གསུམ་པ། གཞི་གསུམ་ཕྱག་ལེན།
༡ གསོ་སྦྱོང་།
སྤྱིར་འདུལ་བའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་མཐའ་དག་གཞི་བཅུ་བདུན་དུ་འདུ་ལ། དེ་དག་ལས་སྐབས་སུ་བབ་པ་གསོ་སྦྱོང་། དབྱར་གནས། དགག་དབྱེ་སྟེ་གསུམ་ལ་གཞི་གསུམ་ཞེས་བརྗོད། དེ་ཡང་གསོ་སྦྱོང་གི་སྒྲ་བཤད་ནི། དགེ་བ་མཐའ་དག་གསོ་ཞིང་། སྡིག་པ་མཐའ་དག་སྦྱོང་བ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་བསླབ་པ་གསུམ་གསོ་ཞིང་། དེའི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་རྣམས་སྦྱོང་བས་སོ། །དེ་ཡང་ལྒིང་གཞི་ནི། སྟོན་པ་འོད་མའི་ཚལ་ཀ་ལན་ཀ་ཏར་བཞུགས་དུས། རྒྱལ་བོའི་ཁབ་ཀྱི་དགེ་བསྙེན་མང་བོ། སངས་རྒྱས་ལ་ལྟ་བ་དང་བསྙེན་བཀུར་བྱ་ཕྱིར་ལྷགས་ཚེ། སྟོན་པ་དང་དགེ་སློང་དག་ཡང་དག་པར་འཇོག་པར་མཛད་པས། རེ་ཞིག་མུ་སྟེགས་ཀྱི་ཀུན་དགའ་ར་བར་ལྷགས་ཚེ། དེ་དག་གིས། འདུག་པ་དང་། བྱ་བ་དང་། གསོ་སྦྱོང་ནི་ངེད་ཅག་འབའ་ཞིག་ལ་ཡོད་ཀྱི། ཤཱཀྱའི་དགེ་སྦྱོང་དག་ལ་མེད་དོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན། དགེ་བསྙེན་དག་སྟོན་པ་ལ་གསོལ་བས། སྟོན་པས་ཀྱང་གནང་སྟེ། གསོ་སྦྱོང་གང་ཞེ་ན། དགེ་སློང་དག་ངས་སོ་སོར་ཐར་བའི་མདོ་འདོན་པ་གང་ཡིན་པ་སྟེ། དེ་ཁྱོད་ཀྱིས་དེང་ཕྱིན་ཆད་ཟླ་བ་ཕྱེད་ཕྱེད་ཅིང་འདོན་པར་བྱའོ། །ཞེས་གསོ་སྦྱོང་གི་བཅས་པ་མཛད་དོ། །དེ་ཡང་དང་བོ་ཕྱག་འཚལ་བའི་རྒྱུད། བར་དུ་མདོ་འདོན་པའི་རྒྱུད། ཐ་མར་བསྔོ་བའི་རྒྱུད་གསུམ་གོ་རིམ་ཡོད་ལ། གསོ་སྦྱོང་ལ་དབྱེ་ན། བཅུ་བཞི་བའི་གསོ་སྦྱོང་། བཅོ་ལྔ་བའི་གསོ་སྦྱོང་། གནོད་པ་ཞི་བའི་གསོ་སྦྱོང་། མཐུན་པའི་གསོ་སྦྱོང་། བཀྲ་ཤིས་པའི་གསོ་སྦྱོང་། ཞི་གནས་ཀྱི་གསོ་སྦྱོང་སྟེ་དྲུག་དང་། ཡང་ན། དུས་འབྲེལ་གསོ་སྦྱོང་། བཀྲ་ཤིས་གསོ་སྦྱོང་། གནོད་བཟློག་གསོ་སྦྱོང་། དབྱེན་བཟླུམས་གསོ་སྦྱོང་སྟེ་བཞིའོ། །
༢ དབྱར་གནས།
