ལྷའི་དཀྱིལ་འཁོར།
ཤེས་བྱ་ཀུན་ཁྱབ་ལས། དོན་གཉེར་རྗེས་འཛིན་བཟོ་རིག་མཐའ་ཡས་ཀྱང་། །སྒོ་གསུམ་བཟོ་ལ་ཤེས་བྱ་ཀུན་ཀྱང་འདུ། །ཞེས་པ་ལྟར། བཟོ་རིག་ལ་ལུས་བཟོ། ཡིད་བཟོ། ངག་བཟོ་གསུམ་དུ་ཡོད་ལ། དེ་ཡང་ལུས་བཟོ་ནི་བྲིས་སོགས་ལག་པས་བཅོས་པའི་བཟོ་རིག་དང་། ངག་བཟོ་ནི་བཀའ་བསྟན་དང་། མིང་ཚིག་ཡི་གེའི་བརྗོད་པ་གདངས་དབྱངས་སུ་གྱེར་བ་ཐམས་ཅད་དང་། ཡིད་བཟོ་ནི་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་དང་ས་བཅུ་ལམ་ལྔའི་རྣམ་བཞག་ཡོད་ཚད་དོ། །འདིར་བཤད་པ་ནི་བྲིས་འབུར་སོགས་ཀྱི་ལུས་བཟོའོ། །
སྐབས་སུ་བབ་པ་དཀྱིལ་འཁོར་ཞེས་པ་ལྷ་གཙོ་འཁོར་རྟེན་དང་བརྟེན་པའི་བཀོད་པ་སྟེ། རྒྱལ་བ་རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་གདུལ་བྱ་དང་འཚམ་པར་རྒྱུད་དེ་དང་དེ་གསུང་སྐབས། ལྷ་དེ་དང་དེའི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་བཀོད་པ་དངོས་སུ་སྤྲུལ་ཏེ་དབང་སྐུར་ཞིང་རྒྱུད་བསྟན་པ་དེ་ལ་ཟེར་ཏེ། བཀོད་པ་ལྷའི་འཁོར་ལོ་མ་ལུས་པ་རྫོགས་པར་སྣང་བ་ནི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ངོ་བོར་གསུངས། སྤྱིར་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་རྣམ་བཞག་ནི། ས་ཐོབ་འཕགས་པ་ཁོ་ནའི་སྤྱོད་ཡུལ་ཏེ། སོ་སྐྱེས་རྣམས་ཀྱིས་བློ་ཡུལ་ལས་འདས་པས། དེའི་རྣམ་བཞག་ནི་འདི་ཙམ་ཞེས་འཇོག་དཀའ་བ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། ལོགས་པར་མི་སྒྲུབ་པའི་ཕྱིར། སམྦུ་ཊི་ལས། བཅོས་མ་ཕྱིའི་དཀྱིལ་འཁོར་དང་། གྲུབ་པ་ནང་གི་དཀྱིལ་འཁོར་གཉིས་སུ་གསུངས་པ་དང་། མངོན་བརྗོད་བླ་མ་ལས། ཡི་གེའི་དཀྱིལ་འཁོར་དང་བོ་སྟེ། །གཉིས་པ་མཚན་མའི་དཀྱིལ་འཁོར་ཡིན། །ལས་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱ་གསུམ་པ་སྟེ། །གཟུགས་བརྙན་འགོད་པ་བཞི་བའོ། །མེ་ཏོག་བཀྲམས་པ་ལྔ་བ་སྟེ། །དྲུག་པ་ཚོགས་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་རོ། །དཀྱིལ་འཁོར་འདི་དག་བྲིས་ནས་ནི། །རྟག་ཏུ་སྒྲུབ་ཞིང་མཆོད་པར་བྱ། །ཞེས་དྲུག་ཏུ་བཤད་པ་དང་། ཡང་། འདུས་པ་ཆེན་པོའི་མདོ་ལྟར་ན། རང་བཞིན་དང། ཏིང་འཛིན། གཟུགས་བརྙན་དང་ཚོགས་དཀྱིལ་གྱི་དཀྱིལ་འཁོར་བཞི་སྟེ། རང་བཞིན་གྱི་དཀྱིལ་འཁོར་ནི། དབྱིངས་སྤྲོས་བྲལ་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་ཇི་བཞིན་པའི་དཀྱིལ་འཁོར་དང་། ཏིང་འཛིན་དཀྱིལ་འཁོར་ནི། རང་བཞིན་དཀྱིལ་འཁོར་དང་རྗེས་སུ་མཐུན་པར་སྒོམ་པ་ཞིག་ཡིན། གཟུགས་བརྙན་དཀྱིལ་འཁོར་ནི། རས་སམ་གྲོ་ག ཡང་ན། ཤིང་ཤུན་དང་ཏ་ལའི་ལོ་མ། དུར་ཁྲོད་ཀྱི་རུས་པ་སོགས་ལ་ཕྱག་རྒྱའི་གཟུགས་སུ་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན། ཚོགས་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་ནི། ཞི་ཁྲོའི་ལྷ་ཚོགས་ཚོམ་བུའི་དཀྱིལ་འཁོར་རྣམས་ཡིན་ནོ། །ཡང་། འགའ་ཞིག་གིས། རས་བྲིས། རྡུལ་ཚོན། བསམ་གཏན། ལུས་དཀྱིལ། བྷ་ག་ཀུན་རྫོབ། བྱང་སེམས། དོན་དམ་བྱང་སེམས་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་སྟེ་བདུན་དུ་བཤད་པ་སོགས་གསུངས་ཚུལ་གཞན་ཡང་མང་།
༡ དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་རྣམ་གྲངས། རྡོ་ཕྲེང་ནས་བཤད་པའི་དཀྱིལ་འཁོར་ཞེ་གཉིས། མི་ཏྲ་ཛོ་ཀི་ནས་བརྒྱུད་པའི་མི་ཏྲའི་དཀྱིལ་འཁོར་བརྒྱ་དང་བརྒྱད། དཀྱིལ་ཆོག་ནོར་ཕྲེང་ནས་བཤད་པའི་ཟུར་བཀའི་དཀྱིལ་འཁོར་མི་འདྲ་བ་རེ་དྲུག་དང་། གཞན་ཡང་། ཞང་ཀུན་དགའ་དོན་འགྲུབ་ཀྱིས་རྣལ་འབྱོར་རྒྱུད་ཀྱི་གཞལ་ཡས་ཁང་བཞེངས་སྐབས། བུ་སྟོན་གྱིས་ཐུགས་བཀོད་མཛད་དེ། རྩ་རྒྱུད་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་ཉིས་བརྒྱ་བཅུ་གསུམ། བཤད་རྒྱུད་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་བརྒྱ་ཉེར་དགུ། དཔལ་མཆོག་གི་དཀྱིལ་འཁོར་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་བཞི། སྦྱོང་རྒྱུད་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་བཅུ་གཉིས། རྡོ་རྗེ་སྙིང་རྒྱན་གྱི་དཀྱིལ་འཁོར་སོ་བདུན། ཆོས་དབྱིངས་གསུང་གི་དབང་ཕྱུག་གི་དཀྱིལ་འཁོར་ཉེར་བཞི་དང་། གཙུག་ལག་དགུ་ལ་སོགས་ཀྱི་ལྷ་འབུམ་མཛད་པ་དང་། ཡང་། བུ་སྟོན་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བཟང་གི་ཕྱོགས་སུ་གདན་དྲངས་ཏེ། ཕྱག་རྡོར་དབང་བསྐུར་བའི་དཀྱིལ་འཁོར་བཞི་སོགས་བཞེངས་པ་ནི་བུ་སྟོན་རྣམ་ཐར་ན་གསལ། དེ་ལས་ཕལ་ཆེ་བ་ནི་སློབ་དཔོན་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པས་དབང་མ་འཐོབ་ན་བཤད་དུ་མི་རུང་བ་དང་། རི་མོའི་ལམ་དུ་བཤད་དུ་རུང་བ་འང་མ་ཡིན་ནོ། །དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་རྣམ་བཞག་ལ་བརྟེན་ནས། ཚོགས་གཉིས་སྒྲུབ་ཚུལ་གྱི་མན་ངག་ཞིབ་པར་རྒྱུད་སྡེ་སོ་སོ་ནས་བསྟན་ཡོད། དཀྱིལ་འཁོར་འདི་རང་རེའི་བོད་དུ་དར་ཚུལ་ནི། བོད་རྒྱལ་སོ་གཉིས་པ་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་གྱི་དུས་སུ། ར་ས་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་འཇམ་དཔལ་དྲག་པོའི་དཀྱིལ་འཁོར་དང་། ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོའི་དཀྱིལ་འཁོར་སོགས་བྲིས་བཞེངས་མཛད་པ་དང་། ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་སྐབས་སུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་ཆ་ཚང་བཞེངས་པར་མ་ཟད། དེའི་ནང་སློབ་དཔོན་གྱིས་ཕྱག་བྲིས་མཛད་པའང་ཡོད། ཁྱད་པར་དུ་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་ནི། ཕྱི་རྒྱལ་བའི་ཕོ་བྲང་གི་རྣམ་པ་དང་། ནང་གཙུག་ལག་ཁང་དང་། གསང་བ་བླ་མེད་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་རྣམ་པར་བཞེངས། དེ་ནས་ས་ཆེན་གོང་མ་ན་རིམ་དང་། བུ་སྟོན་གྱིས་དཀྱིལ་འཁོར་བཞེངས་པ་དང་། ནང་དགོས་སུ། རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོས་བདེ་གསང་འཇིགས་གསུམ་སོགས་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་དང་། བློས་བསླངས། བརྒྱུད་ལྡན་བླ་མ་དམ་པའི་ཕྱག་བཞེས་བཞིན་བཞེངས་པ་སོགས་རིམ་གྱིས་དར་བའོ། །
དེ་ཡང་སྔ་སོར་རིན་པོ་ཆེ་དང་། གསེར་དངུལ། ཟངས། མུ་ཏིག ཙན་དན། སའི་རྒྱུ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་བཞེངས་པ་ཡོད་དེ། དགའ་ལྡན་སྒྲུབ་མཆོད་དུ་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་གསང་འདུས་བློས་བསླངས་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་སོགས་དང་། ཀ་ཐོགཿརྡོར་གདན་དུ་སྔོན་གཞི་ཙན་དན་ལ་བ་སོ་རྐོ་དཀྲོལ་ཅན་གྱི་ཟངས་མདོག་དཔའ་རིའི་བློས་བསླངས་དཀྱིལ་འཁོར། པོ་ཏ་ལར་བཙུན་མོ་ཚི་ཤིས་རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པར་ཕུལ་བའི་མུ་ཏིག་གི་དཀྱིལ་འཁོར། འབྲི་གུང་དུ་རྒྱུ་གསེར་དངུལ་ལས་གྲུབ་པའི་བློས་བསླངས་སོགས་མང་ཡང་། ཕལ་ཆེར་དུས་དབང་གིས་འཇིག་པ་ཡིན། དེ་ཡང་། བློས་བསླངས་ཞེས་པ་བློ་ངོར་སྒོམ་དོན་གྱི་དཀྱིལ་འཁོར་ཏེ། གཟུགས་སུ་བསླངས་པ་དང་། རྡུལ་ཚོན་རིན་ཆེན་བྱེ་མ་སོགས་གང་རུང་གིས་འབུར་ཐོན་དུ་བཀོད་པ་སྟེ། རྡུལ་ཚོན་གྱི་རྒྱུ་ནི། འབྱོར་བ་ཆེ་ཆུང་ལ་བརྟེན་ནས། རབ་རིན་ཆེན་རིགས་ཀྱི་ཕྱེ་མ། འབྲིང་འབྲས་དང་འབྲུ་སྣའི་ཕྱེ་མ། ཐ་མ་མེ་ཏོག་གི་ཕྱེ་མ་དང་ཁམ་ས། བླ་མེད་ལ་དུར་ཁྲོད་ཀྱི་སོལ་བ་དང་། རུས་ཕྱེ་སོགས་ལས་ཀྱང་འབྲི། དེང་སང་ཅོང་ཞི་སྒྲུག་པའི་རྡུལ་ཚོན་འདི་དར་ཁྱབ་ཆེ་ལ། དེ་ཡང་ཅུང་ཞིའི་ཕྱེ་མ་འདི་ཁ་དོག་མི་འགྱུར་བ་དང། སྨན་རྫས་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་དང་། མི་རུལ་བ། འབུ་སོགས་ཀྱིས་མི་གནོད་པས་མཆོག་ཏུ་བཤད་དོ། །
