་ཁྱབ་པ་གཉིས་འཛིན་གྱི་འཁྲུལ་པ་ནུབ་ཅིང་། གང་འདོད་པའི་དབང་འབྱོར་ཐོབ་ནས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དོན་ནུས་ཤིང་། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཟད་པའི་དུས་ན་གཉིས་འཛིན་གྱི་བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བ་ནི། དུས་གསུམ་གྱི་བདེ་བར་གཤེགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དགོངས་པ་ཡིན་ན་ཉམས་ལེན་དེ་ལས་མཆོག་མེད་དོ། །དེའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས། རྣམ་པ་འདི་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་ལུས་གནད་ལྟ་སྟངས་རྣམས་ནི་དང་པོའི་རྐྱེན་ཙམ་ཡིན་ནོ། །ངོ་བོ་གནད་དུ་བསྣུན་པ་ནི། འདི་ལྟར་གསུངས་ཏེ། དབྱིངས་ལ་བསྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། །སྣང་བ་ཀུན་ལ་རང་གཟེར་བཏབ། །ཞེས་བྱ་བ་དབྱིབས་ནི་སྔར་བསྟན་པ་ལྟར་ནང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་སྣང་བ་ཡིན་པས། གཟུགས་སོགས་སྣང་བ་ཐམས་ཅད་དེ་དང་བསྲེས་ལ་ཐ་དད་མེད་པར་ཉམས་སུ་བླང་ངོ་། །སྣང་བ་ལོགས་སུ་བཞག་དབྱིངས་ཀྱི་འབར་བ་ཟླ་ཉི་འོད་འཇའ་ཚོན་ཐིག་ལེ་སྐུ་སྣང་། ལོགས་(༡༤༢)གཅིག་ཏུ་བཞག་པས་མི་ཡོང་ངོ་། །རིག་པ་བརྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། །ངོ་བོ་ཉིད་ནི་རྣལ་དུ་དབབ། །ཅེས་པ་ནི། རིག་པའི་དབྱེ་བ་ལྔ་ལ་མཁས་ཤིང་རྡོ་རྗེ་ལུ་གུ་རྒྱུད་ད་ལྟ་དབྱིངས་དང་འབྲེལ་བ་དང་རྩ་ནང་ནས་བརྒྱུད་དེ་ཤར་བ་དང་། ཤར་བ་དང་པོ་རྒྱང་ཞག་མིག་གི་ཆུ་ལ་ཤར་ཞིང་། དེ་ནས་ཕྱི་ནམ་མཁར་སྣང་བས་དབྱིབས་དང་ཁ་དོག་དུ་མར་སྣང་བར་ཟད་ཀྱི། ཁོ་རང་ནི་དང་པོ་ནས་ཐ་མའི་བར་དུ་མི་འགྱུར་ཞིང་ཐམས་ཅད་འགྲེ་ཡང་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མ་གོས་པ་ཡིན་པ་དེ་གོ་བར་བྱའོ། །ལྟ་བ་བརྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། །རྟག་ཏུ་ལུ་གུ་རྒྱུད་ལ་གཟིར། །ཞེས་པ་ནི། སྣང་སྟོང་དབྱེར་མེད་མིག་ལ་སོགས་པའི་དབང་པོ་ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན། ཤེས་པ་ཐམས་ཅད་བཞག་པ་ནི། གང་གི་ཡང་མཐར་མ་ལྷུང་བ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། གཞན་དང་ལུ་གུ་རྒྱུད་ཀྱི་ལྟ་བ་གཉིས་གཅིག་པོ་མ་ཡོར་སོ་སོར་བཞག །གཅིག་ཟུང་འཇུག་ཏུ་བྱེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །ཤེས་པ་བརྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། །རིག་པ་དབྱིངས་སུ་བཙོན་དུ་གཟུང་། །ཞེས་པ་ནི་སྔར་བསྒོམས་པའི་གནད་བསྟན་པ་དེ་ཡིན་ནོ། །ལུས་ནི་བརྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། །འདུག་སྟངས་རྣམས་ལ་རང་ལུས་སྦྱང་། །ངག་ནི་བརྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། །རྟག་ཏུ་ལྐུགས་པ་ལྟ་བུར་གནས། །སེམས་ནི་བརྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། །རྟག་ཏུ་ལུ་གུ་རྒྱུད་ལ་ལྟ། །ཞེས་པ་ནི། ལུས་ངག་ཡིད་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་གྱི་བྱ་བ་གཞན་རྒྱབ་ཏུ་ལིངས་ཀྱིས་བསྐྱུར་ལ་ཉམས་སུ་བླང་བར་བསྟན་པ་ཡིན་གྱི། དགེ་བ་བཅད་ནས་མི་དགེ་བའི་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་རང་དགར་འཇོག་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །སྣང་བའི་འཁྲུལ་པ་རྒྱུན་བཅད་ཕྱིར། །སྟོང་པ་ཉིད་ལ་གོམས་པར་བྱ། །ཞེས་པ་ནི། སྟོང་གཟུགས་དབྱིངས་རིག་གི་སྣང་བ་ནས་ཆོས་དང་ཆོས་ཉིད་ཡིད་ལ་སྣང་བའི་བར་ཐམས་ཅད་སྤྲོས་བྲལ་སྟོང་ཞིང་མ་འགགས་པར་སྦྱང་དགོས་ཀྱིས། སྟོང་གཟུགས་འདི་བདེན་གྱི་སངས་རྒྱས་འདི་རང་ཡིན་ལ་སྣང་བ་འདི་ཡང་ཡེ་ཤེས་ཡིན་པས་འདི་ལ་ཞེན་པ་གྱིས་བྱས་ཀྱང་མི་ཕན་པའི་དོན་ནོ། །མདོར་བསྡུས་ན་རྣམ་པ་ཀུན་གྱི་མཆོག་(༡༤༣)དང་ལྡན་པའི་སྟོང་པ་ཉིད་མངོན་དུ་བྱ་བའི་ཕྱིར་འདི་ཐམས་ཅད་བརྗོད་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་ལམ་གྱི་དྲོད་ཚད་འཛིན་པ་ལ་རྟགས་དང་ཚད་བཤད་པ་ནི་གལ་ཆེའོ། །དེ་ཡང་ཕྱི་རུ་རྣལ་འབྱོར་པ་ལ་གཞན་གྱིས་མཐོང་བ་དང་། རང་གིས་ནང་ནས་རྟོགས་པ་ལ་དབང་ཐོབ་མ་ཐོབ་ཀྱི་ཚད་དང་དབྱིངས་རིག་གི་སྣང་ཆའི་རྟགས་གསུམ་འཛོམ་མ་འཛོམ་ལྟ་བ་གལ་ཆེའོ། །དེ་གསུམ་མ་འཛོམ་ན་སྟོང་གཟུགས་ཀྱི་ལྷ་མང་ཡང་མི་ཕན། ཤེས་རབ་ཆེ་ཡང་མི་ཕན། ལུས་ལ་རྫུ་འཕྲུལ་བྱུང་ཡང་མི་ཕན་ནོ། །རྒྱ་ཆེ་བར་རྒྱུད་གདམས་ངག་ལས་གསུངས་ཀྱང་མ་སྤྲོས་སོ། །འདི་ལྟར་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་གནད་མ་གོ་བར། ལ་ལ་རྫོགས་ཆེན་བྱར་མེད་དུ་བཤད་ཟེར་ནས་ལུས་ངག་ཉོན་མོངས་རང་དགར་འཇོག་པ་དང་། ལ་ལ་དགེ་སྡིག་ལ་ཕན་གནོད་མེད་ཟེར་ནས་སྡིག་སྤྱོད་དགེ་བ་སྐྱུར་བ་དང་། ལ་ལ་སྟོང་གཟུགས་དབྱིངས་རིག་མཐོང་བས་སངས་རྒྱས་ཡིན་ཟེར་ནས་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཤེས་རབ་ལ་དམོད་པ་དང་། གཞན་ཡང་སྟོང་པ་ཉིད་བསམ་དུ་མེད་ཟེར་ནས་གཏི་