༡ དབྱར་གནས་ཀྱི་སྒྲ་བཤད་ནི། དབྱར་གྱི་དུས་སུ་འགྲོ་འདུག་མང་བོ་བྱེད་པ་སྤངས་ཏེ། གཞི་གཅིག་ཏུ་གནས་པའི་ཆོ་གའི་སྒོ་ནས་ཁས་བླངས་པར་བྱས་པའོ། །དབྱར་གནས་ཀྱི་ལྒིང་གཞི་ནི། སྟོན་པ་མགོན་མེད་ཟས་སྦྱིན་གྱི་ཀུན་དགའ་ར་བ་ན་བཞུགས་པའི་ཚེ། དགེ་སློང་དག་མི་སྦེད་ཅིང་མ་བསྲུངས་པར་དབྱར་གྱི་ནང་ལོགས་སུ་ལྗོངས་རྒྱུ་བ་ན། མུ་སྟེགས་དག འདི་དག་ནི་ལྗོངས་རྒྱུ་ཞིང་དོང་བས། སྲོག་ཆགས་ཕྲ་མོ་དང་། ཤིན་ཏུ་ཕྲ་མོ་མང་བོའི་ཚོགས་བརྫིས་ཏེ་སྲོག་དང་བྲལ་བར་བྱེད་དོ། །རེ་ཞིག་བྱེའུ་ཁུག་རྟ་ཡང་དབྱར་ཟླ་བཞི་ལ་རང་གི་ཚང་མལ་དུ་ཞུམ་ཞུམ་པོར་ཀུམ་ནས་འདུག་ན། དགེ་སྦྱོང་མགོ་རེགས་འདི་དག་དབྱར་ཁས་ལེན་ཙམ་ཡང་མི་ཤེས་ན། འདི་དག་ལ་བསོད་སྙོམས་དང་བཀུར་སྟི་བྱེད་པ་ག་ལ་ཡོད། ཅེས་འཕྱས་གདགས་པ་ན། དགེ་སློང་དག སྟོན་པར་གསོལ་བས། དབྱར་གནས་པར་བཅས་པ་མཛད་དོ། །འོ་ན། དབྱར་ཁས་ལེན་གྱི་གནས་ཇི་འདྲ་ཞིག་དགོས་ཞེ་ན། ཟས་གོས་སོགས་མཐུན་རྐྱེན་འཛོམས་པ། ཆོམ་རྐུན་སོགས་ཀྱིས་འཇིགས་པ་དང་། འཐབ་ཀྲོལ་ཅན་མ་ཡིན་པ། ཁང་སྟེང་གཡོགས་ཤིང་། སོ་ཐར་གྱི་མདོ་ངག་ནས་ཐོན་པ། གནས་ཀྱི་བླ་མར་རུང་བའི་དགེ་སློང་གནས་པ། སྐྱེ་བོ་མང་བོའི་རྒྱུན་ལམ་མིན་པ། མཚམས་ནང་གཞན་མིན་པ་སོགས་སོ། །
༢ དབྱར་གནས་ཀྱི་སྔོན་དུ་གནས་ཁང་དང་གླིང་བར་བྱི་དོར་བྱ་བ། སྟོན་པའི་སྐུ་བརྙན་གྱི་སྤྱན་སྔར་མཆོད་པ་བཤམས་པ། ཚུལ་ཤིང་། གདིང་བ། སྒོ་ལྕགས་ལྡེ་མིག་ཁ་སྤྲད་པ་སོགས་ཚགས་སུ་ཆུད་པར་བྱས། དགོན་འདབས་སུ་ནག་འགྲུལ་འགོག་ཆེད་ནག་ཐོ་བསླངས། ཚུལ་ཤིང་འགྲེམས་པ་ནི་དབྱར་ཁས་ལེན་གྱི་གྲངས་ཀ་ཤེས་ཆེད་ཡིན། དེ་ཡང་དབྱར་བདག་གིས་ཚུལ་ཤིང་བཀྲམས་པ་དང་། སྒོ་ལྕགས་གདིང་བ་བསྟབས་པ་སོགས་ཆོ་ག་གཞུང་བཞིན་འདོན་ནོ། །ཚེས་བཅུ་དྲུག་ཉིན་སྐྱ་རེངས་འཆར་ཁའི་དུས་སུ་གཎྜི་དང་འཁར་རྔ་སོགས་ཀྱིས་ཚོགས་བརྡ་བཏང་སྟེ། ཆོས་གོས་རྣམ་གསུམ་གསོལ་ནས་གནས་བཅུ་སོགས་གསུངས་ཏེ། དབྱར་གནས་ལ་བཞུགས་ཚུལ་ཆོ་ག་ལྟར་བྱའོ། །གཞན་འདུལ་གཞུང་དག་ལས་དབྱར་ཟླ་བ་གསུམ་ཞེས་གསུངས་པ་དེ་ཡང་། རྗེ་འཇིགས་མེད་རིགས་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱི་གཞི་གསུམ་ཕྱག་ལེན་ལས། ཆོ་ག་ནང་ཟླ་བ་གསུམ་གནས་པར་ཁས