མཐའ་རྟེན་གྱི་མན་ངག་བཤད་པའི་ཚུལ།
བཞི་པ་མཐའ་རྟེན་གྱི་མན་ངག་ནི། ཀློང་གསལ་ལས། མཐའ་རྟེན་མན་ངག་རྣམ་པ་བཞི། །གོང་མའི་རྒྱབ་ཏུ་མེད་ཐབས་མེད། །ཅེས་པས། དོན་གྱི་ས་ཟིན་མེད་ཀྱང་གོང་མ་བཞིའི་རྒྱབ་ཏུ་དགོས་པས། འདི་ལ་མི་འགུལ་བ་གསུམ་གྱིས་གཞི་བཅའ་བ། སྡོད་པ་གསུམ་གྱིས་ཚད་བཟུང་བ། ཐོབ་པ་གསུམ་གྱིས་གཟེར་གདབ་པ། གདིང་བཞིས་གྲོལ་ཚད་བསྟན་པ་དང་བཞི་ལས། དང་པོ་ཐལ་འགྱུར་ལས། དེ་ལ་མཐའ་རྟེན་ཡིད་ཆེས་བྱ། །མི་འགུལ་གསུམ་ལ་གཞི་བཅས་པས། །རླུང་སེམས་གནད་དུ་ཕེབས་པའོ། །ཞེས་པས། འདུག་སྟངས་གསུམ་ལས་མི་འགུལ་བར་བྱ་སྟེ། ལུས་མི་འགུལ་བས་རྩ་མི་འགུལ། རྩ་མ་འགུལ་བས་མིག་མི་འགུལ། མིག་མ་འགུལ་བས་རླུང་མི་འགུལ། རླུང་མ་འགུལ་བས་སེམས་མི་འགུལ། སེམས་མ་འགུལ་བས་འགྱུ་བྱེད་ཀྱི་རྟོག་པ་རྒྱུན་ཆད་ནས་རིག་པ་གནས་པའི་དགོས་པ་ཡོད་དོ། །མིག་ནི་གཟིགས་སྟངས་གསུམ་ལས་མི་འགུལ་བར་བྱ་སྟེ། རིག་པའི་གནད་རྩ། རྩའི་གནད་སྒོ། སྒོའི་གནད་སྒྲོན་མའོ། །རྩ་མ་འགུལ་བས་མིག་མི་འགུལ། མིག་མ་འགུལ་བས་སྒྲོན་མ་མི་འགུལ། དེས་སེམས་མི་འགུལ་བས་རྣམ་རྟོག་མི་འབྱུང་། དེས་དབྱིངས་རིག་འདུ་འབྲལ་མེད་པའི་དགོས་པ་ཡོད་དོ། །
གཉིས་པ་ནི། སྔ་མ་ལས། སྡོད་པ་གསུམ་གྱིས་ཚད་གཟུང་བ། །རྨི་ལམ་ལྡོག་དང་ལུས་ངག་ཡིད། །རྟགས་དང་ཚད་ནི་ངོས་གཟུང་བའོ། །ཞེས་པས། དབྱིངས་རིག་ལ་རྒྱུན་དུ་གནས་པས་བརྟན་པའི་ཚད་སྡོད་པ་གསུམ་འབྱུང་སྟེ། ཕྱི་སྣང་བ་བསྐྱོད་པའི་རླུང་ཟད་པས་དབྱིངས་རིག་འགྲོ་འོང་མེད་པར་སྡོད། ནང་ཕུང་པོ་སྐྱོད་བྱེད་ཀྱི་རླུང་ཟད་པས་ལུས་འགུལ་བ་མེད་པར་སྡོད། གསང་བ་རྟོག་པ་འགྱུ་བྱེད་ཀྱི་རླུང་ཟད་པས་སེམས་རྣམ་རྟོག་འགྱུ་འཕྲོ་མི་སྲིད་པར་སྡོད་པའོ། །སྐབས་འདིར་ཚད་རྨི་ལམ་གྱིས་གཟུང་བ་དང་། རྟགས་སྒོ་གསུམ་ལ་འཆར་བ་གཉིས་འབྱུང་། དེའང་བརྩོན་འགྲུས་རབ་ལ་རྨི་ལམ་དབྱིངས་སུ་ཐིམ་ནས་མི་རྨི། འབྲིང་ལ་འོད་གསལ་དུ་འཆར། ཐ་མས་རྨི་ལམ་རྨི་ལམ་དུ་ཤེས་པའོ། །རྟགས་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་ལ་འཆར་བ་ནི། སྣང་བ་བཞི་ལ་རྟགས་བཞི་(༢༠༧)གསུམ་བཅུ་གཉིས་ལས། དང་པོ་ཆོས་ཉིད་མངོན་གྱི་སྣང་བ་མཐོང་བའི་རྟགས་གསུམ་ནི། ལུས་རུས་སྦལ་འཁར་གཞོང་དུ་བཅུག་པ་ལྟར་འགུལ་བ་མེད་པ་ནི། འཁར་གཞོང་འཇམ་པོར་རུས་སྦལ་བཅུག་པས་མི་འགུལ་བ་བཞིན་ནོ། །ངག་ལྐུགས་པ་ལྟར་སྨྲ་སྙིང་མི་འདོད། སེམས་འཁའ་འགྲོ་སྙི་ལ་ཟིན་པ་ལྟ་བུ་སྟེ། བྱ་སྙི་ལ་ཟིན་ནས་འཕུར་བར་འདོད་ཀྱང་འགྲོ་རྒྱུ་མེད་པ་ལྟར། སེམས་འཕྲོ་བ་ལྟར་འདུག་ཀྱང་གར་གཏད་སྡོད་པའོ། །ཉམས་གོང་འཕེལ་གྱི་སྣང་བ་མཐོང་བའི་རྟགས་གསུམ་ནི། ལུས་སྐྱེས་བུ་ནད་ཀྱིས་ཐེབས་པ་ལྟར་རྒྱན་དང་བྱི་དོར་དང་བྲལ། ངག་སྨྱོན་པའི་ཚིག་ལྟར་དོན་མེད་ཅལ་ཅོལ་དུ་འབྱུང་། སེམས་འཆི་ངེས་ཀྱི་དུག་གིས་ཟིན་པ་ལྟར་འཁོར་བར་མི་ལྡོག་པར་ཐག་ཆོད་པའོ། །རིག་པ་ཚད་ཕེབས་ཀྱི་སྣང་བ་མཐོང་བའི་རྟགས་གསུམ་ནི། ལུས་གླང་པོ་ཆེ་འདམ་དུ་ཚུད་པ་ལྟ་བུ་སྟེ། གླང་པོ་ཆེ་འདམ་དུ་ཚུད་ཀྱང་སྟོབས་ཆེ་བས་སྐད་ཅིག་ལ་ཐོན་པ་ལྟར། འབྱུང་བ་ལྔ་ལ་ཐོགས་པ་མེད་པར་འགྲོའོ། །ངག་གྲུལ་བུམ་གྱི་ཕྲུ་གུ་ལྟར་འགྱུར་ཏེ། གྲུལ་བུམ་(༢༠༧)གྱི་ཕྲུ་གུ་ངག་སྙན་པས་གཞན་གྱི་ཡིད་འཕྲོག་པ་ལྟར། ཅི་སྨྲས་ལ་གཞན་དད་ཅིང་ཕན་ཐོགས་པའོ། །སེམས་འབྲུམ་ནད་བྱང་བ་ལྟ་བུ་སྟེ། འབྲུམ་ནད་བྱང་བ་བསྐྱར་ནས་མི་འོང་བ་ལྟར། ཁམས་གསུམ་དུ་མི་ལྡོག་པར་ཡིད་ཆེས་པའོ། །ཆོས་ཉིད་ཟད་པའི་སྣང་བ་མཐོང་བའི་རྟགས་གསུམ་ནི། ལུས་དུར་ཁྲོད་ཀྱི་རོ་ལྟ་བུ་སྟེ། གཤེད་མ་བརྒྱ་བྱུང་ཡང་ཉམ་ང་བ་དང་བག་ཚ་བ་མེད་པའོ། །ངག་བྲག་ཆ་ལྟར་ཟུངས་ཟད་ནས་གཞན་གྱི་ལད་མོ་ཟློས་སོ། །སེམས་བར་སྣང་གི་ན་བུན་ལྟ་བུ་སྟེ། ན་བུན་དེ་དག་སྐད་ཅིག་མ་ལ་ཡལ་ནས་འགྲོ་བ་ལྟར། སྐད་ཅིག་མ་ལ་བག་ཆགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་མི་སྣང་བར་འཚང་རྒྱའོ། །
གསུམ་པ་ཐོབ་པ་གསུམ་གྱིས་གཟེར་གདབ་པ་ནི། ཀློང་གསལ་ལས། ཐོབ་པ་གསུམ་གྱིས་གཟེར་གདབ་པས། །ཟག་བཅས་ཕུང་པོ་མི་སྣང་བའོ། །ཞེས་པས། དང་པོ་སྐྱེ་བ་ལ་རང་དབང་ཐོབ་པ་ནི། ཕུང་པོའི་སྣང་བ་འགགས་ནས་རྡོས་བཅས་སུ་མི་སྣང་བས་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་བྱེད་ན་ལག་སོར་ལ་རིག་པ་གཏད་པས་སྣང་བ་དེ་ཀུན་རང་ལོག་སྟེ། སྐབས་སུ་བེམས་པོ་ཀུན་འགུལ་(༢༠༨)ཞིང་སྒྲ་ཐོས་པ་འབྱུང་སྟེ། མི་ལ་སོགས་པའི་སེམས་ཅན་ལ་རིག་པ་བཅུག་ན་དེ་དག་ལ་རིག་པ་རང་བྱུང་གི་ཡེ་ཤེས་གནས་པའི་གནད་ཀྱིས། ལུས་ལ་བཟང་ངན་མེད་པར་མཚམས་མེད་པ་ལྔ་བྱས་པ་ཡིན་ཡང་། འདི་ཉིད་ལ་འབྱུང་བ་རང་དག་ནས་སངས་རྒྱས་པ་ལ་ཐེ་ཚོམ་མེད་དོ། །འདིའི་དུས་སུ་བེམས་པོ་ལ་རིག་པ་བཅུག་ཀྱང་དེ་ཉིད་འགུལ་བ་དང་། སྐད་འབྱིན་ནུས་པར་འོང་ངོ་། །འཇུག་པ་ལ་རང་དབང་ཐོབ་པ་ནི། སོར་མོ་ལ་རིག་པ་གཏད་ནས་རང་ལུགས་སུ་བཞག་པས་དེ་ཉིད་ལ་མི་སྣང་བར་སངས་རྒྱའོ། །རླུང་སེམས་ལ་རང་དབང་ཐོབ་པ་ནི། རླུང་ལས་སུ་རུང་བས་རླུང་སེམས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་ཐམས་ཅད་འབྱུང་། སེམས་ཅན་གཞན་ཚེ་འཕོ་བའི་དུས་སུ་དེ་ལ་རིག་པ་བཅུག་པས། དེས་མཚམས་མེད་པ་ལྔ་བྱས་ཀྱང་རང་དང་མཉམ་པོར་འཚང་རྒྱའོ། །དེའང་ལས་ལ་བཟང་ངན་མེད་པའི་གནད་ཀྱིས་སོ། །རི་བྲག་རྣམས་ལ་ཟང་ཐལ་ཞིང་མངོན་པར་ཤེས་པ་ཕྱོགས་མེད་དུ་འཆར་རོ། །
བཞི་པ་གདེང་བཞི་ནི། མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ་ལས། ཚད་ནི་གདེང་བཞིའི་རྣལ་འབྱོར་ཉིད། །ཅེས་པ་དང། རིན་པོ་ཆེ་སྤུངས་པ་ལས། མི་འགྱུར་ལྟ་བའི་གདེང་ཆེན་བཞིས། །མི་རྟོགས་ཡེ་ཤེས་ཚད་ཀྱང་གཟུང་། །ཞེས་པས། ཡར་གྱི་གདེང་གཉིས། མར་གྱི་གདེང་གཉིས་ཏེ་བཞིའོ། །དང་པོ་ནི་དེའི་ཚེ་དཀོན་མཆོག་གསུམ་གྱི་ཡོན་ཏན་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་ཐོས་ཀྱང་བྲོད་པ་མི་སྐྱེ་སྟེ། རང་གི་རིག་པ་ལས་གཞན་མེད་པར་རྟོགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དུས་སངས་རྒྱས་ཐོབ་ཏུ་རེ་བ་དང་། མ་ཐོབ་ཀྱིས་དོགས་པ་གཉིས་མེད་པས་ཡར་གྱི་གདེང་གཉིས་སོ། །གཉིས་པ་འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་གི་སྡུག་བསྔལ་དང་། ཚེ་ཚད་ཐོས་ཀྱང་འཇིགས་སྐྲག་མེད་དེ། རང་གི་རིག་པ་ཡེ་ནས་འཁྲུལ་པ་མེད་པར་ཤེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དུས་འཁོར་བ་འཁྱམས་མཁན་མེད་པར་ཐག་ཆོད་པས་འཁོར་བར་ལྟུང་གིས་དོགས་པ་དང་། བདེ་འགྲོ་ཐོབ་ཏུ་རེ་བ་མེད་པས་མར་གྱི་གདེང་གཉིས་སོ། །དེ་ལྟར་མཐའ་རྟེན་གྱི་ཡོན་ཏན་ནི། ཀློང་གསལ་ལས། མཐའ་རྟེན་དག་གི་མན་ངག་གིས། །གོང་མའི་ཡོན་ཏན་མཐའ་རུ་འབྱིན། །ཞེས་སོ། །མེད་པའི་སྐྱོན་ནི་དེ་ཉིད་ལས། མཐའ་རྟེན་གནད་ཀྱི་རྒྱབ་མེད་ན། །རྫོགས་ཆེན་ཉམས་ལེན་མཐར་མི་ཕྱིན། །(༢༠༩)ཅེས་སོ། །དགོས་པ་ལའང་གཉིས་ལས། གནས་སྐབས་སུ་ཐད་སོའི་དོན་འགྲུབ་ལ། མཐར་ཐུག་གོང་མའི་རྟོགས་པ་མཐར་ཕྱིན་པའི་དགོས་པ་ཡོད་དོ། །དེ་ལྟར་རྒྱབ་བརྟེན་བཞི་མེད་ན་དེ་དག་ལས་ལྡོག་པའི་སྐྱོན་ཡོད་དོ། །དེ་དག་གིས་བརྩོན་འགྲུས་རབ་ཀྱི་གྲོལ་ལུགས་བསྟན་ཟིན་ཏོ། །