གསུམ་པ། རིག་གནས་ཆེ་བ་ལྔ།
བོད་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་འདིར་སྔོན་བྱོན་ལོ་པཎ་དག་གི་སྐུ་དྲིན་ལས། རིག་གནས་བགྲང་ལས་འདས་པ་ཞིག་དར་སྤེལ་གནང་ཡོད། དེ་དག་བསྡུས་ན་རིག་གནས་ཆེ་བ་ལྔ་སྟེ། སྒྲ་རིག་པ། ཚད་མ་རིག་པ། བཟོ་རིག་པ། གསོ་བ་རིག་པ། ནང་དོན་རིག་པ་དང་། རིག་གནས་ཆུང་བ་ལྔ་ནི། སྙན་ངག མངོན་བརྗོད། སྡེབ་སྦྱོར། ཟློས་གར། སྐར་རྩིས﹙ཕྱིས་སུ་དཔལ་ཁང་ལོ་ཙཱ་བ་དང་རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ་སོགས་ཀྱིས་སྒྲ་རིག་མི་བརྩི་བར་སྐར་རྩིས་བསྣན﹚ཏེ། ཁྱོན་བསྡོམས་རིག་གནས་བཅུ་ནི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྡོམ་མོ། །
སྒྲ་རིག་པ།
སྒྲ་རིག་པའི་སྒྲ་ནི་གཙོ་བོར་བརྗོད་བྱའི་དོན་སྟོན་པའི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་། ཐ་ན་ཆུ་ཐིགས་ལྷུང་བའམ་སྡོང་ལོ་རླུང་གིས་བསྐྱོན་པའི་སྒྲ་ལ་བརྟག་ནས་བརྗོད་དོན་གོ་བ་སོགས་ནི་འབྱུང་བོ་ཐམས་ཅད་པའི་སྐད་ཤེས་པ་ཞེས། སྒྲ་རིག་པ་ལ་མཁས་པའི་མཐར་ཕྱིན་པའི་ཚད་དུ་འཇོག དེ་བས་སྒྲ་ཤེས་ན་དོན་ལ་མི་རྨོངས་ཟེར་ལ། རྒྱ་གར་གྱི་དབང་དུ་བཏང་ན། ཀཱ་ཙན་དབྱངས་གསུམ་སོགས་སྒྲ་གྲགས་ཅན་མང་ལ། དེ་དག་ལ་འགྲེལ་བཤད་ཀྱང་རྒྱ་བོད་ཀྱི་མཁས་པས་མཛད་པ་ཧ་ཅང་མང་། བོད་ཀྱི་དབང་དུ་བཏང་ན། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐུ་རིང་ལ། ཐོན་མིས་མཛད་པའི་ཡི་གེ་ལ་མཁོ་བའི་བསྟན་བཅོས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་སོགས་མཛད་ནའང། ད་ལྟ་དཔེ་རྒྱུན་གནས་པ་ནི་སུམ་ཅུ་བ་དང་རྟགས་འཇུག་གཉིས་ཡིན། བོད་འདིར་སྒྲ་གཞུང་གི་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོ་ཚོགས་གསུམ་སྟེ། མིང་གི་ཚོགས། ཚིག་གི་ཚོགས། དེ་གཉིས་འགྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཡི་གེ་བཅས་ཡིན་ཞིང་། སུམ་རྟགས་དག་གསུམ་གྱིས་ཚོགས་གསུམ་རྒྱས་པར་བཤད་པ་ཡིན་པས་བོད་ཀྱི་སྒྲ་གཞུང་དུ་ངོས་འཛིན་ལ། སུམ་རྟགས་གཉིས་སྒྲ་རིག་གི་ཕྱི་མོ་བྱས་ཏེ་དགོངས་འགྲེལ་གྲགས་ཆེ་བ་ལ། ཞ་ལུ་ལོ་ཆེན། ལོ་ཆེན་ནམ་བཟང་། པྲ་ཏི་དགེ་བཤེས། སི་ཏུ་པཎ་ཆེན་སོགས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་དང་། དག་ཡིག་གི་སྐོར་ལ། རྔོག་ལོ། ཞ་ལུ་ལོ་ཆེན། དཔལ་ཁང་བ་སོགས་ཀྱིས་མཛད་པ་མང་ངོ་། །
ཚད་མ་རིག་པ།
སྤྱིར་བཏང་ཚད་མ་རིག་པ་ཞེས་པ། སྒྲ་ཡངས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན་རྟོག་པའི་རིག་པ་ཙམ་ལ་གོ་ཡང་། འདིར་བསྟན་ཚད་མ་ནི། རྒྱུ་མཚན་དང་གཏན་ཚིགས་ཡང་དག་གིས་བརྡར་ཤ་བཅད་དེ་འཁྲུལ་བ་མེད་པ་ཞིག་ལ་ཟེར། སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མདོ་སྡེ་མང་བོས་ཚད་མ་གསུམ་གྱི་རྣམ་བཞག་སྐོར་བསྟན་ཡོད་ལ། དུས་རབས་བདུན་པའི་མགོ་ཙམ་དུ་སློབ་དཔོན་ཕྱོགས་གླང་གིས་ཐོག་མར་དམིགས་པ་བརྟག་པ་དང་། སེལ་བར་བརྟག་པ་སོགས་བསྟན་བཅོས་ཐོར་བུ་བརྒྱ་རྩ་མཛད། ཕྱིས་སུ་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་དེ་དག་གི་བརྗོད་དོན་ཕྱོགས་བསྡུས་གནང་སྟེ་ཁོང་གིས་ལེའུ་དྲུག་གི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་ཚད་མ་ཀུན་བཏུས་མཛད། ཕྱོགས་གླང་སྐུ་གཤེགས་རྗེས། སློབ་དཔོན་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པས་སློབ་དཔོན་དབང་ཕྱུག་སྡེའི་དྲུང་ནས་ཚད་མ་ཀུན་བཏུས་ཚར་གསུམ་གསན་ནས་སློབ་དཔོན་གྱིས་གནང་བ་ཐོབ་པ་ལྟར། ཚད་མ་སྡེ་བདུན་བརྩམས་ཤིང་ཚད་མ་སྡེ་བདུན་ལ་གཙོ་བོ་ལུས་ལྟ་བུའི་བསྟན་བཅོས་གསུམ་སྟེ། རྒྱས་པར་སྟོན་པ་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ། འབྲིང་དུ་སྟོན་པ་ཚད་མ་རྣམ་ངེས། བསྡུས་ནས་སྟོན་པ་ཚད་མ་རིགས་ཐིགས་བཅས་དང་། འཕྲོས་པ་ཡན་ལག་ལྟ་བུའི་བསྟན་བཅོས་བཞི། རང་དོན་ལེའུ་ལས་འཕྲོས་པ་གཏན་ཚིགས་རིགས་པ་དང་། ལྟག་ཆོད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་གཏན་ལ་འབེབས་པ་འབྲེལ་བ་བརྟག་པ། གཞན་དོན་ལེའུ་ལས་འཕྲོས་པ་རྒྱུད་གཞན་གྲུབ་པ་དང་རྩོད་པའི་རིགས་པ་གཉིས་ཏེ་བཞི་ཡོད། ཕྱིས་སུ་ལོ་པཎ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་གི་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་དེ་དག་བོད་འགྱུར་དང་འགྲེལ་བཤད་མང་དུ་མཛད་ཅིང་། ས་པཎ་གྱིས་རིགས་གཏེར་དང་། མཁས་གྲུབ་དགེ་ལེགས་དཔལ་བཟང་གིས་སྡེ་བདུན་ཡིད་ཀྱི་མུན་སེལ་སོགས་མཛད། ཁྱད་པར་དུ་ཆ་བ་ཆོས་ཀྱི་སེང་གེས་བསྡུས་གྲྭའི་རིགས་ལམ་གསར་གཏོད་གནང་བ་ནས་བཟུང་། བོད་འདིར་ཚད་མ་རིག་པའི་འཆད་ཉན་རྒྱ་ཆེར་དར་བ་ཡིན་ནོ། །
བཟོ་རིག་པ།