་ལེན་པ་ལྟར། ཡིད་ཀྱིས་ཀྱང་བསམ་པ་ཐག་པ་ནས་ཟླ་བ་གསུམ་གནས་པར་བསམ་དགོས། རང་རེའི་བོད་དུ་ཚ་བའི་དུས་ཐུང་བའི་རྐྱེན་ཡིན་ནམ་ཟླ་བ་ཕྱེད་དང་གཉིས་ཀྱིས་མཚམས་གློ་བུར་དགག་དབྱེ་བྱེད་པ་འདིའི་ཁུངས་གར་ཡོད་རྩར་གཅོད་དགོས་གསུངས། ཐོག་མཐའི་བདུན་མཚམས་གཉིས་ལས་གཞན་གྱི་སྐབས་ཆོས་ལྡན་གྱི་བྱ་བ་ཡིན་ན་ཞག་དྲུག་ཚུན་ཚད་ཀྱི་བྱིན་རླབས་ཞུས་ཆོག་གོ། དབྱར་གྱི་ནང་སེར་བ་སོགས་བྱུང་ན། དབྱར་བདག་གིས་གཎྜི་ཚོད་མེད་དུ་བརྡུང་། དབྱར་བདག་པར་བྱིན་རླབས་ཞུས་ནས་རྒྱང་གྲགས་ཕན་ཆད་དུ་འགྲོ་མི་ཆོག་ལ། དབྱར་ཆོས་ཀྱི་འདོན་རིམ་དང་མཆོད་འབུལ་སོགས་རང་རང་གི་མཐོང་བརྒྱུད་ཕྱག་ལེན་ལྟར་བྱའོ། །
༣ དེ་ལྟར་དབྱར་གནས་པའི་དགོས་པ་གང་ཡིན་ཞེ་ན། དགོས་པ་དགུ་གསུངས་ཏེ། ༡ དབྱར་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཉེས་པ་ཁེགས་པ། ༢ སྲོག་ཆགས་ལ་གནོད་པ་སྤངས་པ། ༣ གཞན་གྱིས་འཕྱ་བ་སྤངས་པ། ༤ ལུས་སྲོག་ལ་གནོད་པ་སྤངས་པ། ༥ དོན་དང་བྱ་བ་ཉུང་བ། ༦ དགག་དབྱེ་འབྱུང་བ། ༧ སྲ་བརྐྱང་དང་འདིང་བ་འབྱུང་བ། ༨ གནས་རལ་བ་དང་གྲུམ་པ་འཆོས་པ། ༩ ཐོས་བསམ་འཕེལ་བའོ། །
༤ བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དབྱར་བཞུགས་གནང་བའི་གནས་ཀྱི་རིམ་པ་ནི། བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་དུ་དྲངས་པ་ལས། ཆོས་འཁོར་གནས་དང་ཡངས་པ་ཅན། །ས་དཀར་ཅན་དང་ལྷ་ཡི་གནས། །བྱིས་པ་གསོད་དང་ཀོའུ་ཤམ་བྷ། །འབྲོག་དང་མཆོད་རྟེན་རི་དང་ནི། །འོད་མའི་གྲོང་དང་སྒྲར་བཅས་དང་། །སེར་སྐྱའི་གནས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དུ། །དེ་རྣམས་སུ་ནི་ཐུབ་པ་ཡིས། །སྐྱེས་མཆོག་ལོ་རེ་ལོ་རེར་བཞུགས། །ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་གཉན་ཡོད་དུ། །སྨན་གྱི་ནགས་སུ་ལོ་བཞི་སྟེ། །འབར་བའི་ཕུག་གི་གནས་སུ་གཉིས། །རྒྱལ་བོའི་ཁབ་ཀྱི་གྲོང་དུ་ལྔ། །དཀའ་བ་སྤྱད་པ་ལོ་དྲུག་སྟེ། །ཉི་ཤུ་རྩ་དགུ་ཁབ་གནས་སུ། །རྒྱལ་བ་དེ་ལྟར་བརྒྱད་ཅུ་ལ། །ཐུབ་མཆོག་དམ་པ་མྱ་ངན་འདས། །ཞེས་གསུངས་ལ། ཞིབ་པར་བསྐལ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོས་མཛད་པའི་སྟོན་པའི་རྣམ་ཐར་ཏུ་གསལ་ལོ། །