མུག་ཏུ་འཇོག་པ་དང་། ལ་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རྒྱུད་རིག་བྱ་དང་རྟོག་གེ་ཡང་ཡིན་ཟེར་ནས་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་གཤེ་བ་དང་། ལ་ལ་སྟོང་པ་རྐྱང་གིས་སངས་རྒྱས་ཐོབ་ཟེར་ནས་རང་འཇིག་རྟེན་གྱི་དངོས་པོ་ལ་སྤྱོད་པ་དང་། མདོར་ན་ཕྱོགས་རེ་ལ་ཞེན་པ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་ཡོད་ཀྱང་། དེ་ཐམས་ཅད་ལོག་ལྟ་དང་འཇིག་ཚོགས་དང་མཐར་འཛིན་དང་། མ་རིག་པའི་སྐོར་བཟློག་རྐྱང་པ་ཡིན་པས་བདུད་ཀྱིས་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ། །

བར་སྐབས་ཀྱི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་རྩ་བ་དྲུག་པ་ནི། འདི་བརྗོད་ཐབས་དང་ཤེས་རབ་དབྱེར་མེད་བརྩོན་འགྲུས་ལྡན། །སྤངས་ཐོབ་བྲལ་གང་རྣམ་ཀུན་མཆོག་ལྡན་དེ་ཐོབ་བྱ། །གཞན་ལ་ཚིག་ངན་བརྗོད་མིན་ལོག་པར་མཐོང་གྱུར་ནས། །ངེད་ལ་ཟེར་ཅིང་ལྟ་ངན་ཞུགས་ཏེ་ལེན་པ་བྱུང་སྲིད་ན། །བཟོད་པར་མཛོད་ཅིག་དེས་ཀྱང་སེམས་མ་ཞི་ན་དམྱལ་བར་སོང་། །མཐའ་བྲལ་ཐབས་ཀྱིས་བརྒྱན་པ་རང་བྱུང་རྣམས་ཀྱི་དགོངས་པ་ཡིན། །བཞི་པ་འབྲས་བུ་ནི་སྐུ་གསུམ་གཞི་ལ་བཞུགས་པ། ངོ་(༡༤༤)བོ་རང་བཞིན་ཐུགས་རྗེ་གསུམ། དེས་ལམ་དུ་བྱས་པ་དེ་གསུམ་གྱི་བྱ་བ་ཅི་ཡོད་ཀྱི་བར་ཡིན་ལ། དེ་འབྲས་བུར་གྱུར་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་འཁྲུལ་པ་དག་པ་ཡིན་པས་གཞུང་རྣམས་ནས་རྒྱ་ཆེར་གསུངས་པ་འདིར་མ་སྤྲོས་སོ། །དེ་རྣམས་འདིར་འཕྲོས་པ་བཤད་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟར་བསྟན་ཅིང་ཤེས་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་པ་ནི། རྟག་ཏུ་ཁྱིམ་མེད་རི་ཁྲོད་འགྲིམ། །ཞེས་བྱ་བ་ནི་བྱ་བ་བཏང་ནས་དབེན་པ་བརྟེན་པའོ། །མཚན་དུས་རང་གི་གནས་ཁང་དུ། །ཉིན་མོ་བཞིན་དུ་ལྟ་ཞིང་བརྟག །ཅེས་པ་ནི་མུན་པའི་རྣལ་འབྱོར་ཏེ། རྒྱ་མཚོ་ཨར་གཏད་ཀྱི་གནད་ཤེས་པར་བྱས་ལ་བསྒོམ་མོ། །ཉིན་པར་རི་ཁྲོད་གཅན་གཟན་བཞིན། །ཞེས་པ་ནི། གང་ལའང་མི་འཇིགས་པའོ། །དེ་ལྟར་བྱེད་པའི་སྐྱེས་བུ་ནི། །སངས་རྒྱས་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ་དང་། །རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ་ཞེས་བྱའོ། །ཞེས་པས་ཉམས་སུ་བླང་བ་གལ་ཆེའོ། །དེ་ནས་སྣང་བ་གོང་འཕེལ་རིམ་པར་འབྱུང་བའི་གཞུང་དང་རྟགས་ཚད་རྣམས་རིམ་པས་སྦྱར་ལ་ལྟའོ། །རིག་པ་མངོན་སུམ་གྱི་དོན་བསྟན་པ་སྟེ་དགུ་པའོ།། །།