གཉིས་པ། བཏུང་བའི་སྐོར།
བཟའ་བཏུང་གི་འཕེལ་རིམ་དང་རྣམ་གྲངས།
རང་ཅག་བོད་འདིར་གོས་སུ་ཤིང་ལོ་གྱོན་པ་དང་། ཟས་སུ་མ་རྨོས་ལོ་ཏོག་ཟ་བ་ནས། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཁྲོད། ཞིང་ཕྱུགས་ཐོན་སྐྱེད་གོང་འཕེལ་ཏུ་སོང་བའི་འགྲོས་དང་བསྟུན་ནས། བཟའ་བཏུང་གི་སྐོར་ལའང་འཚོ་གནས་དང་། ས་གཤིས། འབྱུང་ཁམས་ཀྱི་བབ་དང་བསྟུན་ཏེ། ཅུང་ཟད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་གྱུར་ཡོད། དེ་ཡང་། ཡོངས་གྲགས་སུ་ཤ་མར་ཐུད་གསུམ། འོ་ཕྱུར་ཞོ་གསུམ། རྩམ་འབྲས་ཕྱེ་གསུམ། གྲོ་མ་མར་ཁུ། ཉོག་ཐུག་ཚོད་མ། སྐྱ་སྣུམ་ཀྱི་འཁུར་བ་སོགས་དང་། ཇ་ཆང་སོགས་བཏུང་བྱའི་རིགས། བཟའ་འབྲས་སོགས་འཆའ་བྱའི་རིགས། གཞན་ཡང་། སྔོ་ཚོད་སྣ་ཚོགས་ནི་འཚོ་རྟེན་གྱི་གཙོ་བོ་ཡིན། དེ་ཡང་གླིང་སྒྲུང་ལས་བཅུད་ལྡན་བཟའ་བཏུང་སྤྱིའི་བརྗོད་སྲོལ་ཏུ་ཆགས་པ་ནི། ཡུངས་དམར་རྒྱ་ཇའི་སྲོལ་འདྲེན། སྐྱེམས་པ་ཆང་གི་ཕུད་འདྲེན། ཁྲ་བོ་ཤ་ཡི་གཟུག་འདྲེན། ཞེས་དང་། སུམ་ཡར་འབྲི་མོའི་འོ་མ། ཞིམ་མངར་ཐུད་ཀྱི་སྡེར་ཁ། གཡང་དཀར་ལུག་གི་མཚང་ར། རྒྱ་ཇ་ཡོངས་འཛིན་མེ་ཏོག བདུད་རྩི་ཆང་གི་བྱེ་བྲག ཤིང་འབྲས་མངར་ཆེའི་སྡེར་གྲངས། ཞེས་བརྗོད་པ་དང་། བྱེ་བྲག་ཏུ་གསོལ་སྟོན་གཟབ་རྒྱབ་ཀྱི་བཟའ་བཏུང་གི་རྣམ་གྲངས་ནི། རྨ་བྲག་ལས། འབྲུ་རིགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱེ་མར། སྦྱོར་སྡེབ་མི་གཅིག་པའི་ཐུད་སྣ། ཤ་རིགས་མི་གཅིག་པའི་གཟུག་འདྲེན། ཇ་རིགས་མི་གཅིག་པའི་གར་ཁུ། ཆང་རིགས་མི་གཅིག་པའི་ཉིང་ཁུ། བཟོ་རིགས་མི་གཅིག་པའི་ཟས་སྣ། སྦྲང་གི་རིགས་སོགས་རྩི་ལས་བྱུང་བ། ཀ་ར་བུ་རམ་སོགས་བཅུད་ལས་བྱུང་བ། ཨ་མྲ་དང་རྒུན་འབྲུམ་སོགས་ཤིང་སྐྱེས་པའི་འབྲས་བུ་རོ་བཅུད་ནུས་པ་མི་གཅིག་པ་ཁམ་ཟས་སྣ་ཚོགས་སོགས་འཛམ་བུ་གླིང་དུ་དར་བའི་ཟས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་ལྷ་ཡི་བདུད་རྩིའི་དཔལ་ལ་འགྲན་པ་རྣམས། གསེར་དངུལ་ཤེལ་སོགས་ཀྱི་སྡེར་སྣོད་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ནང་སོ་སོར་བལྟམས་པས། བཟའ་བ་ལ་རི་བོ་སྤུངས་སྤུངས། བཏུང་བ་ལ་རྒྱ་མཚོ་བསྐྱིལ་བསྐྱིལ། སྔ་དྲོ་དང་ཕྱི་དྲོ་སོགས་དུས་ཚོད་དང་འབྲེལ་བའི་བཟའ་བཏུང་ཚོགས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡོངས་སུ་བསྐོར་བར་མཛད། ཅེས་བཤད་པ་དང་། གཤམ་ཏུ་བོད་ཀྱི་བཏུང་བ་རོ་བཅུད་ལྡན་པ་འགའ་ཟུང་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ན།
ཇའི་བཏུང་བ།
༡ ཇ་གསལ་བཤད། བཏུང་བ་ཇ་ནི། རྒྱུན་ལྗང་ཤིང་ཕྲན་མེ་ཏོག་དཀར་བོ་ཅན་ཞིག་སྟེ། ལོ་མའི་རིགས་འཇོང་ལ་སྣ་རིང་། འབྲུ་གུ་སྲ་བའི་ཤུན་སྐོགས་དང་ལྡན་ཞིང་། དེའི་གསར་སྐྱེས་ལོ་མ་ལས་སྣོན་བྱས་པའི་རྫས་ལ་ཟེར། དེ་ཡང་ཇའི་ཁུངས་ནི། ལྷ་ཡུལ་ནས་བྱ་ཚེ་རིང་གིས་ཇ་ཤིང་འཁུར་འོང་བ་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་བོའི་སྲས་ཚད་པའི་བསྙུན་པའི་པང་དུ་ལྷུང་བ་མྱང་བས་ནད་ལས་གྲོལ། དེའི་འབྲས་བུ་སར་བཏབ་པ་ལས་དར་བར་བཤད་པ་དང་། ཡང་། བཤད་ཚུལ་གཞན་ཞིག་ལ་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་བོ་སྔ་ཤོས་ཤིན་ནུང་གིས་གསོ་རིག་གི་གཞུང་ལུགས་ཀྱིས་བརྟགས་ཏེ་འབྱུང་བཞི་ཁམས་ལ་ཕན་པར་གཟིགས་ནས་དར་བར་གྲགས་སོ། །ཡང་། ཇ་བཤད་དག་ལས་དེ་ལ་འུད་བསྟོད་ཀྱི་ཚུལ་དུ། ཇ་འདེབས་པ་ཚ་བ་རོང་ནས་བཏབ་གཟིག །ཇ་ཚ་སྐྱེས་ཡིན་པས་དེ་ནས་སྐྱེས་གཟིག །བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་གི་འཕུར་ལམ་འགོག་གི། ར་ལག་རྒྱས་ནས་བར་སྣང་བཀང་གཟིག །བཙན་རྟ་དམར་བོའི་རྒྱུགས་ལམ་བཀག་གཟིག ། རྩ་བ་རྒྱས་ནས་ས་གཞི་གང་གཟིག །ཀླུ་བདུད་ནག་པོའི་ཕོ་བྲང་བཀག་གཟིག །ཇ་མགོ་ནས་མ་བྲེགས་སྐེད་ནས་བྲེགས་གཟིག །ཅེས་དང་།
