སྟོང་ཉིད་བསྡུས་པའི་སྒྲོན་མ།
༈ དཔལ་རྡོ་རྗེ་འཆང་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ༔ སྟོང་ཉིད་བསྡུས་པའི་སྒྲོན་མ་འདི་ལ་དོན་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྟན་ཏེ༔ སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་ཚིག་དང༔ དབྱེ་བ་བསྟན་པ་དང༔ སྟོང་ལུགས་བསྟན་པ་དང༔ དགོས་པ་བསྟན་པ་དང༔ ལྡོག་བྱ་བསྟན་པ་དང༔ སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མཚམས་བསྟན་པ་དང༔ ཐེ་ཚོམ་གྱི་སྐྱོན་སྤངས་པ་དང་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྟན་ནོ༔ དེ་ལ་དང་པོ་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོ་བསྟན་པ་ནི༔ ༼སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོར་༽ཡོད་མེད་རྟག་ཆད་གཉིས་ལ་སོགས་པའི་མཐར་མ་ལྷུང་ཞིང་ཕྱོགས་རིས་དང༔ སྔ་ཕྱི་དང་དུས་གསུམ་བར་མཚམས་དང༔ སྐྱེ་འགག་དང༔ འཁོར་འདས་དང༔ འཕེལ་འགྲིབ་དང་གང་ཡང་མེད་པའོ༔ སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ངེས་ཚིག་ནི༔ སྟོང་ནི་ཕན་གནོད་གང་ཡང་མ་གྲུབ་ལ༔ སྟོང་པ་ཉིད་པ་ནི་མི་འགྱུར་བ་ཡིན་ལ༔ ཉིད་ནི་དེ་ལས་མ་བཅོས་པར་བཞག་ན་ཆོས་ཉིད་དེ་ཉིད་ཡིན་པས་སོ༔ སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དབྱེ་བ་ནི༔ ༼གོལ་སར་༽ལོག་པའི་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ ཡང་དག་པའི་སྟོང་པ་ཉིད་དོ༔ ལོག་པའི་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་བརྒྱད་ཡོད་དེ༔ ཀུན་བརྟགས་སྟོང་པ་དང༔ ལམ་སྟོང་པ་དང༔ ཉི་ཚེ་(༨༩)བའི་སྟོང་པ་དང༔ བློས་བྱས་སྟོང་པ་དང༔ རྒྱུན་ཆད་སྟོང་པ་དང༔ རྒྱས་འདེབས་སྟོང་པ་དང༔ གཉེན་པོ་སྟོང་པ་དང༔ གཞི་ལ་ལས་པའི་སྟོང་པའོ༔ དེ་ལ་ཀུན་བརྟགས་སྟོང་པ་ནི༔ ཟད་ནས་སྟོང་པ་དང༔ མེད་ནས་སྟོང་པ་དང༔ བརྟགས་པའི་མིང་སྟོང་པ་རྣམས་ཡིན་ཏེ༔ འཇིག་རྟེན་པའི་རྣམ་གྲངས་སོ༔ ལམ་སྟོང་པ་ནི༔ ཡོད་པའི་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་མི་གནས་པའི་སྟོང་པ་ལམ་དུ་བྱེད་དེ༔ མི་དམིགས་པར་བསྔོ་བ་རྣམས་སོ༔ ཉི་ཚེ་བའི་སྟོང་པ་ནི༔ ནམ་མཁའ་སྟོང་པ་རྒྱང་ཆད་པའོ༔ བློས་བྱས་སྟོང་པ་ནི༔ དངོས་པོར་སྣང་བ་ཐམས་ཅད་སེམས་ཀྱིས་མེད་པར་བསྒོམས་ནས་སྟོང་པ་ལ་ཞེན་པའོ༔ རྒྱུན་ཆད་སྟོང་པ་ནི༔ དང་པོ་ཡོད་ལ་ཐ་མ་མེད་པར་འགགས་པར་འདོད་པའོ༔ རྒྱས་འདེབས་སྟོང་པ་ནི༔ དགེ་བ་ཅི་བྱས་པ་ཐམས་ཅད་ལ་སྟོང་པས་རྒྱས་འདེབས་ཏེ༔ སྟོང་སྙམ་པའི་བློ་དང་མ་བྲལ་བའོ༔ གཉེན་པོ་༼རང་བཞིན་རྣམ་དག་ཏུ་མ་ཤེས་པས་༽སྟོང་པ་ནི༔ རྣམ་རྟོག་རེ་སྐྱེས་པ་དང༔ སྟོང་པ་རེ་བསྟན་པའོ༔ གཞི་ཐོག་ཏུ་ལས་པའི་སྟོང་པ་ནི༔ སྟོང་པ་དང་རིག་པ་གཉིས་སུ་མ་འདྲེས་པར་སྟོང་པའི་ཁུངས་དང་ཡོན་ཏན་བརྗོད་ཅིང་དགེ་བ་མི་སྤྱོད་སྡིག་པ་མི་སྤོང་བ་རྣམས་ནི༔ ཆོས་ཉིད་སྟོང་པ་ལས་ལོག་ཅིང་གོལ་བའོ༔ ཡང་དག་པའི་སྟོང་པ་ལ་གཉིས་ཏེ༔ རིམ་གྱི་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ ཐོད་རྒལ་གྱི་སྟོང་པ་ཉིད་དོ༔ རིམ་སྐྱེས་པའི་སྟོང་པ་ཉིད་ནི༔ དང་པོ་ཕྱིའི་ཡུལ་སྟོང་པར་རྟོགས་པས་ཕྱི་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ དེ་ནས་ནང་གི་སེམས་སྟོང་པར་རྟོགས་པས་ནང་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ དེ་ནས་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀ་སྟོང་པ་དང༔ སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་གྲུབ་པར་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ ཆེན་པོ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ དོན་དམ་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ འདུས་བྱས་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ མཐའ་ལས་འདས་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ དོར་བ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ ཆོས་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ རང་གི་མཚན་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ མི་དམིགས་(༩༠)པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ དངོས་པོ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་པ་དང༔ ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ སྟོང་པ་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་པོ་རིམ་གྱིས་སྟོང་པར་རྟོགས་པས་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་དོན་ཡང་དག་པ་སྐྱེ་བ་མེད་པའོ༔ ཐོད་རྒལ་གྱི་སྟོང་པ་ཉིད་ནི༔ ཆོས་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དང༔ གནས་ལུགས་སྟོང་པ་ཉིད་དོ༔ དེ་ལ་ཆོས་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་ནི༔ རང་སོ་ཆོས་ཉིད་རང་བཞིན་མེད་པར་སྟོང་སྟེ༔ འདི་ལྟར་སྣང་བ་ཐམས་ཅད་སྒྱུ་མའི་དཔེ་བརྒྱད་བཞིན་ཡེ་ནས་མ་གྲུབ་པ་ཡིན༔ སྣང་བདོ་བའི་དུས་ན་ཆོས་ཉིད་སྟོང་པའི་གཞི་དེ་གར་ཡང་མ་གཡོས་ཏེ༔ ཆོས་ཉིད་སྟོང་པ་ལས་མ་འདས་པའོ༔ དེ་ཡང༔ སྐྱེ་བ་མེད་ལས་ཐམས་ཅད་སྐྱེས༔ སྐྱེས་ཙམ་ཉིད་ལས་སྐྱེ་བ་མེད༔ ཅེས་སོ༔ རང་ཐོག་གི་ཆོས་ཉིད་ལ་རྟེན་མེད་པར་སྟོང་སྟེ༔ གཞི་ལམ་འབྲས་བུ་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཆེན་པོ་གཅིག་གི་ངོ་བོར་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་བཞུགས་ཏེ༔ དེ་ཡང་ཡེ་སྟོང་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་སྟོང༔ དངོས་སྟོང་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང༔ ཞེས་པས་ཆོས་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་གཞི་ནས་མ་བཅོས་མ་བསླད་པར་གནས་པ་ལས༔ རྣལ་འབྱོར་པས་ཀྱང་མ་བཅོས་མ་བསླད་པར་རང་བཞིན་གྱིས་བཞག་པས་གྲོལ་ལོ༔ གནས་ལུགས་སྟོང་པ་ཉིད་ནི༔ ཡེ་གདོད་མ་ནས་འཁོར་འདས་གཉིས་སུ་གྲུབ་མ་མྱོང་པ་ཡིན་ཏེ༔ དེ་བཞིན་ཉིད་ཅེས་བྱ༔ རྣམ་དག་ཆེན་པོ་ཞེས་བྱ༔ སྲིད་གསུམ་ཀ་དག་ཅེས་བྱ༔ ཁམས་གསུམ་ཡོངས་གྲོལ་ཞེས་བྱ༔ དེ་ཉིད་རྟོགས་པའི་དོན་ལས་མ་འགྱུར་བའོ༔ དེ་ཡང་སྟོང་ལུགས་ཇི་ལྟར་སྟོང་ན༔ ཟབ་པའི་སྟོང་པ་ཐོག་མ་ཡོད་ལ༔ ཐ་མ་མེད་པས་མུ་སྟེགས་ཆད་པར་ལྟ་བ་ལྟ་བུ་དེ་ཡང་མིན༔ རྒྱུན་ཆད་སྟོང་པ་སྔ་མ་ཡོད་ལ་ཕྱི་མ་མེད་པ་ཡང་མིན༔ ཉི་ཚེ་བའི་སྟོང་པ་སྔ་མ་ཡོད་ལ་ཕྱི་མ་མེད་པ་ཡང་མིན༔ བློ་སྟོང་པར་བཟུང་བ་དང༔ གློ་བུར་དུ་སྟོང་པར་བཏང་བ་དང༔ རིམ་གྱིས་སྟོང་པ་ལ་ལམ་བྱེད་པ་དང་དེ་རྣམས་མིན་ཏེ༔ འདི་ནི་རྒྱུ་སྟོང་པས་ལས་དང་རྣམ་སྨིན་རང་(༩༡)རང་གིས་སྟོང༔ རྐྱེན་སྟོང་པས་རྣམ་ཤེས་བློའི་ཆོ་འཕྲུལ་ཐམས་ཅད་རང་སར་དག༔ གཞི་སྟོང་པས་ཆོས་ཉིད་ངོ་བོ་ངོས་བཟུང་ལས་འདས༔ ལམ་སྟོང་པས་ལྟ་བ་དང་སྒོམ་པ་དང་སྤྱོད་པ་ལ་འབད་རྩོལ་བྱ་མི་དགོས༔ འབྲས་བུ་སྟོང་པས་འཁོར་འདས་གཉིས་གང་དུ་ཡང་མ་གྲུབ་བོ༔ དེ་ཡང་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་སྟོང་པས་འཁོར་འདས་ཀྱི་ཆོས་སྟོང་པ་ལས་མ་འདས་སོ༔ སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དགོངས་པ་བསྟན་པ་ལ་བཞི་སྟེ༔ དུས་ཐམས་ཅད་སྟོང་པར་རྟོགས་པས་བྱ་བྱེད་སྤྱོད་ལམ་གྱིས་མི་སྒྲིབ་པའི་དགོས་པ་ཡོད༔ ཡོད་མེད་ཀྱི་མཐའ་གང་དུ་ཡང་མི་གནས་པས་འབྲས་བུ་རེ་དོགས་དང་བྲལ་བའི་དགོས་པ་ཡོད༔ ཆོས་ཉིད་སྟོང་པར་ཤེས་པས་དགེ་བའི་རྩ་བ་ཐམས་ཅད་གང་གིས་ཀྱང་ཕན་མ་བཏགས་ཤིང་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་འགྱུར་བའི་དགོས་པ་ཡོད༔ མྱུར་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་ནས་འབྲས་བུ་རྒྱུར་མི་ལྡོག་པའི་དགོས་པ་ཡོད་དོ༔ སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ལྡོག་བྱ་བསྟན་པ་ནི༔ ཡོད་པའི་དངོས་པོ་ལས་ལྡོག་པས་རྒྱུ་མཚན་གཏན་ལ་མི་ཕེབས༔ མེད་པའི་དངོས་པོ་ལས་ལྡོག་པས་ཀུན་དེ་ཉིད་ཀྱི་ངང་ལ་གནས༔ དངོས་པོ་མེད་པ་ལས་ལོགས་པས་ངོ་ཤེས་པའམ༔ ངོ་སྤྲོད་པ་རང་གིས་གྲོལ་ལོ༔ སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ས་མཚམས་ནི༔ མེད་པའི་མཐར་མ་ལྷུང་སྟེ༔ སེམས་ཉིད་སྟོང་པ་རང་ཐོག་ནས་གསལ༔ ཡོད་པ་མཐར་མ་ལྷུང་སྟེ༔ ཆོས་ཉིད་སྟོང་པ་ལ་རྒྱུ་མཚན་མེད༔ གོང་འོག་གི་འདེབས་དང་བྲལ་བའོ༔ ཡང་ན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ་དངོས་པོ་མེད༔ མེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ་རིག་ཅིང་གསལ་བའི་ངོ་བོ་དེ་ཉིད་ལས་གཟུང་འཛིན་གྱི་རྟོག་པས་མ་བསླད་པ་དེ་ཉིད་ཅེས་བྱའོ༔ དེ་ཉིད་ལས་ཐེ་ཚོམ་གྱི་སྐྱོན་སྤངས་པ་ནི༔ སྟོང་པ་མ་ནོར་བ་ཡང་དག་པ་ཡིན་ཏེ་ལུང་གིས་ཤེས༔ རིག་པས་འཐད་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་གྲུབ༔ ༼གོང་དུ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་དང༔༽ མན་ངག་གི་གནད་དུ་འགྲོ༔ ལུང་གི་རྒྱུད་རང་ཤར་ནས༔ རྒྱུ་རྐྱེན་བྲལ་བས་སྟོང་པར་གནས༔ ཞེས་བྱ༔ མུ་(༩༢)སྟེགས་ཕྲེང་བ་ལས༔ སྟོང་པ་བརྗོད་མེད་ཤེས་རབ་ཡིན༔ སྟོང་ཉིད་བློ་ཡི་སྤྱོད་ཡུལ་མིན༔ ཞེས་པ་དང༔ སྒྱུ་མ་སྨིག་སྒྱུ་ཆུ་ཟླ་བཞིན༔ མེད་པ་ཡང་ནི་མ་ཡིན་ཏེ༔ ཡོད་པ་ཡང་ནི་མ་ཡིན་ནོ༔ ཡོད་མེད་གཉིས་ལས་འདས་པའི་ཕྱིར༔ སྟོང་པ་ཉིད་ལ་ངོས་བཟུང་བྲལ༔ ཞེས་པ་ལ་སོགས་པས་གསལ་ལོ༔