འདིར་བཤད་པའི་བཟོ་རིག་པ་ནི། དེང་སང་གི་ཚན་རྩལ་ཀྱི་བཟོ་ལས་མ་དར་གོང་གི་བོད་ཀྱི་བཟོ་རིག་པ་ལ་བྱ་སྟེ། དེ་ལ་ལུས་བཟོ། ངག་བཟོ། ཡིད་བཟོ་གསུམ་ཡོད་ལ། དེ་རེ་རེ་ལའང་གཙོ་ཕལ་གཉིས་ཡོད་པ་ལས།
༡ ལུས་བཟོ་མཆོག་ནི། སྐུ་རྟེན། གསུང་རྟེན། ཐུགས་རྟེན་བཅས་གསུམ་དང་། དང་བོ་སྐུ་རྟེན་ལའང་། བྲིས་འབུར་གཉིས་ཀྱི་ནང་ནས་བྲིས་ཀྱི་རིགས་རྒྱལ་བོ་གཉའ་ཁྲིའི་སྔོན་ནས་ཡོད་པ། ཆབ་མདོ་ཁ་རུབ་སོགས་ལས་བུད་པའི་རིག་རྫས་ཀྱིས་ར་སྤྲོད་བྱེད་ཐུབ་པ་དང་། འབུར་གྱི་རིགས་ནི་ཐོག་མར་འཇིམ་གཟུགས་དང་། ཤིང་བརྐོས། རྡོ་བརྐོས་ཀྱི་རིགས་ལས་རིམ་བརྒྱུད་བྱུང་བའོ། །
གཉིས་པ་གསུང་རྟེན་ནི། བྲིས་མ་དང་དཔར་མའི་རིགས་གཉིས་ཡོད། གསུང་རྟེན་ཡི་གེར་འབྲི་བའི་སྐོར་ལ། རྣམ་གྲངས་མང་ཡང་། གཟབ་ཆེན་གཟབ་ཆུང་། འབྲུ་ཆེ་ཆུང་། བཤུར་མ་དང་དཀྱུས་ཡིག་བཅས་དྲུག་ཏུ་འདུའོ། །བརྐོ་བཟོའི་པར་ཤིང་འདི་བོད་ལ། རབ་བྱུང་བདུན་པའི་ས་བྱི་སྤྱི་ལོ ༡༤༠༨ ལོར་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་ཚབ་ཏུ་བྱམས་ཆེན་ཆོས་རྗེ་ཏ་མིང་ཡུང་ལོ་རྒྱལ་བོའི་དབུ་བླར་ཕེབས་སྐབས། གོང་མས་ནན་ཅིང་དུ་བོད་ཡིག་གི་བཀའ་འགྱུར་པར་དུ་བརྐོས་པ་དེ་ནི། བོད་ཡིག་གི་པར་གཞི་ཐོག་མ་ཡིན། དེ་ནས་ས་དགེ་ཀར་རྙིང་ཇོ་ནང་བོན་དང་བཅས་པའི་སྔོན་བྱོན་མཁས་དབང་རྣམས་ཀྱིས་མཛད་པའི་གསུང་འབུམ་གྱི་སྐོར་དང་། ཐོར་བུ་སྣ་ཚོགས་རི་བོའི་གཏོས་དང་མཉམ་པ། སྡེ་དགེ་པར་ཁང་། ཞོལ་པར་ཁང་། སྐུ་འབུམ་པར་ཁང་། བླ་བྲང་པར་ཁང་། རོང་བོའི་པར་ཁང་། གཞན་དགོན་སྡེ་དང་གྲོང་ཚོ་རེ་ན་པར་ཤིང་ཐོར་རེ་བ་མང་དུ་ཡོད་པ་འདི་དག་གོ །
གསུམ་པ་ཐུགས་རྟེན་ནི། གཙོ་བོ་མཆོད་རྟེན་རྣམས་ཡིན། བཟོ་དབྱིབས་ནི་ནང་ཆོས་དར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་སྣ་ཚོགས་འདུག་མོད། བོད་ཀྱི་དབང་དུ་བཏང་ན། བདེ་གཤེགས་མཆོད་རྟེན་བརྒྱད་ཟེར་བ་དེ་ཡིན། གཞན་ཡང་། གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེ་བཞིའི་དཀྱིལ་འཁོར་བྲིས་ཐིག་དང་། བློས་བསླངས། ས་གར་མཆོད་གར། སྒྲུབ་པ་བཀའ་བརྒྱད་ཀྱི་ཕུར་བའི་རྩ་འཆམ། འགྲུབ་འཆམ་སོགས་ཡོད།
ལུས་བཟོ་ཕལ་བ་ནི། གྲུ་གཟིངས་ཆེ་ཆུང་དང་། ཁང་ཁྱིམ། བཟའ་བཏུང་གཡོས་སྦྱོར། གོས་རྒྱན་བཟོ་བ། སྒྱོགས། འཕྲུལ་འཁོར། མདའ་མདུང་མཚོན་གསུམ་བཟོ་བ་སོགས་ཏེ། མདོ་སྡེ་རྣམས་ལས་བཤད་པའི་བཟོ་སྦྱངས་བཅོ་བརྒྱད་དང་། སྒྱུ་རྩལ་དྲུག་ཅུ་རེ་བཞི། བཟོ་ལ་གཏོགས་པ་སུམ་ཅུ་སོགས་ཡིན།
