ཆུ་ཚན་ལ་ཞུགས་སྟངས།
ཆུ་ཚན་ལ་ནང་གསེས་བརྒྱ་ཕྲག་མང་བོ་ཡོད་པར་བཤད་ཀྱང་། མདོར་དྲིལ་ན། མུ་ཟི་སེར་བོ་དང་མུ་ཟི་ལྗང་ཁུ། རྡོ་ཞོ། ཅོང་ཞི། རྡོ་སོལ་སོགས་ལས་བྱུང་ལ། བོད་ཀྱི་ཆུ་ཚན་ལ་ཐོག་མར་དཔྱད་འཇུག་གནང་མཁན་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཡིན་པར་བཤད། ཕྱིས་སུ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་མང་བོས། ཆུ་ཚན་གྱི་ཕན་ཡོན། དགོས་པ། ཞུགས་ཚུལ་བཅས་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དྲིལ་སྒྲོགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་པས། མང་ཚོགས་རང་བཞིན་གྱིས་དགེ་མཚན་རྟོགས་ནས། ཆུ་ཚན་ལ་གདེང་འཇོག་ཚད་མཐོན་པོར་གནང་བར་མ་ཟད། ཆུ་ཚན་ནི་སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་ཀྱི་བདེན་སྟོབས་སྨོན་ལམ་གྱི་མཐུ་ལས་བྱུང་བའི་དད་ཞེན་ཡོད་པ་སྟེ། དཔེར་ན། སྟོད་ལུང་ཆུ་བཟང་ཆུ་ཚན་ནི། ལོ་ངོ་ལྔ་བརྒྱ་ལྷག་གི་སྔོན་ཏེ། མིང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ནས་སྨན་བཅོས་ཐད་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཡང་ཆུ་ཚན་དེར་ཆབ་བཞེས་གནང་མྱོང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད། ཆུ་ཚན་པ་མང་བོ་བོད་ཟླ་ལྔ་བ་ནས་བརྒྱད་པའི་བར་ཆབ་ཞུགས་གནང་ལ། ཆུ་ཚན་དེས་པགས་ནད། གྲུམ་བུ། ཕོ་ནད། ཁྲག་ཤེད་མཐོ་བའི་ནད་བཅས་གསོ་བའི་ནུས་པ་ཐོན་གྱི་ཡོད། གཞན་སྟོད་ལུང་དུ་བརྒྱ་སྣ་ཆུ་ཚན་ཞེས་པའང་ཡོད་ལ། ཆུ་རྒྱུན་དྭངས་ཤིང་རྙོག་པ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན། ཡང་། ལྷ་སའི་ཉེ་འདབས་དོག་བདེ་ཤང་གི་ཁོངས་སུ་གསང་ཡིབ་ཆུ་ཚན་ཞེས། ཆུ་ཚན་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནི་ལྷ་ས་གྲོང་ཁུལ་དུ་ཅུང་གྲགས་ཆེ་བ་ཡོད། གསང་ཡིབ་ཆུ་ཚན་དེ་མཁལ་གྲུམ་དང་། པགས་ནད། ཕོ་བ་སོགས་ལ་ཕན་པ་ཡོད་སྟབས། སྟོན་དཔྱིད་གཉིས་ལ་ཆུ་ཚན་རྒྱག་མཁན་མང་བོ་ཡོད། ཆུ་ཚན་དེའི་འགྲམ་གྱི་རི་འདབས་དང་། བྲག་ཕུག་སོགས་ལ་རྒྱ་བཟའ་ཝུན་ཁྲེན་ཀོང་ཇོ་བཞུགས་པའི་རྗེས་ཤུལ་ཡིན་ཞེས། ལོ་རྒྱུས་འགར་ཤོད་སྲོལ་ཡོད་ཀྱང་རྗེས་ཤུལ་ཡོད་པའི་བྲག་རྡོ་དང་། བྲག་ལྡེབས་ཀྱི་རྒྱ་བཟའི་སྐུ་བརྙན་རྣམས་ད་ལྟ་བསྡད་མེད།
