རང་བཞིན་རྒྱས་པར་བཤད་པ།
གཉིས་པ་རང་བཞིན་རྒྱས་པར་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། འཁྲུལ་ཚུལ་ངོ་བོའི་ཆ་དང་། རྣམ་པ་རྐྱེན་གྱི་ཆ་རྒྱས་པར་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ནི། སྤྱི་པའི་འཁྲུལ་གཞི་སྣང་དུས་རིག་པས་རང་ངོ་མ་ཤེས་པའི་དྲི་མས་རིག་པ་ཉིད་འཁྲུལ་པར་སྦགས་པས་ཤེས་བྱ་རིག་པ་དྲི་མ་མེད་པ་ཉིད་ཀྱང་དྲི་བཅས་སུ་སོང་སྟེ་སེམས་ཀྱི་རྒྱར་འཐུམས་ནས་ངོ་བོ་ཀ་དག་གི་རིག་པ་རྟོག་པས་སྦགས་ཏེ་ཡིད་དྲུག་གིས་བཅིངས་པས་ལུས་རྡུལ་ཕྲན་ཆ་མེད་ཀྱི་དྲ་བར་ཚུད་དེ་འོད་གསལ་བག་ལ་ཞའོ། །དེ་ཡང་གཞི་སྣང་དེ་རང་ལས་བྱུང་བར་མ་ཤེས་པས་རྒྱུའི་རྐྱེན། དེ་ཉིད་ཡུལ་དུ་ཤར་བས་དམིགས་པའི་རྐྱེན། བདག་དང་བདག་གིར་བཟུང་བས་བདག་པོའི་རྐྱེན། དེ་གསུམ་དུས་མཚུངས་པས་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་བཞིར་འཁྲུལ་ལོ། །དེ་ཡང་འཁྲུལ་པའི་རྒྱུ་མ་རིག་པ། རྐྱེན་ཤེས་པ་ལ་ཡུལ་
སྣང་བ། གཞི་ལས་གཞི་ཤེས་སུ་སྣང་བ་འཁྲུལ་མཁན་འགྱུ་བ་མཆེད་པའི་རིག་པ་གཟུང་འཛིན་དུ་བཅིངས་པ་སྟེ། ཐལ་འགྱུར་ལས། འཁྲུལ་པའི་རྒྱུ་ནི་མ་རིག་པ། །གཞི་དང་ཤེས་པ་སྦགས་པ་དང་། །གཟུང་དང་དབང་པོ་འཁོར་ཚུལ་ལོ། །རྐྱེན་ནི་ཡུལ་དང་གཟུང་ཆ་ལས། །མཐའ་ཡི་སོ་སོར་འབྱེད་པ་དང་། །གཅིག་མ་ཤེས་པའི་དམིགས་རྟེན་ནོ། །གཞི་ནི་གར་ཡང་འབྱེད་མེད་ཅིང་། །ངེས་པ་མེད་པར་བཅོ༷མ་{ཙ༵མ་}ལས་སོ། །ཤེས་པ་འགྱུ་དང་ཡལ་བ་དང་། །མཆེད་པར་འཛིན་པ་རྣམས་ཡིན་ནོ། །སྦགས་པར་དྲི་མར་འཛིན་པ་སྟེ། །ཤེས་བྱས་རང་རྒྱུད་བཅིངས་པའོ། །གཟུང་བ་མ་ཡིན་པ་ལ་ཡང་། །བདེན་པས་དམ་དུ་བཅིངས་པའོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་རྣམ་པ་རྐྱེན་གྱི་ཆ་ལས་རྒྱས་པར་བཤད་པ་ནི། དེ་ཡང་མེད་པ་ལ་ཡོད་པར་མཐོང་སྟེ། དེ་ལ་འཁྲུལ་པའི་རྒྱུ་མ་རིག་པ་གསུམ་སྟེ་དོན་གྱིས་མ་འཁྲུལ་པའི་ཆ་ལ་རང་མ་རིག་པས་བརྟགས་ནས་འཁྲུལ་པར་སོང་བ་ལ་རྒྱུ་བདག་ཉིད་གཅིག་པའི་མ་རིག་པ་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ཉིད་ངོ་མ་ཤེས་པ་ལ་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་མ་རིག་པ་སྟེ་འཁོར་འདས་གཉིས་ཀྱི་སྣང་ཆར་བྱུང་བའོ། །ཡུལ་ཐ་དད་སྣང་བ་ལ་སོ་སོར་ཀུན་ཏུ་བརྟགས་དཔྱད་སྐྱེས་པས་ཀུན་བརྟགས་པའི་མ་རིག་པའོ། །དེ་ལྟ་བུའི་རྒྱུ་དེ་ལ་རྐྱེན་ནི་བཞི་སྟེ། རྒྱུའི་རྐྱེན་དེ་ལྟར་མ་རིག་པ་གསུམ་འདུས་པས་འཁྲུལ་བ་འབྱུང་བ་ནི། སྐྱེས་བུ་གཟུགས་དང་ཡན་ལག་དང་ལྡན་པ་ལ་བྱད་རང་ཆས་སུ་འབྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། །དེ་ལས་དམིགས་པའི་རྐྱེན་མེ་ལོང་དང་འདྲ་བར་ཕྱི་ཡུལ་ལ་ཤར་བ་
