རྩམ་པ།
༡ རྩམ་པའི་བྱུང་རིམ། རང་ཅག་གི་ཁ་དཔེར། བོད་མི་རྩམ་གཟན། རྒྱ་མི་འབུ་གཟན། ཞེས་པ་ལྟར། རྩམ་པ་འདི་བོད་མིའི་ཟས་རིགས་ལས་ཁ་ཟས་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་རིག་གནས་ཀྱི་ཚབ་མཚོན་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་འང་གྱུར་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་དྲོད་མ་ཡལ་བ་ལ། བོད་ཀྱི་མར་དྲི་དང་རྩམ་དྲི་མ་ཡལ་བ་ཟེར་རོ། །རྩམ་པའི་རྒྱུ་ནས་ཀྱི་བྱུང་རིམ་ནི། བསང་ཡིག་དང་ལྷ་སྒྲུང་སོགས་ལས། སྔོན་གྱི་བསྐལ་བ་དང་བོ་ལ། །སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཟས་མེད་པས། །སྲིད་པའི་ལྷ་འདྲེ་དབང་ཆེ་བས། །རྒྱལ་བོ་སྤྲེའུ་འོད་དཀར་དེས། །ཧ་རིས་སྤྲེའུ་ལུང་བསྟན་པ། །རྒྱལ་བོའི་སྐུ་ཡི་རིམ་གྲོ་ལ། །འབྲུ་བདུན་མེད་དུ་མི་རུང་བས། །སློབ་དཔོན་དགའ་རབ་རྡོ་རྗེ་ཡིས། །འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་སྤྱན་སྔར་ཞུས། །མཁྱེན་རབ་བདག་པོས་དབང་བསྐུར་བས། །མཁའ་ལྡིང་རྒྱལ་བོའི་མགུལ་བ་ན། །དཀར་མོའི་འབྲུ་བདུན་བླངས་པ་དེ། །དཔྱིད་ཀྱི་དུས་ནི་ཟླ་གསུམ་ལ། །རྒྱལ་བོའི་སྤྲེའུ་ཞིང་ལ་བཏབ། །འབྲུག་གི་སྒྲ་སྐད་དབྱར་དགུན་ཕྱེ། །གློག་གི་ཡང་ལྕེ་མཚམས་སུ་སྤྲད། །དབྱར་ཟླ་གསུམ་གྱི་བར་ནས་འཁྲུངས། །སྟོན་ཟླ་གསུམ་གྱི་བར་ནས་སྨིན། །ཨ་རཱ་ཛམ་ལྷའི་ཕྱག་ཏུ་ཕུལ། །དེ་ནས་དགུན་གྱི་ཟླ་གསུམ་ལ། །འཛམ་བུ་གླིང་དུ་ཁྱབ་པར་སྤྲོས། །སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་གསོས་སུ་གྱུར། །མི་རྣམས་ཀུན་གྱི་ཚེ་སྲོག་འཛིན། །གཙང་མའི་ཚུལ་དུ་བྲེ་ལ་འཇལ། །སློབ་དཔོན་དགའ་རབ་རྡོ་རྗེ་ཡིས། །འབྲུ་དེ་རྒྱལ་བོའི་ཕྱག་ཏུ་ཕུལ། །ཞེས་གསུངས་ལ།
བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མང་བོར་འདི་བྲག་སྲིན་མོ་དང་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ནས་སྤྲེའུ་ཕྲུག་བྱུང་འཕེལ་གྱིས་ཤིང་ཏོག་ཟད་དེ། འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱིས། རི་རབ་ཀྱི་ཁོང་གསེང་ནས་གྲོ་ནས་སྲན་གསུམ་དང་། བྲ་བོ་དང་སོ་བ་ས་ལ་གཏོར་ཏེ་སྐྱེས་ལ། རིམ་གྱིས་ནས་རྒྱུ་བྱས་ཏེ་རྩམ་པ་བྱུང་བར་བཤད། གཞན་ཡང་། བོད་རྒྱལ་གྲི་གུམ་བཙན་པོའི་སྐབས་སུ། གཤིན་རབ་མི་བོ་ཆེས་དམར་མཆོད་རྒྱུན་བཅད་དེ་འབྲུ་དཀར་གྱི་གཏོར་མ་དང་། ཤེ་ཚུ་སྟེ་ཁྲག་སྐྱེམས་ཀྱི་ཚབ་ཏུ་འབྲུ་ཆང་གི་འཐུས་པར་བྱས་ནས་མདོས་ཆོག་གི་སྲོལ་གཏོད་པར་གཞིགས་ན། ནས་ལས་སྣོན་བྱས་ཏེ་ཆང་དང་རྩམ་པ་ཡོད་པར་གྲུབ་ལ། ཐང་ཡིག་ལས་ཀྱང་། སྤུར་རྒྱལ་གྱི་དུས་སུ། ལོ་ཏོག་བྲ་བོ་སྲན་མ་འདེབས། སྒོ་ཕྱུགས་གཡག་རྟ་ཁྱི་ལུག་ཕག་རྣམས་འཚོ། ཡང་ན། བག་ཕྱེ་ལས་སྐྱོ་ར་བྱས་ཏེ་འོ་མ་སོགས་བཏུང་ཞིང་། རྟིང་སོར་དེ་ཡང་ཟ་ཞེས་འཁོད་པ་ལྟར་ན། བོད་རིགས་ཀྱི་རྩམ་པ་དང་གྲོ་ཞིབ་ཟ་བའི་གོམས་གཤིས་ལ་ལོ་རྒྱུས་རིང་། རྩམ་པ་ལ་ཡང་རང་རང་གི་བྲོ་བ་ཕུད་སྟངས་ལ་གཞིགས་ཏེ། ཞིབ་ཆེན། བར་ཞིབ། རྩིང་ཧྲུལ་སོགས་ཞིབ་རྩིང་གི་ཁྱད་པར་མང་ཞིང་། འབྲུ་སྨར་གྱིས་བཏགས་པའི་ཞིབ་ཆེན་གྱི་སྤགས་ནི་བྲོ་བ་ཞིམ་ལ་དྲི་ཡང་ཞིམ་པོ་འཐུལ་བར་བྱེད། ཡང་རྩིང་ཧྲུལ་ནི་ཞོགས་པ་ཇ་ལྟར་བལྡག་པ་དང་། མར་སྤགས་ཟ་བ་ལ་ཤིན་ཏུ་བཟང་། སྲན་ཞིབ་ནི། རྩམ་འགམ་རྒྱག་སྐབས་བཟང་ལ། འབལ་སྲན་ནི་ནས་དང་སྲན་མ་མཉམ་བསྲེས་ཀྱི་རྩམ་པ་ཡིན་སྟབས། འབལ་སྲན་གྱི་སྤགས་ནི་རོ་མངར་བ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན།
༢ རྩམ་པ་གྲུབ་སྟངས། རྩམ་པ་ལ་ཡུག་རྩམ﹙ཡུག་གོ་བརྔོས་ཏེ་འཐག་པའི་རྩམ་པ། འདི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་གྲོན་ཆུང་བྱུང་སྐབས་ཟོས་མྱོང་ཞེས་རྒན་པོ་རྣམས་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་ལས་ཐོས། ﹚དང་། གྲོ་རྩམ། ནས་རྩམ། སྲན་རྩམ་སོགས་རིགས་མང་ཡང་། མཆོག་གྱུར་ནི་ནས་དང་སྲན་མ་འདྲེས་མའི་རྩམ་པ་ཡིན། རྩམ་པའི་རྒྱུ་བཟང་ཤོས་ནས་དང་སྲན་མ་ནི། རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་སྨི ༢༥༠༠ ལྷག་ཟིན་སར་སྐྱེས་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་དྲུས་བརྒྱབ་སྟེ་ཕྱེ་མར་འཐག་པའི་ནས་དང་། སྲན་ལྤགས་ཕྱིད་ནས་འཐག་པའི་ནས་རྩམ་མོ། །བརྔོ་ཚུལ་ལ། སོ་སོས་ཐབས་འཕྲུལ་ལ་བསྟུན་དེ་མང་ཡང་། གཙོ་ཆེ་བ་ནི་ས་བརྔོས་དང་། རྡོ་བརྔོས། དམར་བརྔོས་སོགས་ཡིན། དམར་བརྔོས་ལྟ་བུ་ལ་མཚོན་ན། ཐོག་མར་ནས་གཙང་མར་བཀྲུས་རྗེས། ཡུན་ཙམ་བསྐམས་ཏེ། སླ་ངའི་ནང་དུ་ཕྱེ་མ་འོས་འཚམས་ཤིག་བླུགས་ནས་བརྔོས་པ་དེ་ཡིན། ཡོས་བརྔོ་ཚེ་ལྷ་ས་གཞིས་རྩེ་རྫོང་དུ་ཡོས་བརྔོ་གླུ་ཡང་ལེན་སྲོལ་ཡོད་དེ། ཨབ་ཟ་ལེགས་པོའི་དཀྱིལ་ལ། །ནག་པོའི་ཨོ་རོག་མ་གཏོང་། །ནག་པོའི་ཨོ་རོག་བྱུང་ན། །གནས་ཚང་ཨ་མས་ལབ་ཡོང་། །བསྐྱར་བསྐོར་དཔོན་པོའི་བཀའ་རེད། །ཡང་བསྐོར་བསྐྱོན་པ་མ་གནང་། །སྲོད་ལ་སྲོད་གླང་འགྱུར་ཞོག །སྲོད་གླང་དམར་བོ་འགྱུར་ཤོག །ཡོས་གཞོང་འགྱོང་དགོས་ཡོད་དོ། །གྲུ་བཞི་འགྱོང་དགོས་ཡོད་དོ། །ཡོས་དེ་ལེགས་པོའི་དཀྱིལ་ལ། །ནག་པོ་ཨོ་རོག་མ་གཏོང་། །ནག་པོ་ཨོ་རོག་བཏང་ན། །ཆུང་བདག་རོགས་མོས་ལབ་ཡོང་། །ཆུང་བདག་རོགས་མོ་མ་འགྱུར། །རོགས་མོས་སེམས་པ་མ་འགྱུར། །གལ་སྲིད་འགྱུར་བ་བྱུང་ན། །དམ་པའི་ཆོས་ལ་འགྱུར་ཤོག །ཨབ་ཟ་ལེགས་པོའི་དཀྱིལ་ལ། །ནག་ཆུང་ཨོ་རོག་མ་གཏོང་། །ནག་ཆུང་ཨོ་རོག་བྱུང་ན། །ཨ་མས་བཀའ་བཀྱོན་གནང་ཡོང་། །ཡོས་ལ་ནག་བཙོག་མ་གཏོང་། །ཨོ་རྒྱན་པདྨའི་ཚོགས་ཡོས། །ཞེས་སོ། །
༣ འཐག་ཚུལ། རྡོ་ཆས་གསར་རྙིང་གི་དུས་རབས་སུ་རྡོ་གཞོང་ནང་དབུར་རྡོས་ཕྱེ་མར་བཏུལ་བ་དང་། དེ་ནས་རྡོ་ཡི་ལག་བསྐོར་འདི་སྤྱོད་སྒོ་མང་བ་ཡིན་ཏེ། དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་ལྡེའུ་ཚུན་ཆད་ནའང་། མཛོ་མོ་སྔོན་མོ་རྭ་ཡས་མ། རྩིད་པ་དཀར་བོ་འཇོལ་ལོ་ལོ། །ཞེས་ཟེར་བ་དེ་ཡིན་ལ། རིམ་གྱིས་ཆུ་འཐག་བྱུང་བ་ཡིན་ཏེ། རྒྱལ་རབས་གསལ་མེར། རྒྱ་བཟའ་བོད་དུ་ཕེབས་སྐབས། ལྡན་མ་བྲག་ལ་ལྷ་བརྐོས་པ་དང་། ཕུང་བོ་རི་ལ་ལམ་བཅོས་པ། རི་དྭགས་བཟུང་ནས་འོ་མ་འཇོ་བ། ཁམས་ཀྱི་པདྨ་གཤོངས་སུ་ཤྭ་བ་བཟུང་སྟེ་ཞིང་རྨོ་བ་དང་། རང་འཐག་ཆུ་འཁོར་འཛུགས་པ་སོགས་བྱས་པར་གསུངས་ཡོད་པ་ལྟར། ཆུ་འཐག་ནི། རྡོ་གོར་གོར﹙མཆིག་དང་མཆིག་གུ﹚ཆ་གཉིས་ལ་བུ་ག་ཅན། ཐུར་ཆུ་འབབ་ཤེད་ཀྱིས་བསྐོར་ལ། ནས་ཁུང་ནས་རྡོ་བར་བརྒྱུད་ཕྱེ་མར་འཐག་སྟེ་མཆིག་མཐའ་ནས་དཀར་ལམ་མེ་རྩམ་པ་འབབ་པ་དེ་ཡིན་ལ། དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་ལྡེའུ་ལའང་། བྲག་ཐོག་ལུ་གུ་རྩེ་རྩེ། བྲག་ཞབས་ཁ་བ་འབབ་འབབ། ཟེར་རོ། །ཡང་ཆོ་ག་ཁག་ཏུ། རང་འཐག་ལ་སྲུང་བའི་ལྷ་ཡང་ཡོད་པར་འདོད་དེ། ཀརྨ་ཆགས་མེད་ཀྱིས། རང་འཐག་རུས་སྦལ་རྒྱ་བོ་འདི། །རུས་སྦལ་ཁ་འཐམ་མ་བྱུང་ཞིག །འཚོ་བ་གཡོན་སྐོར་བྱེད་དུས་སུ། །ལྟས་ངན་ཁྲག་ཏུ་མ་འབེབས་ཤིག །ལོངས་སྤྱོད་ཕྱེ་རྒྱུན་མ་ཆད་ཅིག །ས་བདག་ཀླུ་གཉན་མགོན་གཡང་དང་། །ཕྭ་ལྷ་གཡང་ལྷ་བཟའ་བཏུང་ལྷ། །རང་འཐག་འདི་ལ་སྲུང་དུ་གསོལ། །ཞེས་གསུངས་ཡོད་དོ། །
རང་འཐག་ཆུ་འཁོར་གྱི་རྩམ་པ་འཐག་སྟངས་ནི། རྡོ་གོར་གོར་ཆ་གཉིས་བུ་ག་ཅན། །ཆུ་གཙང་བོས་བསྐོར་ཏེ་འུར་འུར་འཁོར། །ནས་ཁུང་བུ་ནང་ནས་རྡོ་བར་བརྒྱུད། །ཁངས་དཀར་བོ་འདྲ་ཞིག་མཐའ་ལ་འབབ། །དཀར་ལམ་ལམ་ཕྱེ་རེ་བབས་པ་དེ། །ཕྲ་ཞིབ་མོའི་ཚགས་མས་འབྲུ་ཤུན་བཀར། །མངར་འཇམ་པོའི་ཟས་འདིར་ནུས་བཅུད་ཆེ། །ཟེར་བས་ཤེས་སོ། །
རིམ་གྱིས་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་དང་བསྟུན་ཏེ། གློག་འཐག་སོགས་བྱུང་བ་ཡིན། འོ་ན་སྔ་མ་སྔ་མའི་སྦྲང་དཀར་རྩམ་པའི་ནུས་བཅུད་དང་བྲོ་བ་སོགས་ཕྱི་མ་ཕྱི་མས་དོ་ཟླ་མེད་དོ། །ནག་ཆུ་རྫོང་དུ་རྩམ་པ་མཆིག་ལ་འཐག་ཚེ། རྩམ་པ་འཐག་གླུ་ཡང་ལེན་སྲོལ་ཡོད་དེ། ནས་དཀར་མོའི་ཕ་ཡུལ་ལྷོ་ན་རེད། །མཆིག་གི་ཕ་ཡུལ་དགའ་ལྡན་