འདམ་གཞུང་རྫོང་གི་མངའ་ཁོངས་ལ་མཚོན་ནའང་། འདམ་གཞུང་ཚ་ཆུ། གུ་ལིང་ཚ་ཆུ། ལ་ཐོག་ཁའི་ཆུ་ཚན། དཀར་རི་མཆོག་ཚ་ཆུ། རྒྱས་དར་ལྐོག་ཚ་ཆུ། འཆི་མེད་མདོ་ཚ་ཆུ། གཡས་ལ་ཚ་ཆུ་དང་།
ལྷ་སའི་སྙེ་མོ་རྫོང་ཁོངས་ལ་མཚོན་ནའང་། མར་རྐྱང་ཚ་ཆུ། བཅིངས་སྦྲང་ཚ་ཆུ། ཨང་སྒང་ཨུ་རྒྱན་ཚ་ཆུ། སྨུ་ལུང་ཚ་ཆུ། ཆབ་རལ་ཚ་ཆུ། སྦུག་པ་ཚ་ཆུ། ཐོན་ཆུས་ཚ་ཆུ་དང་།
ལྷུན་གྲུབ་རྫོང་ཁོངས་ལ་མཚོན་ནའང་། དར་ཡུན་ཆུ་ཚན། བྲག་སྣེ་འབྲུག་འདྲ་ཆུ་ཚན་དང་།
མལ་གྲོ་གུང་དཀར་རྫོང་ལ་མཚོན་ནའང་། རུ་ཐོག་ཚ་ཆུ། འཆི་རྐང་མགོ་ཚ་ཆུ། གཏེར་སྒྲོམ་ཚ་ཆུ། དགྲ་ཕྱི་རོང་ཚ་ཆུ། རྒྱ་མ་ཤང་ཚ་ཆུ་སོགས་ལ་ནད་རིགས་འཇོམས་པའི་ཁྱད་ནུས་ཡོད་ལ། དེ་དག་གི་གནས་ཡུལ་དང་། མཚོ་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད། ཚ་དྲོད། བཞུར་ཚད། གཏེར་ཁར་འགྱུར་ཚད་སོགས་ཞིབ་ཏུ་ཀྲུང་གོའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་གྲགས་ཅན་གྲོང་ཁྱེར་ལྷ་ས་ཞེས་པའི་དཔེ་ཆའི་ཤོག་གྲངས ༡༢ ནས ༡༥ བར་བཀོད་ཡོད།
མལ་གྲོ་གུང་དཀར་རྫོང་གི་འབྲི་གུང་གཏེར་སྒྲོམ་ཆུ་ཚན་ལ་མཚོན་ནའང་། རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་སྤྱི་ཁྲེ ༤༥༠༠ ཙམ་མཐོ་བའི་སར་གནས་ལ། ལོ་ངོ་སྟོང་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད། དེ་ཡང་། གཏེར་སྒྲོམ་ཐོགས་དོན་ཡང་། སློབ་དཔོན་པད་འབྱུང་གིས་རི་ཆེན་གཏེར་སྒྲོམ་དང་འདྲ་བ་འདིར། ཆོས་ནོར་གྱི་གཏེར་ཁ་མང་དུ་སྦས་ཡོད་པས་གཏེར་སྒྲོམ་ཞེས་ཟེར་ལ། ཆུ་ཚན་དེ་ནི་གཏེར་སྒྲོམ་དགོན་པའི་ཚོགས་ཁང་མདུན་དུ་དུག་མཚོ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་ནས་གཟའ་དང་། སྲིན་པོ། ཀླུ་བདུད