༢ ངག་བཟོ་མཆོག་ནི། རྒྱུད་སྡེ་བཞིར་བསྟན་པའི་ཡི་དམ་ཆོས་སྲུང་གི་མཆོད་དབྱངས། སྒྲ་དག་གསལ་གསུམ་ཚང་ཞིང་དོན་བཟང་ལ་བརྗོད་བྱ་ཟབ་པའི་ཆོས་གཏམ་གསུངས་ཏེ། ཉན་པ་པོ་སྤྲོ་བ་བསྐྱེད་པ་སོགས་ཡིན།
ངག་བཟོ་ཕལ་བ་ནི། ཕོ་རྩལ་སྣ་དགུ་ལས། ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་དགེ་ཐོན་པ། གཏམ་གྱིས་བཞད་གད་ཐོན་པ། གཤགས་ཀྱིས་ཕ་རོལ་གནོན་པ་སྟེ་ངག་གི་རྩལ་གསུམ་དང་གླུ་ལེན་པ་སོགས་ཡིན།
༣ ཡིད་བཟོ་མཆོག་ནི། ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་དང་། ལུང་རྟོགས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་དང་བཅས་པར་མཁས་ཤིང་། གཞན་ལ་ལེགས་པར་འདོམས་ཤེས་པ་ལ་ཟེར།
ཡིད་བཟོ་ཕལ་བ་ནི། ཕྱི་རོལ་གྱི་བྱ་དངོས་སྣ་ཚོགས་ལ་རིག་པས་དུ་ཡོད་འཇུག་ནུས་པ་ལ་ཟེར།
གསོ་བ་རིག་པ།
བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་གདོད་མ་ནས་ནད་རིགས་ལ་འཐབ་རྩོད་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ཉམས་མྱོང་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་ནས། རང་བྱུང་སྐྱེ་དངོས་དང་། རྩི་ཤིང་། གཏེར་རྫས། སྲོག་ཆགས་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་ནད་གསོ་བའི་ཆོས་ཉིད་བྱུང་བར་མ་ཟད། དུག་ཀྱང་སྨན་དུ་བསྒྱུར་བའི་རིག་པ་རྟོགས་ནས། ཆང་ལ་བརྟེན་ནས་རྨ་བཅོས་པ། བྱུགས་སྲེག་གཏར་གསུམ་དང་། ཟས་ཀྱི་ཚོད་རིག་པ། རྨ་གསར་ལ་མར་བཞུས་ནས་བཏང་བས་རྩ་ཁ་སྡོམ་པ་སོགས་ནད་བཅོས་ཀྱི་ནུས་པ་ཚད་ཇེ་མཐོར་སོན། རྒྱལ་བོ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་དུས་སུ་བོན་ཤེས་པ་ཅན་མི་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ནང་གསེས་ཕན་ཤེས་སྨན་དཔྱད་བྱ་བ་བྱུང་བ་དང་། གཞན་ཡང་། ཏུང་ཧོང་གཏེར་ཡིག་ལས་ཐོན་པའི་གནའ་རབས་སྨན་དཔྱད་མདོར་བསྡུས་ཤིག་གི་ནང་། དཔྱད་གཞི་འདི་ནི་ཞང་ཞུང་གི་དཔྱད་ཕུག་པ་དང་སྦྱར་ཏེ་བགྱིད་པ་ལགས་སོ་ཞེས་སོགས་ལ་གཞིགས་ན། བོད་ཡུལ་དུ་ཐོག་མར་དར་བ་ནི་བོན་གྱི་གསོ་རིག་གོ ། ཚུལ་འདི་ལ་དགོངས་ནས། གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོའི་རྣམ་ཐར་ལས། དང་བོ་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཆགས། །བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་བདེ་ཕྱིར་དུ། །དང་བོ་གསོ་བ་རིག་པ་བྱོན། །དེ་ནས་གསོ་བྱེད་འབུམ་པ་བྱོན། །དེ་ནས་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་བྱོན། །དེ་ནས་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་འབྱུང་། །དེ་ནས་མཁས་པ་སོ་སོའི་ལུགས། །ཞེས་སོ། །
ལྷ་ཐོ་ཐོ་རིའི་སྐུ་དུས་སུ་རྒྱ་གར་གྱི་སྨན་པ་བི་བྱི་དང་བི་མ་ལྷ་བོད་དུ་ཕེབས་དུས། རྒྱལ་བོས་གསོ་རིག་དར་སྤེལ་གྱི་ཆེད་དུ། བི་བྱི་ལ་ལྷ་ལྕམ་ཡིད་ཀྱི་རོལ་ཆ་ཕུལ་བས། སྲས་སུ་སྨན་པ་དུང་གི་ཐོར་ཅོག་ཅན་འཁྲུངས་ཏེ། ཡབ་ཀྱིས་སྲས་ལ་སྨན་དཔྱད་ལག་ལེན་དང་བཅས་པ་གནང་ནས། ཕྱིས་སུ་སྨན་པ་དུང་གི་ཐོར་ཅོག་ཅན་རྒྱལ་བོའི་བླ་སྨན་ལ་བཞུགས་ཏེ་གསོ་རིག་དར་སྤེལ་བཏང་། སྲོང་བཙན་གྱི་དུས་སུ་རྒྱ་ནག་གི་སྨན་གཞུང་སྐོར་གཅིག་བོད་དུ་བསྒྱུར་བ་དེ་ལ་སྨན་དཔྱད་ཆེན་མོ་ཞེས་ཟེར་ལ། གཞན་ཡང་རྒྱ་ཡི་སྨན་པ་ཧན་ཝེན་ཧེ་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་སྨན་པ་བྷ་ར་དྷྭ་ཛ། སྟག་གཟིག་གི་སྨན་པ་ག་ལེ་ནོས་བཅས་བོད་དུ་སྤྱན་དྲངས་ནས་ཁོང་ཚོས་སྤྱི་མཐུན་གྱིས་བརྩམས་པའི་སྨན་གཞུང་དེ་ལ་མི་འཇིགས་པའི་མཚོན་ཆ་ཟེར། ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་གྱི་དུས་སུ་རྒྱ་ནག་གི་སྨན་དཔྱད་སོ་མ་ར་ཛ་བོད་དུ་བསྒྱུར་བ་དང་།
ཁྱད་པར་དུ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙུན་གྱི་དུས་སུ་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་གི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་བྱོན་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་མང་བོའི་གསོ་རིག་གི་ཉིང་བཅུད་བསྡུས་ཤིང་། དམངས་ཁྲོད་ཉམས་མྱོང་གིས་ཟུར་བརྒྱན་ཏེ་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་སོགས་བསྟན་བཅོས་མང་བོ་མཛད་པར་མ་ཟད། དགོན་པ་ལྟ་ན་སྡུག་ཕྱག་འདེབས་མཛད་ཅིང་། སྨན་སློབ་ཀྱི་སྒྲིག་སྲོལ་ཆ་ཚང་བཙུགས་ཏེ། སློབ་མའི་ཡོན་ཚད་ལྟར་འབུམ་རམས་པ་དང་། དཀའ་བཅུ་བ། བསྡུས་ར་བ་བཅས་རིམ་པ་བཞིར་ཕྱེས་ནས་མིང་བཏགས་གནང། དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་དུས་མགོར་ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་བོས་སྨན་དཔྱད་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་དང་འགྲེལ་བ་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཏེ་དར་སྤེལ་བཏང་བས། སྟོད་ལུགས་ཀྱི་སྨན་པ་མཁས་པ་མི་དགུ་སོགས་བྱུང་བས་སྟོད་ལུགས་སུ་གྲགས། དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པའི་ནང་གཡུ་ཐོག་གསར་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོས་རྒྱུད་བཞིའི་འགྲེལ་བ་བརྩམས་ཏེ་སྔར་ལས་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས་སུ་བཏང་བ་དང་། དེ་རྗེས་གསོ་རིག་གི་ལག་ལེན་ཁྲོད་བྱང་ཟུར﹙བྱང་བ་བདག་པོ་རྣམ་རྒྱལ་གྲགས་བཟང༡༣༩༤ - ༡༤༧༥དང་། ཟུར་མཁར་མཉམ་ཉིད་རྡོ་རྗེ ༡༤༣༩ - ༡༤༧༥﹚གཉིས་སུ་གྱེས་ཏེ། གསོ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་དང་། དེ་ལས་གཞན། སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་བཻ་སྔོན་དང་རྒྱུད་བཞིའི་འགྲེལ་བ་དང་། མན་ངག་ལྷན་ཐབས། ཟིན་ཏིག་སོགས་ཉམས་མྱོང་ཚད་མ་དང་སྦྱར་ནས་བརྩམས་གནང་མཛད་དེ། གསོ་རིག་གི་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བ་དང་། ༡༨༤༠ ལོར་སྡེ་དགེ་དེའུ་དམར་དགེ་བཤེས་བསྟན་འཛིན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཤེལ་གོང་ཕྲེང་སོགས་བརྩམས་ཏེ། ཁོང་གིས་དོན་དངོས་ལ་བརྟག་དཔྱད་དང་། ལག་ལེན་ཀྱི་ཁྲོད་ནས་སྨན་རྫས་སྣ་ཁ་ཉིས་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་ཙམ་འཚོལ་སྡུད་དང་། སྨན་རིགས་སོ་སོའི་ངོ་བོ་དང་ནུས་པ་སོགས་གསལ་རྗེན་དུ་བཀོད་དེ་དར་སྤེལ་བཏང་བ་སོགས་ཀྱིས་སྐུ་དྲིན་གྱིས། ད་ལྟ་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ཞེས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་ཀུན་ཏུ་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་ཏུ་སོང་བ་འདི། འཛམ་གླིང་གི་སྤྱི་ནོར་དང་། རང་ཅག་གི་ཁྱད་ནོར་དུ་གྱུར་བ་ལགས་སོ། །
ནང་དོན་རིག་པ།
