བདུན་པ་སྤངས་རྟོགས་ཀྱི་ཁྱད་པ།
བདུན་པ་སྤངས་རྟོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ནི།
སྤངས་པ་ནི་ས་བཅུ་སོ་སོར་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཁྱད་པར་ཅན་རྣམས་ཀྱི་རང་རང་གི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་མ་རིག་པས་བསྡུས་པའི་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པ་རྣམས་ཏེ། ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ལས་མ་རིག་པ། །ཉོན་མོངས་ཅན་མིན་སྒྲིབ་པ་བཅུ། །ས་བཅུའི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་རྣམས་ཀྱི། །གཉེན་པོ་དག་ནི་ས་ཡིན་ནོ། །ཞེས་པ་དང་ཀུན་ལས་བཏུས་པར་ཡང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ནི་བདེན་པ་རྣམས་མངོན་པར་རྟོགས་པར་བྱས་ནས་ས་བཅུ་རྣམས་སུ་སྒོམ་པའི་ལམ་ལ་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པའི་གཉེན་པོའི་ལམ་སྒོམ་པ་ཡིན་གྱི་ཉོན་མོངས་པའི་གཉེན་པོ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །གཞན་ཡང་ས་བཅུ་པའི་མདོ་ལས། ས་ཐོབ་གྱུར་མ་ཐག་ཏུ་འཇིགས་པ་ལྔ་དང་བྲལ། །འཚོ་བ་ཆད་དང་འཆི་དང་མི་བསྔགས་ངན་འགྲོ་དང༌། །འཁོར་གྱི་འཇིགས་བྲལ་དེ་ལ་བག་ཚའི་རྣམ་པ་མེད། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་དེ་ལ་བདག་གི་གནས་མེད་དོ། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་འཇིགས་པ་ལྔ་སྤངས་པ་དང༌། རྒྱུད་བླ་མར། འཕགས་པས་འཆི་དང་ན་བ་དང༌། །རྒ་བའི་སྡུག་བསྔལ་རྩ་ནས་སྤངས། །ལས་དང་ཉོན་མོངས་དབང་གིས་སྐྱེ། །དེ་ལ་དེ་མེད་ཕྱིར་དེ་མེད། །ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཆུ་བོ་བཞི་སྤངས་པ་ལ་སོགས་པའོ། །
རྟོགས་པའི་ཁྱད་པར་ནི།
ས་བཅུ་བོའི་རྟོགས་པ་ལ་ཁྱད་ཅི་ཡོད་ཅེ་ན། མཉམ་གཞག་ཏུ་ཆོས་ཉིད་ཙམ་རྟོགས་པ་ལ་ཁྱད་མེད་དུ་བསྟན་པ་དང༌། ཆོས་ཉིད་བཅུ་ལ་སྒྲིབ་པ་བཅུ་སྤངས་པའི་རིམ་གྱིས་ངེས་པ་འདྲེན་ཚུལ་ལ་ཁྱད་ཡོད་པར་བསྟན་པ་དང་གཉིས།དང་པོ་ནི། ས་བཅུ་གཅིག་གི་མཉམ་བཞག་ན་ཆོས་ཉིད་ཙམ་མངོན་གསུམ་དུ་རྟོགས་པར་ཁྱད་པར་མེད་དེ། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཆོས་དབྱིངས་གཅིག་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མདོ་ལས།འཇམ་དཔལ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་གཅིག་ཡང་དག་པའི་མཐའ་གཅིག་ཡིན་ན་སྣོད་དང་སྣོད་མིན་པར་ཇི་ལྟར་བརྟགས། ཅེས་དང༌། ཨཱརྱ་དེ་བས། གང་གིས་དངོས་གཅིག་དེ་བཞིན་ཉིད་མཐོང་བ། །དེ་ཡིས་དངོས་ཀུན་དེ་བཞིན་ཉིད་དུ་མཐོང༌། །ཞེས་སོགས་མཐའ་ཡས་སོ། །གཉིས་པ་ནི། དེ་ལྟར་ཡིན་ཀྱང་ཆོས་དབྱིངས་བཅུས་སྒྲིབ་པ་བཅུ་སྤངས་པའི་སྒོ་ནས་རྗེས་ཐོབ་ཀྱི་ཡང་དག་པའི་ངེས་པ་འདྲེན་པའི་སྒོ་ནས་རྟོགས་པ་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་དེ། ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཀྱང་མཉམ་གཞག་ཏུ་ཆོས་ཉིད་དོན་དམ་པ་ཇི་ལྟ་བའི་ཚུལ་སྤྲོས་པའི་མཐའ་དང་བྲལ་བ་ན་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུར་རྟོགས་ཤིང༌། རྗེས་ཐོབ་ཏུ་ཆོས་ཅན་ཀུན་རྫོབ་ཇི་སྙེད་པའི་ཚུལ་སྣང་ལ་རང་བཞིན་མེད་པ་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུར་རྟོགས་ཏེ། རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་ལ་འཇུག་པའི་གཟུངས་ལས། རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནམ་མཁའི་དཀྱིལ་དང་མཚུངས་པར་མཐོང་ངོ༌། །དེའི་རྗེས་ལས་ཐོབ་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་དང་སྒྱུ་མ་ལ་སོགས་པ་བརྒྱད་དང་མཚུངས་པར་མཐོང་ངོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །སོ་སོས་ནི་ས་དང་པོར་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་རང་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བདག་ཉིད་དུ་ཀུན་ཏུ་འགྲོ་བའི་ཚུལ་དུ་རྟོགས་ཤིང་དེ་བཞིན་དུ་ས་གཉིས་པར་རང་བཞིན་གྱིས་འོད་གསལ་བར་མཐོང་བས་མཆོག་གི་དོན་དང༌། གསུམ་པར་བསྟན་པ་ཆོས་ཐམས་ཅད་རྟོགས་པའི་རྒྱུ་མཐུན་པའི་དོན་དང༌། བཞི་པར་གང་ལ་ཡང་བདག་གི་བར་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་མེད་པའི་དོན་དང༌། ལྔ་པར་རྣམ་པར་དག་པའི་དབྱིངས་སུ་རང་གཞན་གྱི་རྒྱུད་རྣམས་ཐ་དད་མེད་པའི་དོན་དང༌། དྲུག་པར་ཉོན་མོངས་རྣམས་ནི་གློ་བུར་བ་ཡིན་གྱི་རང་བཞིན་མ་ཡིན་ལ། རང་བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་དག་པས་གསར་དུ་རྣམ་པར་དག་པ་མིན་པའི་དོན་དང༌། བདུན་པར་མདོ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་ཀྱི་མཚན་མ་ཐ་དད་མེད་པའི་དོན་དང༌། བརྒྱད་པར་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ལ་བཟོད་པ་ཐོབ་པས་ཉོན་མོངས་པ་བྲི་བ་དང་རྣམ་པར་བྱང་བ་འཕེལ་བ་མེད་པའི་དོན་དང༌། ཉོན་ཡིད་གནས་གྱུར་པས་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་ལ་དབང་བའི་དོན་དང༌། དབང་ཤེས་གནས་གྱུར་པས་ཞིང་དག་པ་ལ་དབང་བའི་དོན་དང༌། དགུ་པར་ཡིད་ཤེས་གནས་གྱུར་པ་ལས་སོ་སོ་ཡང་དག་པར་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལ་དབང་བའི་དོན་དང༌། བཅུ་པར་ཇི་ལྟར་བཞེད་པ་བཞིན་སྤྲུལ་ནས་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་བྱེད་པའི་འཕྲིན་ལས་ལ་དབང་བའི་གནས་ཀྱི་དོན་དུ་རྟོགས་ཏེ། དབུས་མཐའ་ལས། ཀུན་ཏུ་འགྲོ་དོན་མཆོག་གི་དོན། །རྒྱུ་མཐུན་དོན་གྱི་མཆོག་ཉིད་དང༌། །ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་མེད་དོན་དང༌། །རྒྱུད་རྣམས་ཐ་དད་མེད་པ་དང༌། །ཉོན་མོངས་རྣམ་དག་མིན་དོན་དང༌། །ཐ་དད་མེད་པའི་དོན་ཉིད་དང༌། །བྲི་མེད་འཕེལ་བ་མེད་དོན་དང༌། ། བརྒྱད་པ་ལ་མི་རྟོག་དང་ཞིང་དང་དགུ་བ་ལ་ཡེ་ཤེས་བཅུ་བ་ལ་ལས་དག་པ། དབང་ནི་རྣམ་པ་བཞི་ཡི་གནས། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །ཁ་ཅིག་སྒྲོ་འདོགས་གཅོད་ཚུལ་ལ་ཁྱད་ཡོད་ཀྱང་རྟོགས་བྱའི་དོན་ལ་ཁྱད་པར་མེད་པའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་རྟོགས་པ་ལ་ཁྱད་པར་མེད་དོ་ཞེས་ཀྱང་གསུང་མོད་ཀྱི། གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་རིམ་གྱིས་སྤངས་པ་ལས་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་རྟོགས་པའང་གོང་ནས་གོང་དུ་འཕེལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཆོས་དབྱིངས་བསྟོད་པ་ལས། ཇི་ལྟར་ཚེས་པའི་ཟླ་བ་ནི། །སྐད་ཅིག་སྐད་ཅིག་རྒྱས་པར་མཐོང༌། །དེ་བཞིན་ས་ལ་ཞུགས་རྣམས་ཀྱིས། །རིམ་གྱིས་རིམ་གྱིས་འཕེལ་བར་མཐོང༌། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །སྤངས་རྟོགས་དེ་དག་རྒྱན་གྱི་ས་འགྲེལ་ལྟར་བཤད་པའོ། །ཉ་ཊཱིཀ་ལས་ཀྱང་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོ་རྟོགས་པ་ལ་ཁྱད་མེད་ཅིང་ཇི་སྙེད་པ་རྟོགས་པ་སོགས་ནི་ཁྱད་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ལ་ཆོས་དབྱིངས་བཅུའི་སྒྲིབ་པ་སྤངས་པའི་སྒོ་ནས་རྟོགས་མ་རྟོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཡོད་པར་བཤད་དོ། །