༣ དགག་དབྱེ།
༡ དགག་དབྱེའི་སྒྲ་བཤད་ནི། དབྱར་གྱི་ནང་དུ་ལྟུང་བ་ལྒིང་དྲན་དང་། ནན་ཏུར་བྱེད་པ། དབྱར་གྱི་རྙེད་པ་བགོ་བ། མཚམས་ཀྱི་ཕྱི་རོལ་ཏུ་སྡོད་པ་རྣམས་དགག་པ་ལས་འདིར་དེ་དག་བྱ་རུང་བར་བྱེད་པའོ། །དགག་དབྱེའི་ལྒིང་གཞི་ནི། སྟོན་པ་གཉན་ཡོད་ན་རྒྱལ་བུ་རྒྱལ་བྱེད་ཀྱི་ཚལ་མགོན་མེད་ཟས་སྦྱིན་ཀྱི་ཀུན་རར་དབྱར་ཞལ་གྱིས་བཞེས་ཚེ། ཚེ་དང་ལྡན་པ་དག་ལྟ་སྤྱོད་འཚོ་བ་དང་། ཚུལ་ཁྲིམས་ཉམས་པའམ། ཆུ་རའི་བུམ་པའམ། ཁྲུས་བུམ་ལ་ཆུ་ལེན་པ་རྩོད་ཅན་དུ་གྱུར་ཚེ། གཅིག་ལ་གཅིག་མི་སྨྲ་བར་ཁ་རོག་གེར་འགྲོ་བ་སོགས། སྟོན་པ་ལ་ཞུས་པས། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་སྐྱེས་བུ་གཏི་མུག་ཅན་དག་འདི་ལྟ་སྟེ། མི་སྨྲ་བ་ནི་མུ་སྟེགས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་ནོ། །དེ་ལྟ་བས་ན། དགེ་སློང་གིས་མི་སྨྲ་བར་དམ་བཅའ་བར་མི་བྱའོ། །དགེ་སློང་གིས་མི་སྨྲ་བར་དམ་བཅས་ན་འགལ་ཚབས་ཅན་དུ་འགྱུར་རོ། །འོན་ཀྱང་། དབྱར་གནས་པར་དམ་བཅས་པའི་དགེ་སློང་གིས་དགེ་འདུན་ལ་མཐོང་བ་དང་ཐོས་པ་དང་དོགས་པའི་གནས་གསུམ་ཀྱིས་དགག་དབྱེ་བྱའོ། །ཞེས་དབྱར་གནས་ཀྱི་མཇུག་ཏུ་དགག་དབྱེ་བྱ་དགོས་པའི་བཅས་པ་མཛད་དོ། །
༢ དགག་དབྱེའི་དུས་ནི། བདུན་པའི་ཉེར་དགུ་འམ་གནམ་གང་ལ་བྱ་དགོས་ལ། སྔ་ཉིན་གླིང་ཡོངས་ལ་གད་བདར་དང་། རྩྭ་དུར་བ་སོགས་ལ་ཆངས་པ་རེ་འདང་ངེས་ཚགས་སུ་ཆུད་པར་བྱ། དབྱར་ཁས་ལེན་སྔ་ན་བསོད་ནམས་ཆེ་ཞིང་། དགག་དབྱེ་འཕྱི་ན་བསོད་ནམས་ཆེ་བར་གསུངས་ལ། དབྱར་གནས་གུང་ཚིགས་གྲོལ་རྗེས་སུ། གཎྜི་མཆོད་ནས། རྫས་ཀྱི་དགག་དབྱེའི་ཆེད་དབྱར་རྫས་བཟུང་ལ། དགེ་ཚུལ་སློང་ཆབས་ཅིག་གནས་བཅུ་དང་འདུལ་བ་རྒྱ་མཚོའི་སྙིང་བོ་གསུངས་ཏེ། ཐམས་ཅད་བཞེངས་ནས་ཕྱོགས་བཞིར་གཡས་བསྐོར་དུ་ཕྱག་བཞི་གསུམ་བཅུ་གཉིས་འཚལ་བ་འདི་ལ་ཕྱག་ཟིང་བོ་ཟེར་ལ། དེ་ནི་དབྱར་གནས་སྐབས་དགེ་འདུན་ཐུགས