རིན་ཐང་གི་ཆེ་བརྗོད་ཡང་ཇ་བཤད་ལས། རྒྱ་བྱིས་ཕོ་བཏུམ་ཅན་གྱིས་འབྲེག་དུས་ཡག་གི། རྒྱ་མོ་རལ་ཅོག་ཅན་གྱིས་སྲུབ་དུས་ཡག་གི། ཇ་སྒམ་གྲུ་བཞིའི་ནང་ལ་དཔར་དུས་ཡག་གི། མཐུག་གི་ཟེར་ནས་ཀླད་གི་མནོན་གི། སྲབ་གི་ཟེར་ནས་ཟུར་ནས་མནོན་གི། སྲབ་མཐུག་མེད་པའི་ཐིག་ཅིག་བརྒྱག་གི། ཇ་ཤོག་སེར་བོའི་ན་བཟའ་སྐོན་གི། རྒྱ་གཙོ་ཕྲ་མོའི་སྐེ་རགས་བཅིངས་གི། རྒྱ་གར་རྒྱལ་བའི་མདུན་ལ་འཁྱེར་གི། རྒྱ་གར་རྒྱལ་བོས་གསེར་ཐུམ་བརྒྱག་གི། རྒྱ་ནག་རྒྱལ་བོའི་མདུན་ལ་འཁྱེར་གི། རྒྱ་ནག་རྒྱལ་བོས་དངུལ་ཐུམ་རྒྱག་གི། ཇ་བདག་རྒན་པོས་ཇ་ཐམ་རྒྱག་གི། ཇ་མགོ་མའི་རིན་ཐང་རྟ་ལ་བཅད་གཟིག །ཨ་ཁུ་རྟ་འདང་ཆེ་རེ་ཉོས་གཟིག །ཇ་བདག་རྒན་པོས་མང་གི་བཟོས་གཟིག །ཇ་ཉོ་རྒན་པོས་ཉུང་གི་བཟོས་གཟིག །རྟ་རྒྱབ་ཁལ་ཞིག་ལ་ཁ་ལྷག་བྱིན་གཟིག །ཇ་བར་མའི་རིན་ཐང་འབྲི་ལ་བཅད་གཟིག །མ་སྲུ་འབྲི་འདང་ཆེ་རེ་ཉོས་གཟིག །འབྲི་རྒྱབ་ཁལ་ཞིག་ལ་ཁ་ལྷག་བྱིན་གཟིག །ཇ་བདག་རྒན་པོས་མང་གི་བཟོས་གཟིག །ཇ་ཉོ་རྒན་པོས་ཉུང་གི་བཟོས་གཟིག །ཇ་གཞུག་མའི་རིན་ཐང་ལུག་ལ་བཅད་གཟིག །ཇ་བདག་རྒན་པོས་མང་གི་བཟོས་གཟིག །ཇ་ཉོ་རྒན་པོས་ཉུང་གི་བཟོས་གཟིག །ཅེས་ཀྱང་གསུངས་སོ། །
ཇ་ལ་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། སྣ་ཁ་བཅུ་དྲུག་ཡོད་དེ། ༡ ཕུ་མ། ༢ མདའ་མ། ༣ ཆར་མ། ༤ ཆུ་མ། ༥ ཞིང་གསར། ༦ ཞིང་རྙིང་། ༧ གཤང་མ། ༨ ལྕི་མ། ༩ ལུད་ཅན། ༡༠ ལུད་མེད། ༡༡ རྩེ་ཇ། ༡༢ བར་ཇ། ༡༣ ཚ་འདུལ། ༡༤ གྲང་འདུལ། ༡༥ སྨིན་པ། ༡༦ མ་སྨིན་པ་བཅས་ཡོད་ལ། སོ་སོ་ལ་སྡོང་བོ་དང་འདབ་ལོ་བཅས་ཀྱི་སྦོམ་ཕྲ། མདོག དྲི་མ། བྲོ་བ། ནད་རིགས་གང་ལ་ཕན་པ་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྔ་རེ་ཡོད་པའི་སྐོར་ཞིབ་པར་རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་མཁས་པ་དགའ་བྱེད་ན་གསལ་ཞིང། ཕྱིས་སུ་ཇའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཐ་སྙད་གནའ་དུས་དང་མི་འདྲ་ཡང་། ཇ་སྦག་ཆུང་གི་ནང་མོ་ཅན་དང་འབྲུ་དང་གཉིས་ཕྱེས་པའི་ནང་། ཇ་རྟགས་ནོར་བུ་མེ་འབར་དང་། རིག་འཛིན་རྡོ་རྗེ། སེང་གེ་ཉལ་མ། བཀྲ་ཤིས་རྟགས་བརྒྱད་སོགས་མི་འདྲ་བ་ཉི་ཤུ་ལྷག་ཡོད་པ་རྣམས་ནི། ལ་ལ་མདོག་ལེགས་པ་དང་། ཁ་ཅིག་བྲོ་བ་འདྲ་མིན་གྱི་དགེ་མཚན་ཡོད་པ། སོ་སོར་འཕྲོད་སྟངས་དང་གོམས་གཤིས་ལྟར་ལོངས་སྤྱོད་ལ། ལ་ལའི་ཇ་རིགས་བཞི་ལྔ་བསྲེས་ནས་ཇ་ཁུ་རྒྱག་པའང་ཡོད། བོད་མི་རྣམས་གསོལ་ཇ་བཞེས་པ་ལ་ཧ་ཅང་དགའ་ཞེན་ཆེ་ལ། ཁ་དཔེར་ཡང་། ཟས་ཐུན་གསུམ་ཆད་ཀྱང་། ཇ་ཐུན་གཅིག་ཆད་མི་ཉན། ཟེར་བ་དང་། ཆང་སྐྱེས་པས་འཐུང་ན་བློ་སྒོ་འབྱེད། ཇ་རྒན་པོས་འཐུང་ན་སྣང་བ་སྐྱིད། །ཟེར་རོ། །
༢ བོད་དུ་ཇ་བྱུང་ཚུལ། བོད་ཀྱི་བཙད་པོ་འདུས་སྲོང་མང་རྗེ་བསྙུན་གཞི་ཐེབས་པའི་དུས་ཞིག སྨན་དཔྱད་ཇི་ལྟར་བསྟེན་ཡང་དྲག་བསྐྱེད་མ་བྱུང་། ཉིན་ཞིག་ཕོ་བྲང་དུ་བྱ་ཡིད་དུ་འོང་བ་ཞིག་གིས་ཇ་ཤིང་ཞིག་འཁུར་འོང་བ་བཙན་པོའི་ཞལ་དུ་གསོལ་བས། ཞལ་སྐོམ་སེལ་ཞིང་བཏུང་བའི་མཆོག་ཅིག་ཡིན་པར་མཁྱེན་ནས། བློན་པོ་རྣམས་ལ་དེ་འཚོལ་དགོས་པའི་བཀའ་ཕབ་སྟེ། རྙེད་ན་བྱ་དགའ་གསོལ་རས་གནང་བར་ཞལ་གྱིས་འཆེས། བློན་པོ་ཞིག་ས་ཆ་མང་བོར་འགྲིམས་མཐར། རྒྱ་ནག་གི་མཐའ་མཚམས་སུ་སླེབས་ཚེ། ཆུ་ཆེན་ཞིག་གི་ཕ་རོལ་ན་ཇ་ཡོད་པ་ཤེས་ཀྱང་། ཆུ་བརྒལ་མི་ནུས་པར་ཨེན་ཙམ་བསྡད་སྐབས། ཉ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཁོའི་དྲང་ཐད་ནས་ཆུ་ལ་ཞུགས་སོང་བ་མཐོང་བས། ཆུ་དེའི་ཁ་ཞེང་ཆེ་བ་མ་གཏོགས་གཏིང་མི་ཟབ་པ་རྟོགས་ནས། ཆུ་ལ་བརྒལ་ཏེ་ནགས་གསེབ་ཏུ་སླེབས་པ་དང་། ཇ་རྒྱབ་ཅིག་བཏུས་ཏེ། ཡང་། བསམ་པ་ལ། རྗེ་བོའི་བསྙུན་གཞི་ལ་འདི་འདྲ་ཞིག་གིས་ཕན་ངེས་ཀྱང་། ས་ཐག་རིང་བོ་འདི་འདྲ་ལ་དཀའ་བ་སྤྱད་དེ་འོང་བས། ཁལ་མ་ཞིག་ཡོད་ན་ཅི་མ་རུང་བསམ་དུས། ཡུ་མོ་ཞིག་ཤར་གྱིས་མཆོངས་འོང་བས། ཡུ་མོ་ལ་ཇ་ཁལ་གཅིག་བཀལ་ནས། བཙན་པོ་གསོལ་བས། བསྙུན་གཞི་དྭངས་ཤིང་། བྱ་དགའ་གྱ་ནོམ་པ་ཡང་བསྩལ། དེ་རྗེས་རྒྱལ་བོའི་དགོངས་པར། འདི་འདྲའི་བཏུང་བ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ལ། གསེར་དངུལ་རིན་པོ་ཆེ་སྔར་ཡོད་ཀྱི་སྣོད་ཀྱིས་མི་བཏུབ་སྟེ། རྒྱ་ནག་ཏུ་ཡང་མ་དར་བ། སྔར་མེད་ཀྱི་སྣོད་དེ། ཁ་གཡེར་བ། སྲབ་པ། རྐང་བ་ཐུང་བ། མདོག་དཀར་འཇམ་སྔོ་མདངས་ལྡན་པ་ཞིག་བོད་དུ་དར་བ་དང་། སྣོད་དེ་ཚེ་དང་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་བའི་རྟེན་འབྲེལ་དུ་བཤད་པས། མིང་ལ་དར་ཚེ་ཞེས་ཐོགས་ལ། དཀར་ཡོལ་དེའི་རི་མོའི་རྣམ་པ་ཡང་། རབ་འདབ་ཆགས་བྱ་ཤིང་འཁྱེར་ཡོང་བས་བྱའི་ཁ་ནང་དུ་ཇ་ཤིང་འཛིན་པ་དང་། འབྲིང་མཚོ་ལ་ཉ་འཁྱུག་པ། ཐ་མ་སྤང་རི་ཤ་བ་དང་བཅས་པ་འབྲི། གཞན་པ་བཟོ་བའི་བློ་བཀོད་བཞིན་ཕྲིས་ཤིག་ཅེས་བཙན་པོས་བཀའ་བསྩལ་བ་ལྟར་དང་། གོང་གསལ་དཀར་ཡོལ་གསུམ་པོ་དེ་ལའང་། ཤབ་ཚེ། ལན་ཚེ། ཤང་ཚེ། ཐེག་ཚེ། ངེས་ཚེ། རྡོ་ཚེ་སོགས་གྱེས་ཚུལ་རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་རྣམས་སུ་འདྲ་ཆགས་ཞིག་བཤདདོ། །ཕྱིས་སུ་ཁྲི་རལ་གྱི་སྐུ་དུས་སུ། ཐང་གི་ཕོ་ཉ་ཀྲང་ལུན་གྱིས་རྒྱལ་བོ་མགྲོན་དུ་བོས་ཏེ། ཇའི་དགེ་མཚན་མང་བོ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཀྱང་། རྒྱལ་བོས་ཞལ་གསུངས་མ་འབྱོན། སང་ཉིན་རྒྱལ་བོས་བློན་པོ་དེ་ཇ་མགྲོན་དུ་བོས་ཏེ། ཕྱག་སྒམ་ནང་ནས་ཇ་རིགས་མང་བོ་བཏོན་ནས། ཐོན་ཁུངས་དང་། ཁྱད་ཆོས་ཞིབ་གསལ་དུ་གསུངས་པས། བློན་པོ་ཁ་སྐྱེངས་ཚུལ། ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས་གསུངས་པ་དང་། གང་ལྟར་ཇ་འདི་རྒྱ་ནང་ནས་ཐོན་པ་ཡིན་པས། མདོ་སྨད་ཀྱི་རྟ་དང་རྒྱ་ནང་གི་ཇ་བརྗེ་སྤོར་བྱས་པ། རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ནང་། ཇ་རྟའི་ཚོང་འབྲེལ་ཟེར་བ་དེ་བྱུང་བ་དང་། ཕྱིས་སུ་ཇ་དང་འབྲུ་བརྗེ་འཚོང་བྱས་པ་དང་། རིན་ཐང་གི་ཚད་གཞི་དང་ཕན་ནུས་སོགས་སྡེ་དགེ་བཀའ་བསྟན་གྱི་དཀར་ཆག་ན་གསལ་བ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་དར་རྩེ་མདོ་ནས་ཇ་རྟའི་ཚོང་འབྲེལ་བྱུང་བ་སྟེ། དམངས་གཞས་ལས་ཀྱང་། ཇ་དེ་དང་བོ་བརྒྱབ་ནས། །གཉིས་པས་མདོག་ལས་མེད་ན། །ཚོང་དཔོན་དར་རྩེ་མདོ་ལ། །ཕེབས་དང་མ་ཕེབས་མི་འདུག །ཅེས་ཟེར་རོ། །
༣ བོད་ཇའི་དགེ་མཚན། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཁྲོད་བོད་འདིར། ཇ་འདི་ལ་ལས་སྣོན་དང་། བསྐོལ་ཚུལ། བཞེས་ཚུལ། བཟོ་ཚུལ། སྡེབ་སྦྱོར་བྱེད་སྟངས་སོགས་ཀྱི་རིག་གནས་མགོ་གཞུག་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོད་པས། ཇོ་བོ་རྗེ་མངའ་རིས་སུ་ཕེབས་དུས། ཐོག་མའི་རྟེན་འབྲེལ་དུ་བོད་རང་གིས་བཟོས་པའི་དཀྲུགས་ཇ་ཕུལ་བས། ཇོ་བོས་ངའི་ཆང་མི་འཐུང་གསུངས། འདི་ཆང་མ་ཡིན་གྱི་ཇའོ་ཞུས་པས། ཇོ་བོའི་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་དགྱེས་ཏེ། བོད་ཀྱི་རབ་བྱུང་བ་རྣམས་ཀྱི་བསོད་ནམས་ལས་གྲུབ་པའི་དངོས་བོ་ཞིག་སྣང་ཨང་། ཞེས་གསུངས་པ་ལས་གཞན། ཡུལ་འདིའི་གཞི་བདག་གཉན་པོ་འཁོར་བཅས་རྣམས། །རྒྱ་ཇ་ལེགས་པའི་མཆོད་པ་འདི་བཞེས་ལ། །རྣལ་འབྱོར་དཔོན་སློབ་བསམ་དོན་འགྲུབ་པ་དང་། །སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་དར་བའི་འཕྲིན་ལས་མཛོད། །ཅེས་ཇ་མཆོད་གསུངས་ཤིང་། གསོལ་ཇ་བཞེས་རྗེས། ཁྱོད་བོད་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་ཀུན་ལ་རྒྱ་གར་ན་མེད་པའི་བཏུང་བ་ཞིམ་པོ་ཕྱི་དྲོའི་དུས་སུའང་འཐུང་ཆོག་པ་འདི་འདྲ་ཡོད་པ་བསོད་ནམས་ཆེན་པོ་རེད། ཇ་འདི་བཏུང་ན་སྐོམ་སེལ་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། རིག་པ་དྭངས་པ་དང་། ལུས་སྟོབས་རྒྱས་པ། གཉིད་དང་རྨུགས་པ་སེལ་བ། དགེ་སྦྱོར་ལ་སྤྲོ་སྣང་སྐྱེས་པ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཆེན་པོ་ཡོད་པས། རྒྱ་གར་ལ་འདི་འདྲ་ཡོད་ན་གསེར་སྤྲད་ནས་ཉོས་ཆོག་པ་ཞིག་འདུག