དང་། དེ་ལ་བཞིན་ཡོད་པས་རྐྱེན་མེ་ལོང་གི་ནང་དུ་ཤར་བ་ལྟར། དམིགས་པའི་ཡུལ་རང་འོད་ཕྱིར་ཤར་བ་ལས་བདག་པོའི་རྐྱེན་མེ་ལོང་དང་བཞིན་དང་བདག་མངོན་སུམ་དུ་བཟུང་བས་བཞིན་དང་མེ་ལོང་དུ་རྟོག་པ་ལྟར། འོད་དང་རིག་པ་དང་ཆོས་ཉིད་གསུམ་དུ་རྟོག་པ་དང་བཅས་པས་བདག་པོའི་རྐྱེན་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལྟར་རྒྱུ་མ་རིག་པ་གསུམ་དང་། རྐྱེན་གསུམ་དུས་མཚུངས་པས་མཚུངས་པ་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཏེ། འཁྲུལ་པ་དངོས་སུ་འབྱུང་བའོ། །དེ་དག་ཀྱང་རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ་སྙིང་གི་མེ་ལོང་གི་རྒྱུད་ལས། ཁམས་གསུམ་གྱི་སེམས་ཅན་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ནི། དང་པོ་གཞི་ཅི་ཡང་མ་ཡིན་པ་ལས་ཅིར་ཡང་འཁྲུལ་ལོ། །གཞི་དེའི་ངོ་བོ་སྟོང་པ། རང་བཞིན་གསལ་བ། ཐུགས་རྗེ་སེམས་ཅན་ལ་སྣང་ནུས་པའོ། །དེ་ལ་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཤེས་པ་མ་རིག་པའི་ཆ་ལས་བྱུང་བ་བྲེང་ཙམ་ཞིག་འགྱུས་པ་ལས་ཤེས་པ་མུ༷ན་(དམུན་)པོས་ཕ་གི་ལས་ང་བྱུང་ངམ། ང་ལས་ཕ་གི་བྱུང་སྙམ་པའི་ཤེས་པ་བྱུང་བ་ཙམ་གྱིས་འཁྲུལ་ལོ། །མ་རིག་པ་དེ་གཞི་ལ་མེད་དེ་ཉམས་སམ་རྣམ་པ་ལ་ཡོད་དོ། །རྣམ་པ་ལས་རྐྱེན་རྣམ་པ་བཞི་འབྱུང་ངོ་། །དེ་ཡང་གཞི་འོད་ཁྱིམ་གྱི་ཚུལ་དུ་གནས་པ་ལ་རྒྱུའི་རྐྱེན་ཞེས་བྱ་སྟེ་མ་རིག་པ་དངོས་སོ། །དེ་ལ་འཛིན་རྟོག་ཏུ་སོང་བས་བདག་པོའི་རྐྱེན་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལ་ཡུལ་ཅན་དུ་བཟུང་བས་དམིགས་པའི་རྐྱེན་ཞེས་བྱ་སྟེ། དཔེར་ན་མེ་ལོང་ལ་སྐྱེས་བུའི་བྱད་བསྟན་པ་ལྟ་བུའོ། །དེ་གསུམ་དུས་མཚུངས་པས་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་ཞེས་བྱའོ། །དེ་རང་གི་གཞི་ཡིན་པ་ལ་རང་གིས་ངོ་མ་ཤེས་ཏེ་འཁྲུལ་ནས་ཁམས་གསུམ་འཁོར་བ་གྲུབ་བོ། །དེ་ལས་ཉོན་མོངས་རགས་སུ་སོང་ནས་སེམས་ཅན་གྱི་
