ཚོགས་སྒྲུབ་བཤད་པ།
ཚོགས་སྒྲུབ་བཤད་པ། གསུམ་པ་ལ་གཉིས། སྤྱིར་བསྟན་པ་དང་། ཚོགས་གསུམ་བྱེ་བྲག་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ལ། མཚམས་སྦྱར་བ། རྩ་བ། འགྲེལ་པ་གསུམ་ལས། དང་པོ་ནི། ཤེས་བྱ་ཆོས་ཅན། སྒྲུབ་པ་བཞིའི་ནང་ནས་གསུམ་པ་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲུབ་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་དུ་ཡོད་དེ། སྔར་བཤད་པ་དེ་ལྟར་ཐེག་ཆེན་གྱི་ཆོས་ཀུན་སྤྱོད་པའི་སྒོ་ནས་རྒྱུད་ལ་གནོན་པའི་འཇུག་པ་བྱས་པ་ལ་ཚོགས་གཉིས་རྒྱ་ཆེན་སྐྱེ་བས་ན་འཆད་རིགས་པའི་ཕྱིར། གཉིས་པ་ལ། ཚིག་དོན་དང་། མཐའ་དཔྱད་པ་གཉིས། དང་པོ་ནི། ཚོགས་ཀྱི་སྒྲུབ་པ་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ཉམས་ལེན་གྱི་རིམ་པ་བཅུ་བདུན་པོ་འདི་ཉིད་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། བརྩེ་བ་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་སྒྲུབ་དང་། སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པ་དྲུག་ཉམས་ལེན་གྱི་དེ་དང་། ཞི་གནས་ལྷག་མཐོང་བཅས་པའི་དེ་དང་། ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་ལམ་གང་ཡིན་པའི་དེ་དང་། གཞན་དོན་སྒྲུབ་པའི་ཐབས་ལ་མཁས་པ་གང་ཡིན་པའི་དེ་དང་། ཡེ་ཤེས་དང་ནི་བསོད་ནམས་ཀྱི་དེ་དང་། མཐོང་སྒོམ་ལམ་གྱི་དེ་དང་། ཚིག་དོན་གི་གཟུངས་ཀྱི་དེ་དང་། ས་བཅུའི་དེ་དང་། གཉེན་པོ་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲུབ་པ་རྣམས་སུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། གཉིས་པ་མཐའ་དཔྱད་པ་ལ། དགག་གཞག་གཉིས་ལས་དང་པོ་ལ། ཁ་ཅིག །རང་འབྲས་བྱང་ཆེན་འབྱིན་པའི་སེམས་དཔའི་རྣལ་འབྱོར་
ཚོགས་སྒྲུབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཟེར་ན། ཐེག་ཆེན་གྱི་ཚོགས་ལམ་ཆོས་ཅན། མཚོན་བྱ་དེར་ཐལ། མཚན་ཉིད་དེའི་ཕྱིར། རྟགས་བསལ་གཉིས་ཀ་གྲུབ་སྟེ། ཆོས་ཅན་དེ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ཁ་ཅིག །རང་འབྲས་གནས་སྐབས་ཀྱི་བྱང་ཆེན་དངོས་སུ་འབྱིན་པའམ། རང་འབྲས་མཐར་ཐུག་གི་བྱང་ཆེན་དངོས་སུ་འབྱིན་པ་གང་རུང་དུ་གྱུར་པའི་སེམས་དཔའི་རྣལ་འབྱོར་དེའི་མཚན་ཉིད་ཟེར་ན། ཐེག་ཆེན་གྱི་སྦྱོར་ལམ་ཆོས་མཆོག་ཆེན་པོའི་སྐད་ཅིག་དང་པོ་ཆོས་ཅན། མཚན་ཉིད་དེར་ཐལ། མཚོན་བྱ་དེའི་ཕྱིར། འདོད་ན། རང་འབྲས་གནས་སྐབས་ཀྱི་བྱང་ཆེན་དངོས་སུ་འབྱིན་པར་ཐལ། འདོད་པ་གང་ཞིག །ཅིག་ཤོས་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། འདོད་ན། མི་འཐད་པར་ཐལ། དེ་དང་དེའི་འབྲས་བུར་གྱུར་པའི་གནས་སྐབས་ཀྱི་བྱང་ཆེན་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་ཐེག་ཆེན་གྱི་སྦྱོར་ལམ་ཆོས་མཆོག་སྐད་ཅིག་གཉིས་པས་ཆོད་པའི་ཕྱིར། ཁ་ཅིག །རང་འབྲས་བྱང་ཆུབ་དངོས་སུ་འབྱིན་པར་བྱེད་པའི་སེམས་དཔའི་རྣལ་འབྱོར་དེའི་མཚན་ཉིད་ཟེར་ན། མི་འཐད་པར་ཐལ། ཐེག་ཆེན་གྱི་མཐོང་ལམ་དང་། སྦྱོར་ལམ་ཆོས་མཆོག་ཆེན་པོའི་དངོས་འབྲས་སུ་གྱུར་པའི་བྱང་ཆེན་གཉིས་ཐེག་ཆེན་གྱི་སྦྱོར་ལམ་ཆོས་མཆོག་ཆེན་པོ་ལས་དངོས་སུ་སྐྱེས་པར་མཚུངས་ན་དེ་གཉིས་ཅིག་ཅར་དུ་འབྱུང་དགོས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རྣམ་འགྲེལ་ལས། དངོས་པོ་དེ་ལས་སྐྱེ་བའི་བློའང་། །ཐམས་ཅད་ཅིག་ཅར་འབྱུང་བར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར། གཉིས་པ་རང་ལུགས་ནི། ཚོགས་གཉིས་རྒྱ་ཆེན་པོས་ཟིན་པའི་སྒོ་ནས་ཐེག་གྱི་སྦྱོར་ལམ་ཆོས་མཆོག་འབྲིང་མན་ཆད་ལས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་ཤིང་། རང་འབྲས་བྱང་ཆེན་འབྱིན་པར་བྱེད་པའི་སེམས་དཔའི་རྣལ་འབྱོར་ཚོགས་སྒྲུབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད། གསུམ་པ་ལ་སོ་སོའི་ངོ་བོ་དང་། ཚོགས་སུ་འཇོག་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི། ཤེས་བྱ་ཆོས་ཅན། ཚོགས་སྒྲུབ་དེ་ལ་བཅུ་བདུན་ཡོད་དེ། བརྩེ་བ་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་སྒྲུབ་དང་། དེས་ཡིད་གདུངས་
པ་རྣམས་ལ་སྦྱིན་པས་ཚིམ་པར་བྱེད་པའི་དེ་དང་། ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱིས་མངོན་མཐོ་སྒྲུབ་པའི་དེ་དང་། བཟོད་པ་དང་། བརྩོན་འགྲུས་དང་། བསམ་གཏན་རྣམས་ཀྱིས་གཅིག་ཏུ་ངེས་པའི་བདེ་བ་སྒྲུབ་པའི་དེ་དང་། ཤེས་རབ་ཀྱིས་གཏན་བདེ་སྒྲུབ་པའི་དེ་དང་། ཞི་གནས་དང་། ལྷག་མཐོང་དང་། དེ་གཉིས་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་ལམ་གྱི་དེ་དང་། རྣམ་མཁྱེན་ཡིད་བྱེད་ཀྱི་ཐབས་ལ་མཁས་པའི་དེ་དང་། མཉམ་རྗེས་ཀྱི་ལམ་དེ་གོམས་པར་བྱས་པས་ཡེ་ཤེས་དང་བསོད་ནམས་ཀྱི་དེ་དང་། ཚོགས་གཉིས་ལ་གོམས་པས་མཐོང་བ་ལ་སོགས་པའི་ལམ་གྱི་ཚོགས་དང་། དེ་དང་ལྡན་པས་ཚིག་དང་། ལ་སོགས་པ་དོན་མི་བརྗེད་པར་འཛིན་པའི་གཟུངས་དང་། ཡོན་ཏན་གྱི་རྟེན་བྱེད་པའི་སའི་ཚོགས་དང་། མི་མཐུན་ཕྱོགས་སྤོང་བའི་གཉེན་པོའི་ཚོགས་རྣམས་སུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། གཉིས་པ་ཚོགས་སུ་འཇོག་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་སྒྲུབ་ལ་སོགས་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲུབ་པ་རྣམ་པ་བཅུ་བདུན་པོ་ཆོས་ཅན། བྱང་ཆེན་འབྱིན་པར་བྱེད་པའི་རྒྱུའི་ཚོགས་ཡིན་ཏེ། སྙིང་རྗེ་ལ་སོགས་པ་ཚོགས་བཅུ་བདུན་པོ་འདི་དག་གིས་མྱུར་དུ་ཡང་དག་པར་འགྲུབ་པའི་ངོ་བོས་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་འབྲས་བུར་འཛིན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། མཐར་ཐུག་གི་བྱང་ཆེན་འབྲས་བུར་འཛིན་པར་བྱེད་དེ། དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ལས་མི་འདའ་བར་བདེན་པར་མི་དམིགས་པར་རྟོགས་པས་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་བདེན་པ་ལས་མི་འདའ་བར་རྒྱ་ཆེ་བས་བསྡུས་པའི་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ལམ་གྱི་རིམ་པའི་དོན་མཐའ་དག་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། གཉིས་པ་ཚོགས་གསུམ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་ལ། ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ། སའི་ཚོགས་དང་གཉེན་པོའི་ཚོགས་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ལ། ཡུལ་ཅན་ཡེ་ཤེས་ཉི་ཤུ། དགག་གཞིའི་དབྱེ་བས་ཡུལ་སྟོང་ཉིད་ཉི་ཤུ། ཡེ་ཤེས་ཀྱི་དམིགས་པ་གང་ཡིན་ལ་དཔྱད་པའོ། །