རས་བྲིས་ནི། རབ་རིན་ཆེན་གྱི་ཁུ་བས་བྲིས་པ་དང་། ཕལ་བ་ཚོན་དང་སྣག་ཚའི་བར་རོ། །ཀུན་ཀྱང་དཀྱིལ་འཁོར་དངོས་ཀྱི་དོད་ཐུབ་སྟེ། དེ་ཡང་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ལྷ་ཚོགས་དང་། ས་བོན་ཕྱག་མཚན་སོགས་ཚོམ་བུར་བཀོད་དེ་བཞག་པའོ། །
༢ དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ཚད། སྤྱིར་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ཆེ་ཆུང་གི་ཚད་ལ། ཇི་སྐད་དུ། རིག་འཛིན་བྱེ་བའི་འབྱུང་གནས་ལས། །དང་པོ་ཚད་ལ་ལྷ་དང་སྦྱིན་བདག་གི ། སྒོ་ནས་བཞག་པ་གཉིས་ཏེ་ཚད་མ་ངེས། །ཁྲུ་གང་ནས་ནི་སྟོང་གི་བར་ཡང་རུང་། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ལྷ་དང་སྦྱིན་བདག་གི་སྒོ་ནས་བཞག་པ་གཉིས་ཡོད་ལ། དང་པོ་ལྷའི་སྒོ་ནས་བཞག་ན། མི་བསྐྱོད་པའི་རིགས་ལ་ཁྲུ་གསུམ་དང་། རྣམ་སྣང་ལ་ཁྲུ་བཞི། རིན་འབྱུང་ཁྲུ་ལྔ། འོད་དཔག་མེད་ལ་ཁྲུ་དྲུག དོན་གྲུབ་བདུན་དུ་བྱ་བར་བཤད་དེ། གུར་ལས། རྡོ་རྗེ་ཅན་གྱི་ཁྲུ་གསུམ་སྟེ། །སངས་རྒྱས་དཀྱིལ་འཁོར་ཁྲུ་བཞི་བ། །ཁྲུ་ལྔ་བ་ནི་སྣང་བྱེད་ལའོ། །གར་དབང་ཕྱུག་གི་ཁྲུ་དྲུག་པ། །རྟ་ཡི་རྒྱལ་བོ་ཁྲུ་བདུན་པ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །
གཉིས་པ་སྦྱིན་བདག་གི་སྒོ་ནས་བཞག་ན་འབྱོར་བའི་ཚད་དང་བསྟུན་པ་མ་གཏོགས་ཚད་ལ་ངེས་པ་མེད་པར་གསུངས་ཏེ། མར་མེ་མཛད་ཀྱིས། སེམས་ཅན་བསམ་པ་ལ་བརྟེན་ནས། །ཚད་ལ་སོགས་པ་ངེས་མཛད་ཀྱི། །ཐབས་ཤེས་ལས་བྱུང་དངོས་གྲུབ་ལ། །ཚད་སོགས་ངེས་པས་ཅི་ཞིག་བྱ། །དེ་ནི་ཁྲུ་གཅིག་ནས་བརྩམས་ཏེ། །ཇི་སྲིད་ཁྲུ་སྟོང་བར་དུ་བྱ། །དེ་ལྟར་འཁོར་ལོ་དེ་ཐིག་གདབ། །ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
༣ དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་མཚོན་དོན། འདིར་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་མཚོན་དོན་ཅུང་ཟད་བརྗོད་ན། དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་སྒོ་བཞི་ནི་ཚད་མེད་བཞི་མཚོན་བྱེད་དང་། རྟ་བབས་བཞི་ནི་དྲན་པ་ཉེར་བཞག་བཞི། རྩིག་པ་ལྔ་ནི་ཡེ་ཤེས་ལྔ། ཀ་བ་བརྒྱད་ནི་འཕགས་ལམ་ཡན་ལག་བརྒྱད། དྲིལ་བུ་དང་ཟ་ར་ཚགས་དང་ཉི་ཟླའི་ཕྲེང་། རྔ་ཡབ་དང་། ནོར་བུ་བཅས་ལྔ་ནི་དབང་བོ་དང་སྟོབས་ལྔ། གདུགས་ནི་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས། འཁོར་ལོ་བཞི་འཕགས་པའི་བདེན་པ་བཞི། ཕ་གུ་ནི་སེམས་ཉིད་མི་འགྱུར་བ། དྲ་ཕྱེད་ནི་བྱང་ཆུབ་བདུན། མདའ་ཡབ་ནི་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ། པུ་ཤུ་ནི་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པའི་ཆོས་ཉིད། བུམ་པ་ཟླུམ་པོ་ནི་ཆོས་ཀྱིདབྱིངས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས། གློ་འབུར་བཞི་ནི་ཡེ་ཤེས་ལྷག་མ་བཞི། གདན་ལྔ་ནི་དུག་ལྔ་བོ་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་དག་པ་སོགས་སོ། །