་བཅས་ཀྱི་ཆུ་འདི་འགྲོ་ཐབས་མེད་པའི་རྨུ་གསུམ་བྲག་གི་སྒོ་བརྒྱབ་པ་ལྟར་བཀག་ཡོད་པར་བརྟེན། སློབ་དཔོན་གྱིས་དུག་མཚོས་ཡུལ་གྲོང་ཀུན་འཇིག་ཉེན་ཡོད་པར་དགོངས་ཏེ། ཁོང་གིས་རྡོ་རྗེ་འཕངས་ནས་བྲག་ཁུང་བརྟོལ་ཏེ་ཆུ་སྒོ་ཕྱེས། ཤུལ་རྗེས་ད་ལྟའང་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། ཆུ་ཚན་དེར་མདོ་སྦུག་གཉིས་ཡོད་ལ། སྦུག་མར་སྐྱེས་པ་དང་། ཆུ་རྫིང་མདོར་བུད་མེད་རྣམས་ཆུ་ཞུགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
ཆུ་ཚན་གྱི་གྲུབ་ཆ་ནི། མུ་ཟི་དང་ཅོང་ཞི། བྲག་ཞུན། བྲག་མཚུར་སོགས་འདྲེས་པས། དྲི་དང་མདོག རོ་ནུས་མི་འདྲ་བ་ཡོང་གི་ཡོད། ཆུའི་ཚ་ཚད་ལ་ཏུའུ་༤༠ ནས ༤༡ བར་ཡིན་ལ། ཕན་ནུས་ཀྱི་དབང་དུ་བཏང་ན། ཕོ་བ་སྨུག་པོ་དང་། ཚད་པ་རྙིང་བ། ཆུ་སེར། གྲང་བ། མཁལ་མ། མེ་དྲོད་ཉམས་པ། གྲུམ་བུ། རྩ་དཀར། པགས་ནད་སོགས་ལ་ཕན་ནོ། །
གཞན་ཡང་། ནག་ཆུའི་ཨ་མདོའི་ཆུ་ཚན། ལྷོ་ཁའི་འོད་ཁ་ཆུ་ཚན། འདན་མ་གཞུང་ཡངས་པ་ཅན་ཆུ་ཚན། སྣེ་གདོང་ར་མ་ཎའི་ཆུ་ཚན། མཚོ་སྨད་གྲི་གུ་ཆུ་ཚན། ས་སྐྱའི་ཁའུ་ཆུ་ཚན་སོགས་ཡོད་ལ།
རེབ་གོང་མདོ་བའི་ཆུ་ཚན་ལ་མཚོན་ན། རེབ་གོང་གྲུབ་གནས་བརྒྱད་ཀྱི་ཡ་གྱལ་འདམ་བུ་བྲག་དཀར་གྱི་རྒྱབ་རི་ན་ཡོད། དེ་ནི་གྲུབ་ཐོབ་འཕགས་པ་ལི་ཁྲོད་སྒོམ་སྒྲུབ་ཀྱི་ཚེ། ཀླུས་གནོད་འཚེ་བཏང་སྟེ་ནད་བྱུང་བས། ཁོང་གིས་གསང་བདག་དང་འཇམ་དབྱངས་ནཱ་ག་རཀྵ་ལ་བརྟེན་ནས་ནད་ལས་གྲོལ། ནད་བདག་ཟུག་རྔུས་གཟིར་བས། གཉན་ནད་རྨ་རིགས་ལ་ཕན་པའི་སྨན་ཆུ་ཞིག་ཕུལ་བ་ལ། ནད་འཇོམས་སྨན་ཞེས་གྲགས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན།
བློན་ཆོས་ཆུ་ཁོལ་ནི་བོན་ཁོག་བསམ་དཀར་བཤགས་པ་ལུང་དུ་ཡོད། ཆུ་ཁོལ་འདི་ནི། ལྷ་རྗེ་བྲག་སྣ་བ་མདོ་སྨད་དུ་བྱོན་སྐབས། ཁོང་གི་ཕྱག་ཕྱིར་འཁྲིད་པའི་རྟོགས་ལྡན་ཀུན་དགའ་རྡོ་རྗེ་གནས་འདིར་ཕེབས་སྐབས། མཚན་ལམ་དུ་སྨན་ཆུས་གཏམས་པའི་བུམ་པ་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་གནང