ཅེས་ཀྱང་གསུངས་སོ། །ཡང་། ཇོ་བོ་ཡེར་བར་བཞུགས་དུས་ཀྱང་ཇ་ལ་བསྔགས་པ་མཛད་ཚུལ་ནི། ལྕེ་བདེ་བློ་གསལ་འགྲོ་ན་མགྱོགས། །བོད་བཙུན་བསོད་ནམས་ལས་འཁྲུངས་པའི། །རྒྱ་ཇ་ཞིམ་པོ་བསྐོལ་ལ་ཤོག །ཅེས་དང་། རྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོའི་ཞལ་ལས་ཀྱང་། འཐུང་ན་ལྕེ་བདེ་ཤེས་རབ་འཕེལ། །གུར་གུམ་མདོག་ལྡན་ག་བུར་ངང་བ་ཅན། །རོ་བརྒྱའི་དཔལ་འཛིན་ཇ་དཀར་བཏུང་བ་སོགས། །ཁ་ན་མ་ཐོས་སྤངས་པས་མཆོད་པས་མཆོད། །ཅེས་གསུངས་སོ། །
ཁྱད་པར་དུ། གླིང་སྒྲུང་ལས་ཕེབས་བསུའི་སྐབས་སུ། མ་འགག་མོ་དང་སེང་ལྕམ་སོགས་ཀྱིས་ཇ་སྐྱེམས་གསོལ་དུས། ཇ་བཤད་གནང་བའི་སྲོལ་དེ་ལས་ཇའི་རིག་གནས་མང་བོ་ཞིག་རྟོགས་ཐུབ་སྟེ། ཧོར་གླིང་གཡུལ་འགྱེད་ལས། མ་འགག་མས་ཇ་བཤད་འདི་ལྟ་སྟེ། །ལག་གཡས་པའི་ནང་ལ་གསེར་བུམ་བཟུང་། །གསེར་བུམ་པའི་ནང་ནས་ཇ་ཞུས་འཇོག །ཇ་མེ་ཏོག་ཡོངས་འཛིན་ཟེར་བ་དེ། །ཇ་སྐྱེ་ཡུལ་མི་འདྲ་ཁ་ཁ་ལ། །ཇ་སྐྱེ་རིགས་མི་འདྲ་སོ་སོ་ཡིན། །ཇ་ཡུ་དམར་ཆགས་པའི་སྙིང་བཅུད་ཅན། །གཙང་བོ་ཆབ་ཀྱི་རྟ་ལ་བསྐྱོན། །བྱང་པུར་དཀར་པོས་ཇ་མདངས་བྱུང་། །བྱང་ཚྭ་དཀར་མོས་བྲོ་བ་བསྐྱེད། །དབྱར་གསུམ་འོ་མའི་བཅུད་དང་ལྡན། །འབྲི་མར་སེར་བོས་ཁ་རྒྱན་འཕངས། །ཇ་ཡུ་དམར་ཁོལ་བའི་དྭངས་མ་དེ། །གླིང་དཔའ་རྟུལ་ཞལ་གྱི་སྐྱེམས་སུ་འདྲེན། །ཞེས་དང་། འབྲུག་མོས། གསེར་བུམ་ནང་གི་ཇ་འདྲེན་འདི། །ཤང་དཀར་རྩེ་མོས་ཕུད་བསྐོལ་བྱས། །གུར་གུམ་མེ་ཏོག་གཞུང་བསྐོལ་བྱས། །རྩི་བཅུད་མར་དཀར་སྦྱོར་ཡ་བྱས། །ཆུ་སྙིང་ཚྭ་དཀར་བྲོ་ཡ་བྱས། །སྤྲིས་ཆགས་འོ་མའི་མདངས་ལ་དྲངས། །དཀར་ཡོལ་འབྲས་དཀར་བཅུད་ཀྱིས་གཏམས། །ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་སྐྱེམས་ཞུས་ཡིན། །ཞེས་དང་། ཡང་། བདུད་འདུལ་ལས། སེང་ཆེན་ནོར་བུ་དགྲ་འདུལ་གྱིས། །ཆུ་མ་མང་མ་ཉུང་ཐོམ་གསུམ་ཚོད། །ཇ་སེག་ཆེན་ཁ་ནས་སྤར་གསུམ་ལོངས། །ཇ་མ་མང་མ་ཉུང་སྡེར་གསུམ་ཐོབ། །མེ་ལྕེ་སྟག་ཕྲུག་མཆོང་མཆོང་གྱིས། །སྦུད་པ་གཡག་རྒོད་ངུར་ངུར་གྱིས། །དུ་བ་ལྷོ་སྤྲིན་འཐིབ་འཐིབ་གྱིས། །ཇ་རླངས་སྨུག་པ་སྐྱིལ་སྐྱིལ་གྱིས། །ཇ་ཞག་སེར་བ་འབབ་འབབ་གྱིས། །སྐྱེར་བ་ཕོ་རོག་ཡིན་པས་སྒོང་ན་འབར། །ཚེར་མ་རྒྱལ་འགོང་ཡིན་པས་མནན་ན་འབར། །རིལ་མ་ཐེའུ་རང་ཡིན་པས་གཏོར་ན་འབར། །སྤེན་མ་དྲ་བོ་ཡིན་པས་གཅུས་ན་འབར། །གཤགས་དཀར་དཔའ་བོ་ཡིན་པས་བརྩིགས་ན་འབར། །ཤུག་པ་གྲོགས་པོ་ཡིན་པས་ཕྱར་ན་འབར། །གྲོ་སོག་སྟག་ཤར་ཡིན་པས་བཀྲམ་ན་འབར། །མར་རྡོག་བློན་པོ་ཡིན་པས་ཆེ་ན་བཟང་། །ཚྭ་རྒོད་དྲོ་མཆོག་ཡིན་པས་རན་ཙམ་འཐོབ། །ཇ་རྩེ་མ་ཕུག་གི་ལྷ་ལ་མཆོད། །ལྷ་དལ་དུས་མཆོད་ན་བྲེལ་དུས་ཡོད། །ཇ་བར་མ་རྒྱལ་བོ་རང་ལ་དྲོངས། །རྟིང་མ་བུ་མོ་ཁྱེད་ཚོས་འཐུང་། །དེ་སྟེང་ལྷག་མ་རྟ་ལ་བླུད། །རྟ་ཡི་ལྷག་མ་ཁྱི་ལ་བྱིན། །ཁྱི་ཡི་ལྷག་མ་ས་ལ་འབོ། །བདུད་ནག་པོའི་ཁ་དེ་ཐལ་བས་ཆོད། །ཅེས་བཀོད་ཡོད་དོ། །
༤ ཇའི་བྱུང་ཚུལ་ལ་དོགས་སློང་བཀོད་པ། གོང་གསལ་ཇའི་བྱུང་བ་ལོ་རྒྱུས་དག་ལས་དེ་འདྲ་གསུངས་མོད་ཀྱང་། འདི་ལ་དཔྱད་གཞི་ཧ་ཅང་ཆེ་སྟེ། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་ནས་རྒྱ་བོད་བར་དུ་མཐུན་ལམ་གྱི་གསེར་ཟམ་ཉག་ཅིག་གིས་སྦྲེལ་ཡོད་པ་ཉི་ཤར་སྤར་མོས་མི་ཁེབས་པའི་ཚོད་དུ་གདའ་ལ། ལྷག་པར་དུ་ཚོང་འབྲེལ་གཏིང་ཟབ་ཅིག་ཆགས་ཡོད་པས། ཇ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ཚོང་རྫས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གནས་ཡོད་པ་ལ། ཅིའི་ཕྱིར་རྒྱ་བོད་བར་དུ་ཇའི་ཚོང་འབྲེལ་མ་དར་བ་ཡིན་ཞེས་དཔྱོད་ལྡན་དོགས་པ་ཟ་རིགས་སྟེ། རྒྱུ་མཚན་ནི། ཐོན་མིའི་ཡི་གེ་བཟོ་དུས། མི་ཞིག་ལ་གཏམ་འཕྲོས་མཛད་པར། ཇ་ཉོ་རུ་འགྲོ་ཞེས་བཤད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པ་དང་། གཞན་ཡང་སྲོང་བཙན་གྱིས་རྒྱའི་ཡུལ་གྲུ་མང་བོ་མངའ་དབང་བསྒྱུར་ནས། ཇའི་ཁྲལ་བསྡུས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡང་ཡོད་པས་སོ། །
༥ བཏུང་ཇའི་རྣམ་གྲངས། ༡ ཇ་ནག་ཁུ། ཇ་ནག་དང་ཟུང་ཇ﹙སི་ཁྲོན་ཟུང་ཆུ་ནས་ཐོན་པའི་ལས་སྣོན་ཞིབ་མོ་མ་བྱས་པའི་ཇ་རིགས﹚ཁོག་མའི་ནང་བཏབ་ནས། འོས་འཚམ་ཞིག་གདུས་ཏེ། མདོག་དམར་སྨུག་འབབ་དུས་བཏུང་ཆོག་པ་ཡིན་ཏེ། ཇ་བཤད་ལས། སྔོན་པོ་བསིལ་མ་ཟེར་བའི་ཆུ་ཞིག་ཡོད་གི། ཆུ་མ་མང་མ་ཉུང་ཟོ་གསུམ་འཛུགས་གི། ཉུང་གི་ཟེར་ནས་ཐོམ་གསུམ་སྣོན་གི། ཇ་མ་མང་མ་ཉུང་ཟེར་ནས་སྡེར་གསུམ་འདེབས་གི། ཉུང་གི་ཟེར་ནས་སྤར་གསུམ་སྣོན་གི། ཇ་འཁོལ་གཟིག་འཁོལ་གཟིག་ཟེར་དུས་ན། །འཁོལ་ཆུང་འབྲི་མོ་ངུར་ངུར་བྱེད་གི། ཁ་ནས་ཇ་ལོ་གཡེང་རྒྱ་བྱེད་གི། ཞབས་ནས་ཇ་སྡོང་སིལ་རྒྱ་འབབ་གི། ཞེས་སོ། །ཇ་ནག་ནི། ཟས་འཇུ་བ་དང་ཐང་ཆད་དུས་ཕན་པ་ཞིག་གོ །༢ འོ་ཇ། ཇ་ནག་ཁུའི་ནང་ལ་འོ་མ་བླུགས་ཏེ་ཡང་ཡང་འཕྱར་ནས་གདུ་དགོས་ཏེ། ཇ་བཤད་ལས། འོ་མ་ཇ་ཚ་ཡིན་པས་འཕྱར་ན་ཡག་གི། ཞེས་སོ། །འོ་ཇ་ནི་མངར་ཆེ་ཞིང་ལུས་སྟོབས་བརྟས་པ་ལ་ཕན་པ་ཞིག་སྟེ། ཨ་མདོའི་དམངས་གཞས་ལས། འོ་མ་དཀར་བོ་ནག་པོའི་ཇ། །ཟངས་བུམ་ནང་ནས་འདུན་མ་བྱེད། །འདུན་མ་ཡོང་ན་བཀྲེས་སྐོམ་སེལ། །ཞེས་ཀྱང་གསུངས་སོ། །༣ དཀྲུགས་ཇ། ཇ་མདོང་ངམ་ཁོག་ལྡིར། ཡང་ན། རྐྱལ་བའི་ནང་དུ་ཇ་ཁུ་དང་མར་གསར་ཚྭ་བཅས་བཏབ་ནས་ཡང་ཡང་བསྲུབས་པ་ཞིག་གོ །ཇ་བཤད་ལས་ཀྱང་། མ་སྲུ་དཔུང་རྩ་ཅན་པོས། །གསེར་གྱི་ཐབ་ཀ་དཀྱིལ་གསུམ་བརྒྱབ་ནས། །གསེར་གྱི་མདོང་མོའི་ནང་ལ་བསུ་དུས་ཡག་གི། བུ་ཚ་ལྡེམ་མྱུར་ཅན་གྱི་འདྲེན་དུས་ཡག་གི། ཟེར་ལ། དཀྲུགས་ཇའི་རོ་བཅུད་ཆེ་ཤོས་མར་གྱིས་བཟུང་ཡོད་པས། ཁ་དཔེར་ཡང་། ཇ་ཞིམ་པ་མར་གྱིས་དྲིན། །ཞེས་པ་ལྟར། ལུས་ཟུངས་དང་རླུང་ལ་ཕན། ༤ མངར་ཇ། ཇ་ནག་ཁུ་ནང་དུ་འོ་མ་བརྒྱབ་ཅིང་། ཀ་ར་བཏབ་སྟེ། མར་ཉུང་ཙམ་འཕངས་ནས་བསྐོལ་བ་ཞིག ༥ ཇ་གདན། ཇ་སྣོད་ཀྱི་ནང་མར་བཞུས་པའི་ཁར་རྩམ་ཕྱེ་དང་ཚྭ་ཅུང་ཟད་བཏབ་ནས་ཇ་བླུགས་ཏེ་ཡུད་ཙམ་ཁོལ་དུ་བཅུག་པ་ཞིག་གོ །༦ ཕབ་ཇ། ཇ་དཀར་ཡོལ་ནང་འཕངས་ཏེ་ཆུ་ཁོལ་བླུགས་ནས་ཇ་ཁུ་བབས་རྗེས་བཏུང་བ་ཞིག ༧ བརྒྱད་འཛོམས་སྦང་ཇ། རྡོ་ཀ་ར། འབྲུག་མིག འདྲེ་ཚེར། སྟར་ཀ རྒུན་འབྲུམ། ཙོ་རིལ། ཇ་ལོ། ཏིལ་བཅས་མངར་ཟས་སྣ་བརྒྱད་སྦང་བའི་ཇ། ༨ རུས་ཇ། གཙོ་བོ་སྨན་གྱི་ཆེད་དུ་བཟོས་པའི་ཇ་ཞིག་སྟེ། འབྲི་གཡག་གི་རུས་པ་ཞིབ་བརྡུང་བྱས་ནས་ཡུན་རིང་གདུས་ཏེ་ཚགས་སུ་བཙགས་ནས། ཇ་ཁུ་དང་མར་བཏབ་ནས་མདོང་མོའི་ནང་དཀྲུགས་པ་ཞིག དེ་ནི་རྒན་རྒོན་གཉིད་མི་ཁུག་པ་དང་། རྐེད་པ་ན་བ། དུབ་པ་དང་རླུང་ནད་སེལ་བ་ཞིག་གོ །༩ རྐང་ཇ། རྐང་མར་བཞུས་རྗེས་ཇ་དང་སྦྱར་བ་ཞིག ༡༠ སྒོང་ཇ། ཇ་ཁོལ་རྗེས་མར་དང་ཚྭ། སྒོ་ང་བཅགས་ནས་མདོང་མོའི་ནང་བསྲུབས་དགོས། ༡༡ ཇ་སྲེག དེ་ནི་འབྲུ་མར་གསར་བ་བཞུས་རྗེས། ཁྱུང་ང་དང་ཛཱ་ཏི་སོགས་སྨན་དང་། སྦྲང་རྩི་དང་སྒོ་ང་གསར་བ་སོགས་ཇ་དང་སྦྱར་བ་ཞིག ༡༢ མར་ཇ། མར་ཁུའི་ནང་རྩམ་པ་བཏབ་ནས་མ་ཚིག་གོང་ཇ་བླུགས་ནས་བཟོ་དགོས། ༡༣ ཚིལ་ཇ། ཚིལ་བཞུས་རྗེས་གྲོ་ཕྱེ་དང་བཅའ་སྒ། གཡེར་མ་སོགས་ལེགས་པར་བརྔོས་ཏེ་འོ་ཇའི་ནང་བླུགས་ནས་དཀྲུགས་ཏེ་བཟོ་བ་ཞིག ༡༤ སྟར་ཁའི་ཇ། སྟར་ཁའི་ནང་སྙིང་བརྡུང་རྗེས་འོ་ཇའི་ནང་གདུས་ཏེ་བསྐོལ་བ་ཞིག
གཞན་དེང་སང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་སྟབས་བདེ་ཁྱད་ཀྱིས་ཕྱོགས་ཡས་མས་ནས་ཐོན་པའི་བསིལ་ཇ། ཇ་དམར་སོགས་མང་བོ་ཡོད་དོ། །