༤ དཀྱིལ་འཁོར་མེད་པའི་སྐྱོན་དང་མཐོང་བའི་ཕན་ཡོན། ལོ་པཎ་བཀའི་ཐང་ཡིག་ལས། དཀྱིལ་འཁོར་མེད་ན་སྐྱོན་བཞི་ཡོད། །ཕྱི་ཡི་དཀྱིལ་འཁོར་མེད་པའི་སྐྱོན། །གསང་སྔགས་ཐེག་པའི་དོན་ལ་སྒྲིབ། །ནང་གི་དཀྱིལ་འཁོར་མེད་པའི་སྐྱོན། །རྐྱེན་གྱིས་ལོག་པར་སྣང་བ་ཡིན། །གསང་བའི་དཀྱིལ་འཁོར་མེད་པའི་སྐྱོན། །རང་ངོ་མ་ཤེས་སྒྲིབ་དང་བགེགས། །སྟོང་གཟུགས་དཀྱིལ་འཁོར་མེད་པའི་སྐྱོན། །ལམ་ལ་ཕྱོགས་འཛིན་འཕྲེང་དུ་ཚུད། །ཅེས་དང་། ཡང་། དེ་ཉིད་ལས་དཀྱིལ་འཁོར་མཐོང་བའི་ཕན་ཡོན་ནི། མཐོང་བའི་ཕན་ཡོན་བཅུ་བཞི་སྟེ། །གང་ཞིག་རྡུལ་ཚོན་མཐོང་བས་ཀྱང་། །སྐྱེ་ཞིང་སྐྱེ་བར་མཐོ་རིས་འཐོབ། །མ་རིག་སྒྲིབ་པའི་ཚོགས་རྣམས་འདག །རྒྱུ་དང་འབྲས་བུའི་ཚོགས་རྣམས་རྫོགས། །བུམ་དབང་བསོད་ནམས་ཚོགས་ནི་རྫོགས། །ཇི་སྲིད་དུད་འགྲོའི་ལུས་སྐྱེས་ཀྱང་། །དབང་ཆེ་རྩ་ཆུ་འཛོམ་པར་སྐྱེ། །མིར་སྐྱེས་ཁ་དྲག་དབང་ཆེའོ། །བདེ་བར་གཉིད་སད་བདེ་བར་ཉལ། །ནད་མེད་གཟུགས་བཟང་ལོངས་སྤྱོད་ཆེ། །གཟི་བརྗིད་ཆེ་ཞིང་ཚེ་ཡང་རིང་། །རིགས་མཐོ་ཤེས་རབ་གསུམ་དང་ལྡན། །ཕྱི་རུ་མི་ནོར་ཟས་གསུམ་འཕེལ། །ནང་དུ་བུ་ཚ་རིགས་རྒྱུད་འཕེལ། །གསང་བ་ཁམས་གསུམ་དབང་དུ་འདུ། །བླ་ཚེ་ཟད་ཀྱང་བསྲིང་བར་ནུས། །ཞེས་སོགས་རྒྱ་ཆེར﹙མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི་བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ་ཤོག་གྲངས༣༩༧﹚གསུངས་སོ། །
གཞན་ཡང་། སྔགས་རིམ་ཆེན་མོ་ལས། སྔགས་ཀྱི་ལུགས་ཀྱིས་དང་པོར་སྣོད་རུང་དུ་བྱེད་པ་ལའང་དཀྱིལ་འཁོར་དུ་བཅུག་ནས་དབང་བསྐུར་བ་དགོས་ལ། བར་དུ་རིམ་གཉིས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར་བས་ཀྱང་རྟེན་དང་བརྟེན་པའི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་རྣལ་འབྱོར་གྱིས་ལམ་བགྲོད་དགོས་ཤིང་། མཐར་འབྲས་བུ་མངོན་དུ་གྱུར་བ་ནའང་རྟེན་དང་བརྟེན་པའི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ཚུལ་གྱིས་འཚང་རྒྱ་བས། དེ་ཐམས་ཅད་ལ་དཀྱིལ་འཁོར་གནད་ཆེ་ཞིང་དེའི་མཚན་ཉིད་ཐིག་གིས་གཏན་ལ་འབེབས་ལ། ཞེས་དང་། །རིག་འཛིན་བྱེ་བའི་འབྱུང་གནས་ལས་ཀྱང་། དབང་བསྐུར་ནས་བཟུང་འཚང་རྒྱའི་བར་དུ་ནི། །དཀྱིལ་འཁོར་གནད་ཆེ། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་དཀྱིལ་འཁོར་ནི་གཞི་ལམ་འབྲས་གསུམ་གང་གི་སྐབས་སུའང་ཧ་ཅང་གལ་ཆེའོ། །