གཟུགས་ཐ་དད་བྱུང་ངོ་། །གཞི་དེ་ལྟ་བུ་མ་དག་པ་ལས་འཁྲུལ་ལོ། །ཞེས་སོ། །དེ་ཡང་རིག་པ་གཞི་ནས་འཕགས་ཏེ་མ་སྨིན་པས་ཁམས་གསུམ་རིགས་དྲུག་ཏུ་སོ་སོའི་ལས་ཀྱི་འཁོར་བ་དེ་ཡང་རྟེན་འབྲེལ་བཅུ་གཉིས་ལས་འཁྲུལ་ཏེ་ཕྱིར་ལོ་བཅུ་གཉིས་དང་ཟླ་བའི་ཆ་བཅུ་གཉིས། ནང་དུ་ཉོན་མོངས་པ་བཅུ་གཉིས་རྣམས་ཚོགས་པས་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་གཉིས་སུ་སྲིད་པར་བྱས་པས་ནི་རྟེན་འབྲེལ་ལུགས་སུ་འཇུག་པ་བཅུ་གཉིས་མ་དག་པ་ལས་འབྱུང་བ་སྟེ། གཞི་ལས་གཞི་སྣང་དུ་ཤར་དུས་རིག་པའི་རྩལ་ལས་ཡིད་ཀྱི་ཤེས་པ་བྱུང་སྟེ་རང་ངོ་མ་ཤེས་པ་དང་ལྷན་ཅིག་པས་མ་རིག་པའོ། །དེ་ལས་འཁྲུལ་པས་འདུ་བྱེད་དོ། །དེ་ལས་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་ལ་དཔྱོད་པས་རྣམ་པར་ཤེས་པའོ། །དེ་ལས་འདི་ནི་ཡུལ་ལོ། །སྣང་བའོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་མིང་དུ་འབྱེད་པའོ། །དེ་ལས་མིང་ཅན་དོན་གྱི་རང་བཞིན་གཟུགས་སུ་འཛིན་པས་སྲིད་པའི་འཁྲུལ་པ་དང་པོ་མིང་དང་གཟུགས་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལས་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་དྲུག་ལ་ཤེས་པ་སྐྱེ་ཞིང་མཆེད་པའི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ཏུ་བྱུང་ངོ་། །དེ་ལས་ཡུལ་འཛིན་པའི་རེག་པའོ། །དེ་ལས་ཆགས་སྡང་བར་མའི་ཆའི་ཚོར་བའོ། །དེ་ལས་ཡུལ་ལ་ཞེན་པའི་སྲེད་པའོ། །དེ་ལས་ཕྱིས་ཀྱི་ལེན་པོ་དང་དེ་ལྟར་ཡུལ་དང་དུ་ལེན་པའི་ལེན་པའོ། །དེ་ལས་འཁྲུལ་པ་དུ་མར་སྣང་བ་དང་བྱེད་པ་མྱོང་བའི་ཆ་ཅི་འབྱུང་མ་ངེས་པ་བསྐྱེད་པས་སྲིད་པའོ། །དེ་ལས་གཟུགས་མེད་གཟུགས་དང་འདོད་པར་སྐྱེ་བས་སྐྱེ་བའོ། །དེ་ལས་རྒས་པ་དང་ན་བ་དང་ཤི་བའི་བར་དུ་འབྱུང་སྟེ་ཡང་དང་ཡང་དུ་དེ་ལྟར་འཁོར་བས་འཁོར་བའི་རྒྱུ་རྟེན་འབྲེལ་ལུགས་
སུ་འཇུག་པ་བཅུ་གཉིས་གཞི་སྣང་ལས་དང་པོར་མཆེད་པའོ། །དེ་ལས་སྲིད་པ་སོ་སོར་འཁྲུལ་དུས་ཀྱི་རྟེན་འབྲེལ་བཅུ་གཉིས་ཀྱང་ཞར་ལ་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། ཆོས་ཉིད་ནུབ་ནས་རང་མ་རིག་པ་ལས་ཕྱི་མའི་འདུ་བྱེད་དང་། རྣམ་ཤེས་ཀྱི་ཆས་ལུས་འཚོལ་བ་དང་། མངལ་དུ་ཚུད་དེ་མེར་མེར་པོ་ལ་སོགས་པ་ནས་མིང་དང་གཟུགས་སུ་གྲུབ་པ་དང་། དེའི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