དང་པོ་ནི། ཤེས་བྱ་ཆོས་ཅན། དེ་ལ་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་ནི་ས་གང་དང་གང་གིས་བསྡུས་པ་གཞག་ཏུ་ཡོད་དེ། སོ་སྐྱེའི་ས་དང་། ས་བཅུ་དང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར། ནང་དང་། ཕྱི་དང་། དེ་གཉིས་ཀ་སྟོང་ཉིད་དུ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ས་གང་གིས་བསྡུས་པ་གཞག་ཏུ་ཡོད་དེ། ལོངས་སྤྱོད་པ་པོ་དང་། སྤྱད་བྱ་དང་། དེའི་རྟེན་གསུམ་ལ་བདེན་ཞེན་འགོག་པ་ཚོགས་ལམ་གྱི་གནས་སྐབས་སུ་བཞག་པའི་ཕྱིར། སྟོང་ཉིད་སྟོང་ཉིད་དུ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དེ་སྦྱོར་ལམ་ལ་བཞག་སྟེ། དེ་འཇིག་རྟེན་པའི་བསྒོམས་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཤེས་རབ་ཀྱི་རྟོགས་པ་སྦྱོར་ལམ་དུ་འཕེན་པའི་ཕྱིར། ཆེན་པོ་སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དེ་ས་དང་པོ་ལ་བཞག་སྟེ། སྟོང་ཉིད་དེས་དེ་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཆོས་དབྱིངས་ཆོས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཀུན་དུ་འགྲོ་བར་རྟོགས་པ་ས་དང་པོར་འཕེན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། དོན་དམ་པ་སྟོང་པ་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དེ་འདིའི་འོག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་རིགས་འགྲེ། དོན་དམ་པ་རིགས་འགྲེ། ས་གཉིས་པར་བཞག་སྟེ། དེས་དེ་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཆོས་དབྱིངས་མཆོག་གི་དོན་དུ་རྟོགས་པ་ས་གཉིས་པར་འཕེན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། འདུས་བྱས་རིགས་འགྲེ། ས་གསུམ་པར་བཞག་སྟེ། དེས་དེ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཆོས་དབྱིངས་རྒྱུ་མཐུན་པའི་དོན་དུ་རྟོགས་པ་ས་གསུམ་པར་འཕེན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། འདུས་མ་བྱས་རིགས་འགྲེ། ས་བཞི་པར་བཞག་སྟེ། དེས་དེ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཆོས་དབྱིངས་ཡོངས་སུ་འཛིན་མེད་ཀྱི་དོན་དུ་རྟོགས་པས་ས་བཞི་པར་འཕེན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། མཐའ་ལས་འདས་པ་རིགས་འགྲེ། ས་ལྔ་པར་བཞག་སྟེ། དེས་དེ་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཆོས་དབྱིངས་རྒྱུ་ཐ་དད་མེད་པར་རྟོགས་པ་ས་ལྔ་པར་འཕེན་
པའི་ཕྱིར། ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད་པའི་རིགས་འགྲེ། ས་དྲུག་པར་བཞག་སྟེ། དེས་དེ་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཆོས་དབྱིངས་ཀུན་བྱང་དོན་དམ་པར་མེད་པའི་སྟོང་པར་རྟོགས་པ་ས་དྲུག་པར་འཕེན་པའི་ཕྱིར། དོར་བ་མེད་པ་རིགས་འགྲེ། ས་བདུན་པར་བཞག་སྟེ། དེས་དེ་འཕངས་པའི་ཡུལ་ཅན་ཡེ་ཤེས་དེ་ས་བདུན་པར་འཕེན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར། རང་བཞིན་དང་ཆོས་ཐམས་ཅད་རིགས་འགྲེ། ས་བརྒྱད་པར་བཞག་སྟེ། དེས་དེ་རྟོགས་པའི་ཡུལ་ཅན་ཡེ་ཤེས་ས་བརྒྱད་པར་འཕེན་པའི་ཕྱིར། རང་གི་མཚན་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དང་མི་དམིགས་པ་རིགས་འགྲེ། ས་དགུ་པར་བཞག་སྟེ། དེས་དེ་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཡུལ་ཅན་ཡེ་ཤེས་དེ་ས་དགུ་པར་འཕེན་པའི་ཕྱིར། དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་དང་དངོས་པོ་རིགས་འགྲེ། ས་བཅུ་པར་བཞག་སྟེ། དེས་དེ་རྟོགས་པའི་ཡུལ་ཅན་ཡེ་ཤེས་དེ་ས་བཅུ་པར་འཕེན་པའི་ཕྱིར། དངོས་པོ་མེད་པ་དང་རང་གི་ངོ་བོ་དང་གཞན་གྱི་ངོ་བོ་སྟོང་པ་ཉིད་རིགས་འགྲེ། སངས་རྒྱས་ཀྱི་སར་བཞག་སྟེ། སྟོང་ཉིད་གསུམ་པོ་དེ་སྒྲིབ་གཉིས་ཀུན་སྤངས་པའི་རྟེན་དང་རང་བྱུང་ཡིན་པས་དེ་ལྟར་བཞག་པའི་ཕྱིར། གཉིས་པ་ནི། སྟོང་ཉིད་ཉི་ཤུ། འདིར་སྨྲས་པ། ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ཆོས་ཅན། བདེན་པར་མེད་དེ། བདེན་གྲུབ་ཀྱི་གཅིག་དང་། བདེན་གྲུབ་ཀྱི་དུ་མ་གང་རུང་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར། ལྷག་མ་རྣམས་ལ་ཡང་རྟགས་བསལ་འདི་བཞིན་དུ་བྱའོ། །ཕྱི་རོལ་གྱི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་པོ་རྣམས་བདེན་སྟོང་། ཕྱི་སྟོང་པ་ཉིད་ཆོས་ཅན། རྒྱུ་དང་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱིས་གཉིས་ཀས་དབང་རྟེན་རྣམས་བདེན་སྟོང་། གཉིས་ཀ་སྟོང་པ་ཉིད་ཆོས་ཅན། བདེན་པས་སྟོང་པའི་དངོས་པོ་བདེན་གྲུབ་ཀྱིས་སྟོང་པ་སྟོང་ཉིད་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། ཕྱོགས་བཅུ་བདེན་སྟོང་ཆེན་པོའི་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་བདེན་སྟོང་དོན་དམ་པ་སྟོང་པའི་སྟོང་ཉིད་ཆོས་
ཅན། རྐྱེན་ལས་སྐྱེས་པ་འདུས་བྱས་བདེན་སྟོང་འདུས་བྱས་སྟོང་པའི་ཆོས་ཉིད་ཆོས་ཅན། ཅིག་ཤོས་ནམ་མཁའ་སོགས་འདུས་མ་བྱས་བདེན་སྟོང་འདུས་མ་བྱས་སྟོང་པའི་ཆོས་ཉིད་ཆོས་ཅན། རྟག་ཆད་ཀྱི་མཐས་སྟོང་པ་སྔ་ཕྱི་དང་དབུས་བདེན་སྟོང་མཐའ་ལས་འདས་པའི་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། ཐོག་མཐའ་བདེན་སྟོང་ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད་པའི་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། བླང་དོར་བདེན་སྟོང་དོར་བ་མེད་པའི་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། གནས་ལུགས་བདེན་སྟོང་རང་བཞིན་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། རྣམ་འགྱུར་གྱི་ཆོས་ཀུན་བདེན་སྟོང་ཆོས་ཀུན་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། ཆོས་སྐྱེ་བ་དང་ལ་སོགས་འགག་གནས་བདེན་སྟོང་རང་གི་མཚན་ཉིད་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། འདས་དུས་དང་སོགས་ཀྱིས་མ་འོངས་ད་ལྟར་བདེན་སྟོང་མི་དམིགས་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། རྒྱུ་རྐྱེན་ལྡན་ཅིང་ཚོགས་པ་བདེན་སྟོང་དངོས་མེད་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། ཅིག་ཤོས་ཕུང་ལྔའི་ངོ་བོ་བདེན་སྟོང་དངོས་མེད་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ནམ་མཁའ་བདེན་སྟོང་དངོས་མེད་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། རང་བཞིན་སྟོང་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་བདེན་སྟོང་རང་གི་ངོ་བོ་སྟོང་ཉིད་ཆོས་ཅན། བྱེད་པོ་གཞན་གྱིས་སྟོངས་པའི་སྟོང་ཉིད་ནི། ཆོས་ཀྱི་གཞན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དེ། བདེན་སྟོང་གཞན་གྱི་ངོ་བོ་སྟོང་ཉིད་ཆོསཅན། བདེན་པར་མེད་དེ། ཞེས་སྔ་མ་ལྟར་རོ། །སྟོང་པ་ཉིད་ནི་ཆོས་ཅན། ཁྱོད་ལ་ཉི་ཤུར་འདོད་དེ། སྔར་གྱི་ཉི་ཤུ་པོ་རང་རང་བདེན་གྲུབ་ཀྱི་ངོ་བོས་སྟོང་པའི་སྟོང་ཉིད་ཉི་ཤུར་ཡོད་པའི་ཕྱིར།