༦ ཇའི་ཕན་ནུས། ཚད་པ་སེལ་ཞིང་ལུས་ཡང་། དང་ག་འབྱེད་ཅིང་སྐོམ་སེལ་བའོ། །ཇ་འཐུང་ཚུལ་ཡང་། དམངས་ཁྲོད་ངག་རྩོམ་གྱིས་གསོན་ཉམས་དོད་པོར་སྦྱར་བ། ཇ་བཤད་ལས། ཡ། ངའི་ལག་པ་གཡས་པའི་ཆང་ཕྱོགས་ན། །དཀར་ཡོལ་འབྲུག་རྒྱ་མཐིང་སྨུག་ཡོད། །ནང་ན་རྒྱ་ཇ་དམར་བོ་ཡོད། །ཁ་ན་འབྲི་མར་སེར་བོ་ཡོད། །ཕར་ལ་ཕུ་གསུམ་བཏབ་དུས་ན། །ཆུ་ཆེན་གཉེར་མ་བསྐོན་འདྲ། །ཚུར་ར་ཧུབ་གསུམ་འཐུང་དུས་ན། །ཝ་དམར་བོ་ཁུང་ལ་འཛུལ་འདྲ་རེད། །ཅེས་སོ། །
ཞོ།
༡ ཨ་རིག་དད་ཞོ་ངོ་སྤྲོད། བོད་པའི་ཁ་དཔེར། མགོ་ནག་ལྟོ་མ་རེ་བ་ཞིག་དང་། བྱོལ་སོང་རྩྭ་མ་སྒུར་བ་ཞིག་མེད། ཅེས་པ་ལྟར། རང་ཅག་བོད་བྱིངས་དང་། ཁྱད་པར་དུ་འབྲོག་ཕྱོགས་སུ་དཀར་གསུམ་སྟེ། འོ་མར་ཞོ་གསུམ་ནི། གནའ་དེང་གང་དུའང་འཚོ་རྟེན་གྱི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན། དེ་ལས་ཀྱང་ཞོ་ནི། ལྟོགས་སྐོམ་གཉིས་ཆར་སེལ་ནུས་པའི་བཟའ་བཏུང་གི་ཉིང་བཅུད་ཅིག་ཏུ་ཆགས་ཡོད་དེ། དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་ཁ་རྒྱུན་ལའང། ཟས་ཀུན་ལས་འབྲི་ཞོ་བསིལ་བ་བཟང་། །དེས་ལྟོགས་རྒྱུ་སྐོམ་རྒྱུ་གཅིག་ཀྱང་མེད། །གཏམ་ཀུན་ལས་མ་ཤེས་མ་གོ་བཟང་། །དེས་བཤད་རྒྱུ་རྩོད་རྒྱུ་གཅིག་ཀྱང་མེད། །ཅེས་སྡོམ་ཚིག་ཀྱང་བཀོད་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཁ་དཔེར། ཞོ་ཁམ་གང་གིས་རྟ་གཅིག་བླངས། ཞེས་འབྲི་ཞོའི་རོ་བཅུད་ལ་དཔེ་མི་སྲིད་པའི་ཆེ་བརྗོད་ཀྱང་གནང་ཡོད་པ་རེད།
སྤྱིར་ཞོ་ལ་ཡང་། སའི་མཐོ་དམན་གྱི་བབ་དང་། དྲོད་གྲང། བསྙལ་སྲོལ་སོགས་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་བྲོ་བ་དང་ཞིམ་མངར་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་ཡོད་ཀྱང་། འཚག་ཞོ་ནི་ཞོ་བསྙལ་ནས་རས་ཁུག་ནང་བླུགས་ཏེ། ཆུ་ཁུ་ཐམས་ཅད་བཙགས་ནས་བསིལ་སྐམ་བྱས་རྗེས། དེ་ནི་མཇལ་བསྐོར་དང་སློབ་གཉེར་སོགས་སུ་ཕྱིན་ཏེ་ཡུན་རིང་འགོར་ཡང་ཆུ་ཁོལ་བླུགས་ཏེ་འཐུང་ན་བཀྲེས་སྐོམ་སེལ་ནུས་ལ། དེ་ལས་གཞན། འབྲོང་རྭའི་ཟེའུ་བཟོས་ཏེ། དེའི་ནང་བསྙལ་བའི་འབྲི་ཞོ་མཆོག་ཏུ་བཤད་ནའང་། ཨ་རིག་འདམ་ཞོ་འམ་དད་ཞོ་ནི། བོད་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ན། ཆ་རྒྱུས་མངའ་ཞིང་། ཨ་རིག་ས་ཆའི་ཐུན་མིན་གྱི་ཞོ་བསྙལ་སྟངས་ཤིག་དང་། ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་དམངས་ཁྲོད་ཞོ་ཟས་ལག་རྩལ་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་ཡིན།
༢ ཨ་རིག་འདམ་ཞོའི་བྱུང་བ། ཨ་རིག་རྒན་རབས་པའི་ངག་རྒྱུན་ལྟར་ན། སྔོན་ཆད་ཨ་རིག་ས་ཆར། དཔའ་ངར་ཆེ་ཞིང་ལུས་ལ་བརྩོན་པ། ཁྱད་པར་དགེ་དད་བརྟན་པའི་མི་ཞིག་ཡོད་པ་དེས། ལྷ་སའི་ཇོ་བོ་རིན་པོ་ཆེ་མཆིལ་ལྷམ་ཞིག་དང་། རྒྱལ་དབང་རིན་པོ་ཆེའི﹙རྒྱལ་དབང་དྲུག་པ་ཡིན་པར་གྲགས﹚གཟིམ་མལ་འོག་ཏུ་རིལ་མ་གཡག་ཁལ་ཅིག་འཁྱེར་རྒྱུའི་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་སྐབས། སྡེ་མི་རྣམས་ཀྱིས་གསོལ་ཞོ་ཞལ་འདེབས་ཀྱི་འོ་མ་མང་བོ་འཁྱེར་ཡོང་སྐབས། དེ་ཐམས་ཅད་སྟོད་ཉི་མ་ལྷ་སར་འཁྱེར་ཐབས་བྲལ་བས། ཚེ་ཞིག་ཁོས་བསམ་པར། འདི་དག་རྒྱལ་དབང་རིན་པོ་ཆེར་དམིགས་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་པས་འཕོ་མི་རུང་། ངེས་པར་དུ་ཁོང་གི་ཞལ་དུ་གསོལ་ཐབས་ཞིག་བྱ་དགོས་སྙམ་སྟེ། ཕྲུ་མ་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་ནང་དུ་ཡུན་རིང་གདུས་ནས་ཉུང་ངུར་བཏང་སྟེ་ཞོ་བསྙལ་བས། འདམ་ལྟར་ནུར་བོའི་ཞོ་ཤིན་ཏུ་བཟང་བོ་ཞིག་ཆགས་པས། དགའ་སྤྲོ་དང་བཅས་ལྷ་སར་འཁྱེར། ཁོ་རང་ལྷ་སར་འབྱོར་རྗེས། ནོར་གླིང་དུ་གསོལ་ཞོའི་རྒྱུ་མཚན་དང་བཅས་སྐུ་མདུན་དུ་ཕུལ་སྐབས། སྐུ་འཁོར་ཚོས་ཞོ་ཤིན་ཏུ་ལེགས་པོ་འདུག་ཀྱང་། ཟླ་ལམ་མང་བོ་འགོར་རྐྱེན་འདྲེན་མི་རུང་བའི་བཀག་རྒྱ་བསྡམས་ཀྱང་། ཁོས་སྔོན་ཆད་ཀྱང་རིན་པོ་ཆེ་ཞོ་ཟས་དང་རིལ་མའི་མལ་ས་ལ་ཐུགས་དགྱེས་པོ་ཡོད་ཅེས། ཨུ་ཚུགས་མཐར་སྐྱེལ་བྱས་པས། རྒྱལ་དབང་མཆོག་གིས་ཚོར་ཏེ། ཞལ་དུ་གསོལ་ཞིང་ལྷག་མར་ལྡུས་པ་ཁོ་ཕྱིར་གནང་བ་འཁྱེར་ནས། ཕ་ཡུལ་དུ་ཕབ་རྟ་བྱས་ཏེ་ཞོ་བསྙལ་བའི་རྒྱུན་ལ། ཨ་རིག་དད་ཞོ་འམ་འདམ་ཞོ་ཟེར་ལ། སྤྱི་ལོ༡༩༨༠ ལོར་ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་བཅུ་བ་མཆོག་ཀྱང་ཨ་རིག་ལ་ཕེབས་དུས། ཞོ་འདི་དྲངས་པས། ཁོང་གི་ཞལ་ལས། ཞོ་འདི་དངོས་གནས་གཞན་དང་མི་འདྲ་བ་ཞིག་འདུག་ཨང་། སྔ་སོར་གོ་ཐོས་ཡོད་ཀྱང་འཐུང་བ་ད་རེས་ཡིན། ཁྱེད་ཚོའི་སྔ་རབས་པའི་སྐད་གྲགས་བཞག་ས་དེ་འདི་མ་རེད་དམ། ཞེས་ཞལ་རྩེད་དང་། བསྙལ་སྟངས་སོགས་བཀའ་འདྲི་གནང་བར་བཤད་དོ། །
༣ ཨ་རིག་དད་ཞོ་བསྙལ་སྟངས། ཞོའི་རྒྱུ་ཆ་འོ་མ་ནི། ཉུང་མཐའ་ཡང་སྟོན་གྱི་ཡར་འབྲི་མ་བརྒྱ་ཡན་ཞོགས་པར་བཞོས་པའི་འོ་མ་དང་། འོ་མ་བསྐོལ་སྣོད་ལ། ཁྲོའི་རིགས་ཀྱི་སླ་ངར་ཡུན་རིང་གདུས་ཏེ། ཤིང་ཟེའུ་འམ་རྫ་ཟེའུ་གས་ཆག་ཏུ་མ་སོང་བའི་ནང་དུ། རིགས་རུས་གཙང་ཞིང་གྲོང་ཆོས་ཀྱིས་མ་གོས་པ། ལས་རླུང་དར་ལ་ལང་ཚོ་མཛེས་པ། བསྙལ་སྟངས་ཀྱི་ངེས་ཆ་ལྡན་པའི་གཞོན་ནུ་མ་ཞིག་གིས། གཙང་སྦྲ་ལེགས་པར་གནང་སྟེ། བསྙལ་སྲོལ་ཡོད། གནམ་གཤིས་དང་བསྟུན་ནས་སྟེང་འོག་ཏུ་ཕྱིང་བ་ཅི་དགོས་དྲོ་གྲངགི་བབ་དང་བསྟུན་ལ། སྟེང་དུ་རྣམ་སྲས་དང་འཛམ་ལྷ། ནོར་རྒྱུན་མ་ཅི་རིགས་ཀྱི་སྐུ་ཐང་དང་ཁ་བཏགས་ཀྱང་འཇོག་སྲོལ་ཡོད་དོ། །
༤ འབྲི་ཞོའི་ཕན་ནུས། འཚོ་བཅུད་ལྡན་པའི་འབྲི་ཞོས་ལྟོགས་སྐོམ་གཉིས་སེལ་བར་མ་ཟད། ངལ་དུབ་དང་ལུས་ཤུགས་བསྐྱེད་ལ། གཉིད་ཁར་འཐུང་ན་གཉིད་འབེབས་ཀྱི་ནུས་པ་ལྡན། ཤ་ཟོས་རྗེས་ཞོ་འཐུང་ན། རི་མགོ་ཁ་བས་གཡོག་འདྲ། ཞེས་བཤད་སྲོལ་ཡོད། ཁྱད་པར་དུ་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་འབྲི་ཞོ་ལ་རྫས་འགྱུར་གྱི་སླད་མ་ཞུགས་སྟབས། དུག་སེལ་ཀྱི་ཁྱད་ནུས་ལྡན། སྲིན་འབུ་སོགས་ཀྱིས་མི་ཕྱུགས་ལ་རྨུག་ཚེ་དེ་མ་ཐག་ཞོ་བྱུགས་ན་གནོད་པ་སྔོན་འགོག་བྱེད་ཐུབ་ལ། ད་དུང་ངག་རྒྱུན་ལ། རྫ་ཁ་གོང་མོས་ནོར་གནག་འབྲི་བརྒྱ་ཡི་ཞོ་འཐུང་ན། དེའི་ཤ་དང་ཁུ་བས་བཅོས་ཐབས་མེད་པའི་ཕོ་ནད་ཀྱང་དྲག་ཐུབ་པར་བཤད།
༥ ཞོའི་རྣམ་གྲངས། ༡ མངར་ཞོ། འོ་སྤྲི་དང་བཅས་བསྐོལ་ནས་རུ་མ་བཏབ་པ། ༢ རློན་ཞོ། འོ་མ་མ་བསྐོལ་བར་ཞོ་བརྒྱབ་པ། ༣ ཞོ་སྐྱ། མར་བླངས་ཤུལ་གྱི་འོ་མ་བསྐོལ་ཏེ་རུ་མ་བརྒྱབ་ནས་ཞོ་ཆགས་པ། ༤ བསྙལ་ཞོ། སྤང་གཞོང་དྲས་ཏེ་ས་དོང་བྱས་ནས་ཞོ་བསྙལ་ནས། ཆུ་ཁུ་སར་ཐིམ་དུ་བཅུག་ནས་སྐགས་སུ་བཅུག་པ། ༥ བཙོས་ཞོ། དེ་ནི་འོ་སྤྲི་དང་བཅས་ཏེ་མངར་ཞོ་བརྒྱབ་པ་སྟེ། ཞོ་ཆགས་རྗེས་ཆུར་སྒྱེ་ནང་གནམ་དུ་བཏགས་ཏེ། ཆུ་ཁུ་ཟགས་སུ་བཅུག་ནས། ཆུ་ཁོལ་གྱིས་བསྙལ་བའི་ཞོ་སྟེ། ཞོ་བཟང་ཤོས་སུ་བཤད་དོ། །
༣ ཞོ་དང་འབྲེལ་བའི་ཟས་རིགས། ༡ ཞོ་གྲོ། ཞོ་ཁར་གྲོ་མ་བཏབ་སྟེ་ཟ་རྒྱུ་དེའོ། །༢ ཞོ་འབྲས། ཞོ་ཐོག་ཏུ་འབྲས་བཙོས་མ་དང་བྱེ་མ་ཀ་ར་བཏབ་པ་དེའོ། །༣ ཞོ་རྩམ། ཞོ་དང་རྩམ་པ་བསྲེས་ཏེ་བརྫིས་པ་དེའོ། །
༤ ཞོའི་ཕན་ནུས། རྒྱུད་བཞི་ལས། འོ་མ་སྙིང་བོ་བཏོན་པའི་ཞོ་སྐྱ་ཡིས། །མ་སྙོམས་རིམས་ཆམ་འགྲམས་འཁྲུགས་འཁྲུ་བ་སེལ། །ཞོ་ཀུན་རོ་དང་ཞུ་རྗེས་སྐྱུར་བསིལ་སྣུམ། །རྟུག་སྐེམ་རླུང་ཚད་སེལ་ཞིང་ཡི་ག་འབྱེད། །ཅེས་སོ། །
ཆང་།
ཆང་ལ་ཡང་རྣ་རྒྱན་ལས། ཤུན་པའི་ཆང་ནི་ཤིང་ཤུན་ཆུ། །སྡོང་བུ་ལྡན་པ་སྡོང་བུའི་བཅུད། །བུར་ཆང་བུ་རམ་ལས་བྱུང་བ། །སྦྲང་ཆང་སྦྲང་རྩི་ལས་འབྱུང་སྟེ། །ཞེས་ཆང་རིགས་བཞི་བཤད་པ་དང་། གཞན་དུ་ནས་ཆང་། གྲོ་ཆང་། འབྲས་ཆང་། ཆང་སེར། སྨན་ཆང་། རྒུན་ཆང་། སྟག་རུས་དང་རྫས་གཞན་སྡེབ་པའི་སྟག་ཆང་། སྟག་རུས་དང་སྦྲུལ་ཤ་རྩྭ་སྨན་མང་བོ་སྡེབ་པའི་སྟག་སྦྲུལ་སྨན་ཆང་། ཡོས་ལ་ཆང་རྩི་བཏབ་ནས་བསྙལ་བའི་ཡོས་ཆང་སོགས་མང་ངོ་། །