ནང་དོན་རིག་པ་ནི་གཙོ་བོ་སེམས་འདུལ་བའི་ཐབས་ལམ་གྱི་རིམ་པ་སྟོན་པ་སྟེ། འདི་ལ་གྲྭ་ས་ཆེན་པོ་རྣམས་སུ་ནང་དོན་རིག་པ་སྡོམ་དུ་བསྡུས་ནས་བཀའ་པོད་ལྔ་ལ་འཆད་ཉན་བྱེད་པ་ཡིན། དེ་ཡང་སྟོན་པ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བཀའ་ཐམས་ཅད་སྡེ་སྣོད་གསུམ་དུ་འདུ་ལ། བཀའ་པོད་ལྔ་ནི་སྡེ་སྣོད་གསུམ་གྱི་དོན་བསྡུ་ཡིན། འདུ་ཚུལ་ནི། མདོ་རྩ་འདུལ་བའི་སྡོམ། དབུ་ཚད་མཛོད་གསུམ་མངོན་པའི་སྡོམ། ཕར་ཕྱིན་མདོ་སྡེའི་སྡོམ་ཡིན། སྡེ་སྣོད་གསུམ་ནི། བསླབ་གསུམ་དང་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་གསུམ་ལ་སྦྱར་ན། འདུལ་བའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱིས་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་བསླབ་པ་གཙོ་བོ་དང་སྤྱོད་པ་སྟོན་པའི་གཞུང་ཡིན། མདོ་སྡེ་སྡེ་སྣོད་ཀྱིས་ཏིང་འཛིན་གྱི་བསླབ་པ་གཙོ་བོ་དང་སྒོམ་པ་སྟོན་པའི་གཞུང་ཡིན། མངོན་པའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱིས་ཤེས་རབ་ཀྱི་བསླབ་པ་གཙོ་བོ་དང་ལྟ་བ་སྟོན་པའི་གཞུང་ཡིན། དེ་ཡང་དཔེར་ན། ཤེས་རབ་ཀྱི་བསླབ་པ་ནི། ཉོན་མོངས་པའི་དུག་ཤིང་གཅོད་བྱེད་ཀྱི་སྟ་རེ་དང་འདྲ། ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་བསླབ་པ་ནི་ཤིང་མཁན་གྱི་དཔུང་བ་བརྟན་པོ་དང་འདྲ། ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་བསླབ་པ་ནི་ཤིང་མཁན་གྱི་ལུས་སྟོབས་མ་ཉམས་པར་གནས་པ་དང་འདྲའོ། །
ཡང་བཀའ་ཐམས་ཅད་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་སྡེ་སྣོད་གཉིས་སུ་འདུ་བའི་དབང་དུ་བཏང་ན། ཐེག་ཆེན་གྱི་ལྟ་བ་དབུ་ཚད་གཉིས་དང་སྤྱོད་པ་ཕར་ཕྱིན་གྱིས་འཆད་པ་དང་། ཐེག་དམན་གྱི་ལྟ་སྤྱོད་གཉིས་མཛོད་ཀྱིས་འཆད་ལ། འདུལ་བས་ནི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་ཐུན་མོང་གི་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་འཆད་དོ། །
དེ་ཡང་སྡེ་སྣོད་གསུམ་གྱི་ངེས་ཚིག་ལ། སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་དོན་དང་ཚིག་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པའི་སྣོད་ལྟ་བུའི་ཕྱིར་ན་སྡེ་སྣོད་ཅེས་བྱའོ། །
ལྷག་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་བསླབ་པ་བརྗོད་བྱའི་གཙོ་བོར་སྟོན་པའི་རིས་སུ་གནས་པའི་གསུང་རབ་འདུལ་བའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་མཚན་ཉིད། ནང་གསེས་ཀྱིས་ཕྱེ་ན། ཉན་ཐོས་ཀྱི་འདུལ་བ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་འདུལ་བ། གསང་སྔགས་ཀྱི་འདུལ་བ་བཅས་གསུམ་ཡོད། འདི་ནི་ཆོས་སྒོར་ཞུགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལུས་ངག་གི་ཚུལ་འཆལ་མཐའ་དག་སྤོང་བའི་བསླབ་ཁྲིམས་སྟོན་པ་ཞིག་ཡིན། བཀའ་འགྱུར་གྱི་ནང་འདུལ་བ་ལུང་སྡེ་བཞི་ལ་པོད་བཅུ་གསུམ་ཡོད། འདིར་བསྟན་འགྱུར་ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་རྣམས་བཀའ་བསྡུ་བའི་ཁོངས་སུ་མ་གཏོགས་པས་རྩིས་མེད།
ལྷག་པ་སེམས་ཀྱི་བསླབ་པ་བརྗོད་བྱའི་གཙོ་བོར་སྟོན་པའི་རིས་སུ་གནས་པའི་གསུང་རབ་མདོ་སྡེའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་མཚན་ཉིད། འདི་ནི་གདུལ་བྱའི་རྒྱུད་ཀྱི་རྣམ་གཡེང་གི་སྒྲིབ་པ་སྤོང་ཆེད་དུ་གསུངས་པ་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་ཀྱང་སྡེ་སྣོད་གསུམ་དུ་ཕྱེ་བའི་སྐབས་སུ་མདོ་སྡེའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་ཁོངས་སུ་བསྡུ། བཀའ་འགྱུར་ནང་མདོ་མང་པོད་སུམ་ཅུ་ཡོད།
ལྷག་པ་ཤེས་རབ་ཀྱི་བསླབ་པ་གཙོ་བོར་སྟོན་པའི་རིས་སུ་གནས་པའི་གསུང་རབ་མངོན་པའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་མཚན་ཉིད། འདིས་ནི་གདུལ་བྱའི་རྒྱུད་ཀྱི་བདག་འཛིན་གཉིས་ཀྱི་གཉེན་པོ་ལམ་བདག་མེད་གཉིས་ཀྱིས་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་གཙོ་བོར་སྟོན་པ་ཡིན། བཀའ་འགྱུར་ནང་ཡུམ་རྒྱས་འབྲིང་བསྡུས་གསུམ་ལྟ་བུ་དང་། བསྟན་འགྱུར་ནང་གི་དབུ་མ་དང་། མངོན་པ་འོག་མ་སོགས་ཡིན།
རྒྱ་གར་འཕགས་ཡུལ་དུ་ཐུབ་བསྟན་གྱེན་དུ་གདེགས་པའི་ཀ་བ་ལྟ་བུ་རྒྱན་དྲུག་མཆོག་གཉིས་སོགས་བྱོན་ལ། ཚད་མར་གྱུར་བའི་བསྟན་འཛིན་དེ་དག་གི་གཞུང་ལུགས་སྡོམ་དུ་བསྡུས་ནས། བོད་འདིར་ཡང་ས་དགེ་ཀར་རྙིང་ཀུན་གྱིས་བཀའ་པོད་ལྔར་འཆད་ཉན་བྱས་ཏེ། བསྟན་འཛིན་གྱི་སྐྱེས་བུ་གནམ་གྱིས་ས་གབ་པ་ལྟ་བུ་མང་དུ་བྱོན་པ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་རྒྱལ་བ་གཉིས་པ་བློ་བཟང་གྲགས་པའི་དཔལ་སོགས་བྱོན་པ་ནས་བཟུང་། དབུས་གཙང་གི་གདན་ས་ཆེན་པོ་དྲུག་སོགས་བྱུང་ནས་ནང་དོན་རིག་པ་ཉི་ཤར་སྤར་མོས་མི་ཁེབས་འདི་དར་རྒྱས་སུ་བྱུང་ངོ་། །