་ནས། འདི་དག་གི་ཁ་ཕྱེས་ཏེ་ས་ཕྱོགས་སོ་སོའི་མི་རྣམས་ལ་གནང་ན་ལེགས། འདི་ནི་གཉན་རིགས་སོགས་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞིའི་ནད་ལ་ཕན་གསུངས་པ་ལྟར། དེར་ཡོད་ཀྱི་ཆུ་མིག་ཡོངས་ལ་རབ་གནས་མཛད་དེ་སྨན་ཆུར་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པར་བཤད་ལ། སྤྱིར་གནས་འདི་རུ་སྨན་ཆུ་རིགས་མི་འདྲ་བ་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་ཡོད་ནའང་། དུས་འགྱུར་གྱིས་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང་སྟེ། ད་ལྟ་བདག་ཅག་གི་མིག་ལམ་དུ་སྣང་བ་འདི་ཙམ་མོ། །
གཞན་ཡང་ཁྲི་ཀའི་ཆུ་ཚན་དང་མདོ་སྨད་གསེར་ཁོག་གི་ཆུ་ཚན་སོགས། བོད་ཡུལ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་དུ་ཆུ་ཚན་གྲགས་ཅན་མང་བོ་ཡོད། ད་ལྟ་ཡང་། ཆུ་ཚན་ཕལ་ཆེར་གནའ་བོའི་ཁྲུས་རྫིང་ལྟར་ཆགས་ཡོད། དེ་མིན། གངས་ལྗོངས་སུ་ཆུ་ཚན་མ་ཡིན་པའི་སྨན་ཆུ་ཞལ་དུ་བཞེས་པ་དང་། དྭངས་གཙང་གི་ཁྲུས་རྫིང་སོགས་ཀྱང་རི་མཐོ་ས་གཙང་ན་མང་དུ་ཡོད། ཆུ་ཚན་ལ་ཞུགས་དུས་ནི་སྟོན་དཔྱིད་གཉིས་བཟང་བར་བཤད་ལ། བོད་མིའི་གོམས་གཤིས་ལྟར་ཆུ་ཚན་ལ་མ་ཞུགས་གོང་ལ། ཆུ་བདག་ལ་གཏོར་མ་གཏོང་བ་དང་། ལྷ་བསང་ཕུད་པ་སོགས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆོ་ག་བསྟར་བའང་ཡོད། ཞུགས་དུས་ཆུ་མཇུག་ནས་རིམ་གྱིས་ཚ་སར་འགྲོ་ལ། ཐོག་མར་འདུག་ཡུན་ཐུང་ལ། ཕྱིས་རིང་ཙམ་བསྡད་ན་བཟང་། དེ་ལྟར་བྱས་ན་ལུས་ཁམས་ཀྱི་དབང་རྩ་དང་། ལུས་རེངས་པ། དགྱེ་སྒུར་མི་ཐུབ་པ། རུས་ཚིགས་ན་བ་སོགས་ལ་ཕན་ནུས་ཐོན་པར་མ་ཟད། ཆུ་ཚན་རེ་རེ་ལ་ནད་རིགས་སྣ་ཚོགས་འཇོམས་པའི་ཁྱད་ནུས་ཡོད་པས། དམངས་གཞས་ལས་ཀྱང་། དྲག་རྒྱུ་མེད་པའི་ནད་པ། །ཤི་འགྲོ་བསམ་པ་མ་གནང་། །ཆུ་ཚན་རྒྱག་རོགས་གནོངས་དང་། །ནད་ཀྱི་དྲི་མ་དག་འགྲོ། །ཞེས་ཀྱང་ཟེར་རོ། །ཆུ་ཚན་ལ་ཞུགས་ཡུན་ནི། བདུན་ཕྲག་བརྩི་གཞི་བྱས་ཏེ། མང་ན་བདུན་བདུན་ཞེ་དགུ་ལ་འདུག་པའང་ཡོད་དོ། །