རེད། །ང་བུ་མོའི་གནས་ཡུལ་བྱང་ཐང་རེད། །ངེད་གསུམ་པོ་མཉམ་དུ་འཛོམས་ལེ་དེ། །ཚེ་སྔོན་མའི་བསགས་སྦྱངས་ལས་ཀྱིས་རེད། །ད་མཐུན་མཐུན་བྱོས་ཤོག་ཨ་མཐུན་རོགས། །ཁྱོད་ཡང་ཡང་བྱེད་ཤོག་རྡོ་མཆིག་ཨ། །ཁྱོད་ཧྲག་ཧྲག་མ་བྱེད་དཀར་མོ་ནས། །ངས་མགྱོགས་མགྱོགས་བྱེད་འོང་ཨ་མཐུན་རོགས། །ལས་དེ་གསུམ་འགྲིག་ན་རྟེན་འབྲེལ་ཆེ། །ཚེ་ལུས་ཕུང་གསོ་བའི་དགེ་བ་ཡོད། །མི་ངོ་བསྟོད་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ཡོད། །ངེད་སྤུན་གསུམ་ལས་ལྷག་ཅི་ཡང་མེད། །ཅེས་སོ། །
༤ རྩམ་བཟོས་ཟས་རིགས། ༡ རྩམ་པ། བོད་ཀྱི་རྩམ་བཟོས་ཟས་རིགས་ལ་ཧ་ཅང་མང་ཡང་། མར་ཆུར་སྲན་གསུམ་སྤྲུས་ཏེ་བཟའ་བའི་རྩམ་པ་དེ་ལོ་རྒྱུས་རིང་ཞིང་ཟས་མཆོག་ཅིག་ཡིན། ཁ་དཔེ་ཡང་། མར་རྩམ་པས་བྲོ་བ་མ་ཕུད་ན། །སྐོམ་མི་འཐུང་ཇ་ལོ་ནག་ཁུ་ཡིན། ཟེར་ལ། དེ་ཡང་དེ་དག་གི་གྲུབ་སྟངས་ཐད། རྩམ་པའི་བྱུང་བ་བརྗོད་ཟིན་ལ། རྩམ་པ་བཟའ་ཐབས་ནི། གོང་གསལ་མར་དང་ཕྱུར་བ། རྩམ་པ་གསུམ་ཆུ་ཁོལ་ལ་སྤྲུས་ཏེ་བཟའ་བ་དང་། དེ་བཞིན་གཡིས་རྩམ། ཞག་རྩམ། ཚིལ་རྩམ། ཡུག་རྩམ། ཀ་ར་བསྲེས་པའི་ཀར་རྩམ། ཞོ་དང་དར་བ་སོགས་བསྲེས་པའི་སྐྱུར་རྩམ། མར་ཕྱུར་མེད་པའི་སྐྱ་རྩམ་སོགས་ཡོད་ལ། རེ་རེ་ལ་བྲོ་བ་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་ནུས་ལྡན། ༢ ཐུད། ཨ་མདོའི་སྐད་དུ་ཞུན་ཟེར་བ་དེ་ཡིན་ལ། དེ་ལ་གྲོ་ཞུན། ཕྱུར་ཞུན་སོགས་ཡོད། གྲོ་ཞུན་ནི་གྲོ་མ་ཞིབ་མོར་བཏགས་པའི་ཕྱེ་ལ་ཀ་ར་དང་། བུ་རམ། ཞུན་མར། ཙོ་རིལ། རྒུན་འབྲུམ་སོགས་སྦྱར་ཏེ་སྐྱོ་མ་བྱས་ནས་བསྒར་བའོ། །དེ་ནི་ལུས་སྟོབས་ཉམས་པ་ལ་ཧ་ཅང་ཕན། ཕྱུར་ཞུན་ནི། ཕྱུར་བ་ཞིབ་མོ་བྱས་ཏེ་སྦངས་ནས་སྙི་མོར་གྱུར་ཚེ་མར་ཁུ་བླུགས་ནས་དཀྲུགས་ཏེ་བསྒར་བའོ། །མངར་ཞིང་སྤྲི་དཀར་གྱི་རིགས་མང་བས། ལུས་ཁམས་ལ་ཕན་པའོ། །ཨ་མདོ་སོགས་སུ་ལོ་སར་དང་དུས་སྟོན་གྱི་སྐབས་སུ་སྡེར་ཁ་བསྒྲིགས་པ་དང་། ལེགས་སྐྱེས་སུ་ཕུལ་སྲོལ་ཡོད། ༣ སྐྱོ་མ། རྩམ་སྐྱ་དང་ཕྱུར་བ་བསྲེས་ཏེ། སྟེང་དུ་མར་འཕངས་ནས་དཀར་ཡོལ་ནང་དུ་ཇ་བླུགས་ཏེ་དཀྲུགས་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཡུལ་ལ་ལར་སྐྱོ་མ་བཏུང་སྟེ། རྩམ་ཕྱུར་ལུས་པའི་སྟེང་སླར་ཡང་མར་འཕངས་ཏེ་རྩམ་པ་ཟ་བའང་ཡོད། ༤ ཟན་འཁུར། རྩམ་པའི་ནང་དུ་སྐྱ་མར་བསྲེས་ཏེ་ལག་པས་འཕུར་འཕུར་བྱས་ནས་རྩམ་མར་གཉིས་འདྲེས་སུ་བཅུག་སྟེ་ཟ་བ་ཞིག་གོ །༥ ཟན་ཆང་། རྩམ་པ་ལ་ཆང་རྩི་བཏབ་ནས་བསྙལ་རྗེས། དབྱིབས་ནར་མོ་སོགས་བཟོས་པ་སྟེ། བྲོ་བ་མངར་སྐྱུར་ཅན་ཞིག་ལགས་ལ། བཀྲེས་སྐོམ་གཉིས་ཀ་ལ་ཕན། དབུས་གཙང་ཕྱོགས་སུ་དར་ཁྱབ་ཆེའོ། །༦ མར་ཟན། རྩམ་པའི་བག་ལེབ་བར་ལ། མར་དང་བུ་རམ་སོགས་བླུགས་ཏེ། ཁ་སྤྲོད་བྱས་ནས་བསྐམས་རྗེས། ལམ་རྒྱགས་སོགས་བྱེད་པའི་སྟབས་བདེའི་ཁ་ཟས་ཞིག་སྟེ། དབུས་གཙང་ཕྱོགས་སུ་དར་ཆེའོ། །༧ ཕྱེ་མར། མར་དང་རྩམ་པའི་ནང་དུ་ཇ་བླུགས་ནས་བརྫི་བའི་ཟས་རིགས་ཤིག་སྟེ། སྐབས་འགར་ཀ་ར་འདེབས་པའང་ཡོད། ༨ བརྫིས་རྩམ། མར་ཁུ་བཞུས་ཏེ་ནང་དུ་རྩམ་པ་བཏབ་ནས་སྤྲུགས་རྗེས། ཇའི་ནང་དུ་དཀྲུགས་པའི་གཤེར་ཁུའི་རིགས་ཅན་ནོ། །༩ རྩམ་ཐུག འདི་ནི་གཙང་ཁུལ་གྱི་ས་ཆར་བསྐོལ་བ་ཡིན་ལ། སྔོ་ཚོད་བཙོས་མའི་ནང་དུ་རྩམ་པ་དང་ཚྭ་སོགས་བཏབ་ནས་འཐུང་བ་ཡིན། ༡༠ རྩམ་སྐྱུར་ཐུག་པ། རྩམ་པ་དང་ལུག་ཚིལ། སྐྱུར་བོ་བཅས་མཉམ་དུ་གདུས་པ་དང་། ཛཱ་ཏི་སོགས་རླུང་ནད་ལ་ཕན་པའི་སྨན་བཏབ་སྟེ། ཡང་ཡང་འཕྱར་ཞིང་། འོ་ཇ་ལས་ཅུང་གར་བ་ཞིག ཐོ་རངས་སྐབས་སུ་རྒན་རྒོན་རླུང་ཤས་ཅན་གྱིས་བཏུང་ན་ཕོ་བར་འཇུ་ཞིང་། འབྱུང་ཁམས་དྭངས་ལ། གཉིད་ཁུག་པ་སོགས་ཀྱི་དགེ་མཚན་ལྡན། ༡༡ རྩམ་ཐང་། མར་གསར་རམ་ལུག་ཚིལ་གསར་བས་བརྔོས་པའི་རྩམ་པ་ཉུང་ཙམ་དང་། གོ་ཏོག ཛཱ་ཏི། བཅའ་ལྒ་སོགས་ཤ་རོ་གཙང་མར་བཙགས་པའི་འོ་ཇ་གསར་བསྐོལ་ནང་དུ་བཏབ་སྟེ། བསྲུབས་ཞོར་དུ་ཡང་ཡང་འཕྱར་བའི་རྩམ་ཁུ་དྭངས་མོ་ཞིག ༡༢ དར་རྩམ། དར་བའི་ནང་བརྫིས་པའི་རྩམ་པའོ། །༡༣ ཞོ་རྩམ། ཞོ་ལ་བརྫིས་པའི་རྩམ་པ། ༡༤ རྩམ་འབོལ། ནས་དང་ཟར་མ། སྲན་མ་སོགས་འབྲུ་སྣ་མི་འདྲ་བ་འགའ་བརྔོས་ཏེ་བསྲེས་ནས་བཏགས་པའི་ནང་། སིལ་སྐམ་དང་ཚྭ་གཡེར་སོགས་བསྲེས་ནས་བཏུང་བ་ཞིག་གོ །༡༥ གྲོ་མའི་རྩམ་པ། གྲོ་མ་བཙས་ཏེ་མར་ཕྱུར་རྩམ་པ་ཀ་ར་བཅས་བསྲེས་ཏེ་བརྫིས་པ་ཞིག་གོ །༡༦ རྩམ་གྲོ་བཏུམས། གྲོད་པུ་བཤུར་བའི་ཁུག་ལ་རྩམ་པ་དང་། འཛིམ་བུ་བཏུམས་པར་ཚྭ་གཡེར་སོགས་བཏབ་སྟེ། ཆིག་དྲིལ་བྱས་ནས་སྐུད་པས་བསྡམས་ནས་བཙོས་པ་ཞིག ༡༧ སྟར་ཐུད། སྟར་ཀ་དང་ཆང་འབྲས་གཉིས་བསྲེས་ཏེ། ཞིབ་མོར་འཐག་པའི་ནང་། རྩམ་པ་ཉུང་ཙམ་དང་། ཙོ་རི་ཀ་ར་སོགས་བསྲེས་ནས་བཟོས་པ་ཞིག ༡༨ ཡོས་རྩམ། ཡོས་ཁྲའི་ནང་ལ་མར་འཕངས་ཏེ་བརྫིས་པ་ཞིག་གོ །༡༩ ཚྭ་རྐོང་། རྩམ་པ་ཅུང་ཟད་སྙི་མོ་བརྫིས་ཏེ། ཙོང་སྒོག་དང་། དམར་ཁ་ཚ་བསྒྲུངས་ནས། རྩམ་པའི་ཚ་རྐོང་ནས་བཅུས་ཏེ་ཟ་བ་ཞིག ༢༠ དར་རྩམ་མར་བརྫིས་མ་ནི། དར་བའི་ནང་རྩམ་པ་བཏབ་སྟེ་བརྫིས་རྗེས་ནང་དུ་མར་བཅུག་སྟེ། རྫི་བོ་སོགས་ཀྱིས་ཉིན་རྒྱུན་ཟ་བ་ཞིག་གོ །
༥ རྩམ་པ་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་བར་ཀྱི་འབྲེལ་བ། རྩམ་པས་ཡི་དམ་ཆོས་སྲུང་དང་། ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་རྣམས་ལ་གསོལ་མཆོད་ཕུལ་བའི་སྐབས་སུ། ལྷ་སྲུང་སོགས་ཀྱི་གཏོར་རྫས་ལ། དབྱིབས་གཟུགས་མི་འདྲ་བའི་བཅའ་སྟངས། མཚོན་དོན། ཕན་ཡོན་སོགས་གཏོར་མའི་རྣམ་བཤད་རྣམས་སུ་ཞིབ་ཏུ་ལྟོས་དང་། རྩམ་པ་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་དེ་དམ་ཟབ་ཡོད་པ་མཐོང་ཐུབ་པ་དང་། རིག་གནས་འདི་ལ་རྒྱབ་ཁབ་གཞན་གྱིས་ཀྱང་ཁྱད་མཚར་དུ་འཛིན་ཏེ། རྒྱ་གར་རྒྱལ་བོ་ཨག་བྷར་གྱིས། རྒྱ་གར་བ་ཞིག་ལ་བོད་དུ་ངོ་མཚར་བའི་ལྟད་མོ་ཅི་མཐོང་དྲིས་པས། བླ་མ་རྣམས་ཀྱིས་ཟན་དང་མར་ལས་བྱས་པའི་གཏོར་མ་བྱ་བ་ངོ་མཚར་ཅན་ཞིག་མཐོང་ཚུལ་དེབ་དཀར་ལས་བཤད་པ་ལྟར་རོ། །གཞན་ཡང་། གདབ་ལས་སྐབས་སུ་ཟན་