་འགལ་འདྲ་བྱུང་ཡོད་ན་དེ་བཤགས་ཆེད་ཡིན། དེ་ནས་དུར་བ་བཀྲམས་ཚུལ་དང་། འདོན་ཆ་ཕྱག་ལེན་ནི་ཆོ་ག་ལྟར་གྲུབ་རྗེས། བརྒྱད་པའི་ཚེས་གཅིག་ལ་ལྗོངས་རྒྱུར་ངེས་ཅན་དུ་འབྱོན་དགོས་པས། རང་རེའི་ཡུལ་ཕྱོགས་འདིར་ལྗོངས་རྒྱུའི་དོད་དུ་དབྱར་སྟོན་གྱི་བསྙེན་བཀུར་བྱེད་པའི་སྲོལ་དར་ཡོད་ལ། དེ་ཡང་གཎྜིའི་བརྡ་བཏང་སྟེ། ཆོས་གོས་རྣམ་གསུམ་གསོལ། གདིང་བ་ཕྲག་ལ་གཟར། གནས་བརྟན་གྱིས་མཁར་གསིལ་དང་ལྷུང་བཟེད་ཐོགས་ནས་དབུ་དྲངས་ཏེ། བསླབ་པའི་གོ་རིམ་ལྟར། ཚུལ་མཐུན་གྱིས་ཕེབས་ལ། ངལ་གསོའི་སྐབས་སུ་གནས་བརྟན་གྱིས་དབུ་སྐུལ་ཏེ། སངས་རྒྱས་གཙོ་ལ་སོགས་འདོན་རིམ་ལྟར་གསུངས་ནས་ཕེབས་པའི་ཕྱག་ལེན་ཡོད།
༣ དགག་དབྱེ་བྱས་པའི་དགོས་པ་ནི། ཞེ་སྡང་ལ་སོགས་པའི་ཉོན་མོངས་མངོན་གྱུར་བ་རྣམས་དགག་ཅིང། དགེ་བའི་བསམ་པ་མངོན་གྱུར་ཤུགས་དྲག་བསྐྱེད་པ་དང་། ལྟུང་བ་སྡེ་ལྔ་མཐའ་དག་ལེགས་པར་བརྟགས་ཏེ། བཤགས་པར་འོས་པ་རྣམས་བཤགས། བསྡམ་པར་འོས་པ་རྣམས་བསྡམས། བྱིན་གྱིས་བརླབ་པ་ནི། རང་གི་མ་ཤེས་པའི་ལྟུང་བ་ཅི་བྱུང་བ་ཐམས་ཅད་དགེ་འདུན་རྣམས་ལ་ལྒིང་དྲན་བྱེད་པར་ཞུས་ཏེ། ལྟུང་བ་མཐོང་ཐོས་དོགས་གསུམ་ཅི་བྱུང་བ་ཐམས་ཅད་འཕྲལ་དུ་བཤགས་ཤིང་དག་པར་བྱས་པས་ན། ཚུལ་ཁྲིམས་རྣམ་པར་དག་པར་འགྱུར་བ་དང་། དགག་དབྱེ་བྱ་དགོས་པར་ཐུབ་པས་བཅས་པ་དེ་བསྲུང་ཞིང་། དེ་ལས་འདས་པའི་ཉེས་པ་མི་འབྱུང་བ་དང་། སྦྱིན་བདག་དད་པ་ཅན་གྱི་བསོད་ནམས་སྤེལ་བ་སོགས་དགོས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་མང་བོ་ཡོད་པར་ཡོངས་འཛིན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གསུངས་སོ། །ཞིབ་ཏུ་འདུལ་འཛིན་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་དང་། ཡོངས་འཛིན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན། གུང་ཐང་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ། རྗེ་འཇིགས་མེད་རིགས་པའི་བློ་གྲོས་སོགས་ཀྱི་གཞི་གསུམ་གྱི་ཆོ་ག་ལ་བལྟ་དགོས་སོ། །
#div1 ལེའུ་བཞི་བ། ཆོས་སྲོལ་རིག་གནས།