་དང་། རྐྱེན་འདུས་པས་རེག་པ་དང་། བདེ་སྡུག་གི་ཚོར་བ་དང་། མྱོང་བ་ལ་སྲེད་པ་དང་། ཡུལ་དང་ལས་ཀྱི་ལེན་པ་དང་། ཡང་སྲིད་པའི་ཉེ་བར་ལེན་པ་དང་། མངལ་ནས་སྐྱེ་བ་དང་། དར་ལ་བབ་པའི་ཚོགས་པ་གཞན་དུ་འགྱུར་བའི་བརྒྱུད་པ་ནི་རྒས་པ་དང་། མཐར་འཆི་བ་སྟེ་འབྲེལ་ཆགས་སུ་འབྱུང་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟར་འཁྲུལ་སྣང་འཁོར་བར་སྣང་བ་ཡང་རང་མ་རིག་པས་མེད་པ་ལ་བདག་ཏུ་བཟུང་བའི་བག་ཆགས་མཐུ་བརྟས་པ་ལས་འབྱུང་སྟེ། སོ་སོའི་ལས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་ལ་སོགས་པར་གྲུབ་ནས་གཅིག་ནས་གཅིག་ཏུ་འཁོར་ཞིང་གཏན་དུ་སྲིད་པ་ན་གནས་པ་ནི། མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ་ལས། དེ་ལྟར་འཇིག་རྟེན་གསུམ༷་པོ༷་ནི༷་{གསུམ༵་པ༵་ཉིད༵}། །ཕུང་པོ་ལྔ་དང་དབང་པོ་ལྔ། །ཡན་ལག་ལྔ་དང་དོན་སྙིང་ལྔ། །ཡུལ་ལྔ་དང་ནི་ཉོན་མོངས་ལྔ། །སེམས་ལྔ་ཡིད་ལྔ་རྟོག་པ་ལྔ། །གཟུང་འཛིན་འཁོར་བ་ཉིད་དུ་གྲུབ། །འཁྲུལ་པ་གཉིས་སྣང་དེ་ལྟ་བུ། །དཔེར་ན་མྱུར་འགྲོའི་འཁོར་ལོ་བཞིན། །རྒྱུན་ཆགས་འཁོར་ལ་ཡུན་རིང་གནས། །ཞེས་སོ། །དེ་ཡང་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་ཡུལ་ལྔ་ནི། འོད་ལྔ་རང་སྣང་དུ་མ་ཤེས་པར་བཟུང་བའི་ཆ་ལས་བྱུང་ཞིང་།
ཉོན་མོངས་པ་ལྔ་ནི། ཡེ་ཤེས་ལྔ་རང་ངོ་མ་ཤེས་པའི་ཆ་ལས་བྱུང་། སྣ་ཚོགས་སྡུད་པའི་ལུས་སེམས་ལ་སོགས་པ་ལྔ་ནི། ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རང་གདངས་མ་དག་པ་ལས་བྱུང་། ཀུན་ནས་འཚོལ་བའི་ཡིད་ལ་སོགས་པ་ལྔ་ནི་རླུང་ལྔ་རྣམ་པར་མ་དག་པ་ལས་བྱུང་། བསམ་པ་དྲན་པས་འཛིན་པའི་བདག་ཏུ་རྟོག་པ་དང་། ཡུལ་དུ་མ་ལ་བདག་ཏུ་རྟོག་པ་དང་། འགྱུ་བ་ཐ་དད་པ་ལ་བདག་ཏུ་རྟོག་པ་དང་། ཤེས་པའི་རྣམ་པ་ཙམ་ལ་བདག་ཏུ་རྟོག་པ་དང་། ཆོས་རྣམ་པར་སེམས་པ་དང་བཅས་པ་ལ་བདག་ཏུ་རྟོག་པ་དང་ལྔ་ནི་འགྱུ་བ་རང་ཐོག་ཏུ་མ་ཆོད་པ་ལས་བྱུང་བའོ། །དེ་ལྟར་མ་དག་པ་འཁོར་བའི་ཆོས་རྣམས་རིག་པའི་ངང་ལས་བྱུང་། ངང་ལ་གནས། ངང་ལ་རོལ་པ་ཙམ་ལས་གཞན་དུ་གཡོས་པ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པ་ནི། རྨི་ལམ་གཉིད་ཀྱི་ངང་ལས་མ་གཡོས་པ་ལྟ་བུ་སྟེ། དོན་ལ་སྟོང་གཟུགས་མེད་པ་གསལ་སྣང་གི་ཆོ་འཕྲུལ་ཙམ་དུ་བསྟན་པ་ནི་འཁོར་བའི་རྣམ་དག་སྟེ།