གཏོར་སྣ་ཚོགས་དགྲ་བགེགས་འདུལ་བྱེད་དང་། དམ་ཉམས་དགྲ་བོ་ཉ་བུག་སོགས་ཀྱི་གཟུགས་དང་། མདོས་གླུད་ཀྱི་ཚེ་ཟན་གྱི་སྲོག་ཆགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་གཟུགས་དང་། ངར་མི་ཏིང་ལོ་སོགས་དང་། ལན་ཆགས་བུ་ལོན་ལ་གཏོར་མགྲོན་དུ་རིལ་བུ། ཆངས་བུ་སོགས་འབུལ་བ་དང་། ལོ་སར་དང་གསོལ་སྟོན་གྱི་མཛད་སྒོར། གྲོ་སོ་ཕྱེ་མར། གསོལ་མཆོད་ཀྱི་སྐབས་སུ་བསང་རྩམ་དང་། བཀྲ་ཤིས་པའི་ཚབ་མཚོན་རྩམ་རྩེད་བྱེད་པ་སོགས། རྩམ་པས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཐད་ལ་གོ་གནས་གལ་ཆེན་ཞིག་བཟུང་ཡོད།
༦ རྩམ་པའི་དགེ་མཚན། བོད་རྩམ་ནི། བཟོ་བདེ་དང་སྤྱོད་བདེ། ཉར་བདེ་དང་འཁྱེར་བདེ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པས། ཁ་དཔེར་ཡང་། ཟས་གཅིག་ཐུབ་སྦྲང་དཀར་རྩམ་པ། གོས་གཅིག་ཐུབ་ཕྱིང་དཀར་ཆུ་ལྭ། ཞེས་དང་། དམངས་གཞས་ལས་ཀྱང་། ཟས་གཅིག་གིས་རྒྱལ་ཁམས་སྐྱོང་ནི་བོ། །དཔེ་བཞག་ན་སྦྲང་དཀར་རྩམ་པ་རེད། །ཟེར་བར་མ་ཟད། ལྟོགས་ཁྱག་ཆེ་ལ་རོ་བཅུད་ལྡན་པ་ཡིན། ཁྱད་པར་དུ། གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ལས། རྩམ་པ་གྲང་མོ་སྟོབས་བསྐྱེད་ལྕི་བ་ཡིན། །བཙོས་ཟན་ཡང་ལ་འཇམ་པས་འཇུ་བ་སླ། །ཁོངས་བོ་ཐམས་ཅད་ཕོ་བའི་མེ་དྲོད་འཛོམས། །ཨ་སྦྱར་འཇུ་སླ་སྟོབས་འཕྲོག་ཉེས་ཀུན་སེལ། །ཟན་ཆང་རླུང་སེལ་ཁོང་བའི་དྲོད་ལ་ཕན། །ཞེས་དང་། གཞན་ཡང་། ནད་བརྒྱ་སྨན་གཅིག་རྩམ་པ་ཡིན། བཤད་པ་ལྟར། ནད་རིགས་ཀྱི་གཉེན་པོ་འགྲོ་བ་མང་སྟེ། གག་ལྷོག་གཟེར་གསུམ་དང་། གཉན་དང་རླུང་ནད། སྙིང་དང་དྲེག་ནད། གྲུམ་བུ་དང་ཆུ་སྐྲངས་སོགས་ཀྱི་གཉེན་པོར་འགྲོ་བ་གསོ་རིག་ལས་འབྱུང་བ་དང་། དམངས་ཁྲོད་དུ་འང་། རྩམ་སྐྱ་བརྫིས་ཏེ་ཟོས་ན་ཆམ་ནད་ལ་ཕན་པ་དང་། ལུས་སྟེང་དུ་རྩམ་སྐྱ་བྱུགས་ན། བ་སྤུའི་ཁུང་སྒོ་བཅད་དེ་དྲོད་ནང་དུ་བསྐྱིས་ན་རླུང་ནད་འཇོམས་པ་སོགས་ཕན་ནུས་རྒྱ་ཆེར་ལྡན་ནོ། །