རིག་པ་ནི་རྒྱུ་འབྲས་རྫས་མེད་ཀྱི་རིག་པས་འགྲུབ་སྟེ༔ སྔ་མ་སྟོང་པ་ལ་རྒྱུ་མེད་ལ༔ ཕྱི་མ་སྟོང་པ་ལ་འབྲས་བུ་མེད༔ ད་ལྟར་རྒྱུ་འབྲས་གཉིས་སྟོང་པ་རྫས་མེད་དེ༔ ལས་དང་རྣམ་སྨིན་ཐོན་མི་སྲིད་དོ༔ དེ་ལ་རྒྱུ་མཚན་གང་དུ་ཡང་མ་གྲུབ་པར་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་ཀྱང་གྲུབ་སྟེ༔ འདི་ལྟར་སྣང་བའི་ཆོས་ཉིད་སྟོང་པ་ཡིན་ཏེ༔ ཅིའི་ཕྱིར་ན་རང་བཞིན་གང་དུ་ཡང་མ་གྲུབ་པར་རྒྱུ་དང་མཚན་ཉིད་གོ་ལོག་པའི་ཕྱིར་རོ༔ ༼མིང་གང་དུ་ཡང་གདགས་སུ་བཏུབ་པ་༽དཔེར་ན་མེའི་མཚན་ཉིད་ཚ་བ་དང་ཆུའི་མཚན་ཉིད་ནི་རླན་ཞིང་སྡུད་པར་བྱེད་པ་བཞིན༔ ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་༼མིང་ཅིར་༽ཡང་གདགས་སུ་བཏུབ་པས༔ ཡང་དག་པར་གྲུབ་པ་གང་ཡང་མེད་དོ༔ དེ་ལ་ཡང་འདི་ལྟར་སྣང་བ་འདི་སོ་སོའི་རྒྱུ་མཚན་བཙལ་བས་མི་རྙེད་དེ༔ མིང་གི་རྣམ་གྲངས་མ་ཡིན་པ་གཞན་མེད་དོ༔ མིང་ལ་ཡང་རྒྱུ་མཚན་དང་རང་བཞིན་གང་ཡང་མ་གྲུབ་པས༔ རྒྱུ་མཚན་གོ་ལོག་གི་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་ཀྱང་མ་གྲུབ་བོ༔ མན་ངག་གི་གནད་དུ་འགྲོ་སྟེ༔ འདི་ལྟར་སྣང་བ་དང་ཤེས་པས་བསྡུས་པ་ཐམས་ཅད་ཆོས་ཉིད་ལས་མ་གཏོགས་པ་གཞན་ཅི་ཡང་མེད་པས༔ ཅིར་སྣང་ཐམས་ཅད་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གནད་མན་ངག་ཡང་དག་པའོ༔ ཆོས་ཉིད་སྟོང་པ་དེ་རྫོང་ལ་གནས་ཤིང་རྫོང་ལ་སྐྱོལ་བ་ནི༔ ནམ་མཁའ་ལ་མདུང་བསྐོར་བ་ལྟ་བུའི་རྫོང་གིས་ཆོས་ཉིད་ལ་ཐོག་མཐའ་མེད་པར་བསྐོར་ཏེ༔ ཡོད་པ་ཆོས་ཉིད༔ མེད་པ་ཆོས་ཉིད༔ གཉིས་ཀ་ཆོས་ཉིད༔ གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཆོས་ཉིད་དོ༔ དེ་ལྟར་གསལ་བ་དང་མི་གསལ་བ་དང༔ སྟོང་པ་དང་མི་སྟོང་པ་དང༔ ཡོད་མེད་དང་རྟག་ཆད་ལ་སོགས་པའི་མིང་ཐམས་ཅད་ལ་བསྐོར་བས༔ རྒྱུ་མཚན་(༩༣)མ་རྙེད་པ་དེ་ཉིད་ཆོས་ཉིད་དེ༔ དོན་ལ་ཡང་དེ་ལྟར་ཐམས་ཅད་ཆོས་ཉིད་མ་གཏོགས་པ་གང་ཡང་མེད་དོ༔ དེ་ལྟར་ན་སྟོང་པ་ཉིད་དེ་འོས་སོ་ཙམ་མམ༔ ཡུ་མེད་དམ༔ གཏད་མེད་དམ༔ སྤོམ་ཡོར་ལྟ་བུ་མིན་པར་ལུང་གིས་ཤེས༔ རེག་པས་འཐད༔ གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་གྲུབ༔ མན་ངག་གི་གནད་དུ་འགྲོ༔ རྫོང་ལ་སྐྱོལ་བའོ༔ ཆོས་ཉིད་སྟོང་པ་ཡང་དག་པ་མ་ནོར་བ་ཡིན་པར་ཡིད་ཆེས་སོ༔ སྟོང་པ་བསྡུས་པའི་སྒྲོན་མ༔ སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་བྱེ་མ་ལ་མུ་ཏྲས་མཛད་པ་རྫོགས་སོ༔ སྐལ་ལྡན་ལས་ཅན་སྙིང་གི་བུ་དང་ཕྲད་པར་ཤོག༔ རྒྱ་རྒྱ་རྒྱ༔