ཆང་འདི་ཡང་རང་ཅག་བོད་འདིར་དར་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཧ་ཅང་སྔ་སྟེ། ཅིའི་ཕྱིར་ན། ཞང་བོད་ལོ་རྒྱུས་ཏི་སེ་འོད་ཅེས་པར། བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་དུས་སུ་དམར་མཆོད་དང་ཁྲག་སྐྱེམས་ཕུལ་བར། གཤིན་རབས་མི་བོ་ཆེ་མ་དགྱེས་ནས། ཤེ་ཚུ་སྟེ་ཁྲག་གི་སྐྱེམས་ཕུལ་སྲོལ་ཡོད་པ་དེའི་ཚབ་ཏུ་ཡུ་ཏི་སྟེ་འབྲུ་ཆང་གི་འཐུས་པར་བྱས་པའི་མདོས་ཆོག་གི་སྲོལ་གསར་དུ་གཏོད། ཅེས་འབྱུང་བ་ལས་ཤེས་སོ། །
ནས་ཆང་འདི་བོད་དུ་ཧ་ཅང་དར་ཁྱབ་ཆེ་ཞིང་། གསོལ་སྟོན་ཆེ་ཆུང་གང་གི་སྐབས་སུ་འང་དར་སོ་ཆེ་བས། ཕལ་ཆེར་ཁྱིམ་རེ་ན་བཙག་སྤྱད་ཡོད་ཚོད་གདའ། དེ་ཡང་ཞག་ལ་བསྙལ་བའི་ཞག་ཆང་བདུད་རྩི་འཁྱིལ་བ། ཟླ་ལ་བསྙལ་བའི་ཟླ་ཆང་བསིལ་མ། ལོ་ལ་བསྙལ་བའི་ལོ་ཆང་ཁམ་པ་ཞེས་མིང་དུ་ཆགས་ཡོད།
ནས་ཆང་གི་བཙག་ཐབས་ནི། ཐོག་མར་ནས་གཙང་བཀྲུ་བྱས་ཏེ། སུམ་ཆའི་གཉིས་ཙམ་གྱི་ཆུ་བླུགས་པའི་སླ་ངའི་ནང་ལ་བསྐོལ་ནས། ཆུ་ཐག་སྟེ་ནས་ཚོས་རྗེས་ཕྱིར་བླངས་ནས་དྲོད་འཇམ་གྱི་དུས་སུ་སྣོད་སྟེང་དུ་བཞག་ནས། དེ་ནས་ཕབ་འདེབས་བརྒྱབ་རྗེས། སླ་ངའི་ནང་བླུགས་ཏེ་བཏུམས་ནས་སྐྱུར་ལངས་སུ་འཇུག་དགོས། ཞག་མ་གཅིག་གཉིས་ལ་སྐྱུར་ལངས་དུས་རྫ་སྣོད་དུ་བླངས་ཏེ་བཙག་དགོས་སོ། །
ཡང་། ཆང་བཙག་སྟངས་ཀྱི་ཐད་ནས་གེ་སར་སྒྲུང་ལས། ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ཐབ་ཀྱི་ནང་། །དམར་འོད་ཆེ་བའི་མེ་ཞིག་བུས། །བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་བའི་ཟངས་ཤིག་བཙུགས། །རྒྱུན་ཆད་མེད་པའི་ཆུ་ཞིག་བཙུགས། །ཨ་ཡག་ནས་ཀྱི་ཕ་དང་གཅིག །དར་ཡག་ནས་ཀྱི་མ་དང་གཉིས། །རྒྱ་མུ་ནས་ཀྱི་བང་མཛོད་གསུམ། །འབྲུ་ཁ་ར་ནས་ཀྱི་གཡོག་མོ་བཞི། །ཁྲ་བོ་ནས་ཀྱི་ཞང་བོ་ལྔ། །དམར་ཁྲ་ནས་ཀྱི་བྲ་བ་དྲུག །སྔོ་ཆུང་ནས་ཀྱི་རྒན་མ་བདུན། །ཞེས་ཆང་བཙགས་ལུགས་དང་ནས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ཞིབ་བརྗོད་གནང་ཡོད་པ་དང་། ཆང་གི་བཟང་ངན་ཡང་། གླིང་སྒྲུང་དེ་ལས། ལོ་ལ་བསྙལ་བའི་ལོ་ཆང་ཡོད། །ལོ་ཆང་ལོ་ཡག་ཁམ་པ་ཡོད། །ཟླ་ལ་བསྙལ་བའི་ཟླ་ཆང་ཡོད། །ཟླ་ཆང་ཟིལ་མངར་ལྡན་པ་ཡོད། །ཞག་ལ་བསྙལ་བའི་ཞག་ཆང་ཡོད། །ཞག་ཆང་ཞག་ལོ་མེ་འབར་ཡོད། །ཉིན་ལ་བསྙལ་བའི་ཉིན་ཆང་ཡོད། །ཉིན་ཆང་བདུད་རྩི་ལོ་ཡག་ཡོད། །ཅེས་གསུངས་ཡོད།
གཞན་ཡང་། ཆང་བཤད་ལས། སྔོན་བསྐལ་བ་དང་བོའི་དུས་སྐབས་སུ། །མི་མགོ་ནག་རྣམས་ཀྱིས་ནས་འབྲུ་བཙལ། །དུས་དང་བོ་ལྷ་ཡུལ་ཁམས་ནས་བཙལ། །དེའི་འཕྲོ་ནས་འཇིག་རྟེན་ཁམས་ནས་བཙལ། །དུས་མཐའ་མར་ཀླུ་ཡུལ་ཁམས་ནས་རྙེད། །ས་དོག་མོ་དྲོད་ཀྱིས་དྲོས་དུས་སུ། །ཞིང་ལུད་རྫས་སྨན་ཆུ་དཀྲོལ་དཀྲོལ་བྱས། །ནས་སོན་བཟང་ཆར་བ་འབབ་འབབ་བྱས། །ཆུ་གཙང་བོ་གསོལ་ཇ་འདྲེན་འདྲེན་བྱས། །ནས་མྱུ་གུ་རྦ་རླབས་འཕྱུར་འཕྱུར་བྱས། །ཟོར་གོར་མོས་ཐང་མ་སྡུད་སྡུད་བྱས། །ཆང་བསྙལ་བའི་རྟེན་འབྲེལ་དེ་ནས་འགྲིག ། ལག་ལས་ཀ་ཅན་གྱི་མ་སྲུ་ཚོས། །ཟངས་སེར་བོའི་ཁ་ཟངས་གོར་མོ་ལ། །ཆུ་གཙང་མ་བླུགས་ནས་དག་འཁྲུད་བྱས། །ཤིང་འབྲུ་ཤུག་བདུག་ནས་དག་གཙང་བྱས། །ཐབ་གྲུ་བཞི་གསེར་ཁྲིའི་སྟེང་ལ་བསྐྱོན། །ནས་སྔོན་མོ་བླུགས་ནས་རླངས་བཙོ་བྱས། །སྟོད་རྒྱ་གར་ཡུལ་གྱི་སྨན་རྩི་བསྲེས། །ཁྱོན་ཡངས་པའི་གཡུ་རྫ་མདོང་མོར་བསྙལ། །ལོ་ལ་བསྙལ་བའི་ལོ་ཆང་བཙགས། །ཟླ་ལ་བསྙལ་བའི་ཟླ་ཆང་བཙགས། །ཞག་ལ་བསྙལ་བའི་ཞག་ཆང་བཙགས། །ཞེས་པ་འདི་དག་གིས་ནས་ཀྱི་བྱུང་བ་དང་། ནས་ཆང་བཙགས་ཚུལ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་བསྟན་ཡོད་པ་དང་། ཡང་། ནས་ཆང་གི་དགེ་མཚན་ཡང་། ཆང་བཤད་ལས། སྟེང་ལྷ་ལ་མཆོད་ན་མགོན་སྐྱབས་གནང་ང། །བར་བཙན་ལ་མཆོད་ན་སྡོངས་གྲོགས་མཛད་ལ། །འོག་ཀླུ་ལ་མཆོད་ན་ཕྭ་གཡང་སྟེར་ར། །ཕྱིའི་མགྲོན་པོ་དྲངས་ན་འགྲུལ་ངོ་ལོན་ན། །ནང་ཕ་ཁུར་དྲངས་ན་ཐུགས་དགོངས་དགྱེས་ཡ། །ཕ་ཨ་ཁུས་འཐུང་ན་དགྲ་ལྷ་འཁོར་ར། །སྟག་ཤ་རས་འཐུང་ན་དཔའ་རྩལ་དགྱེས་ཡ། །མ་བུ་མོས་འཐུང་ན་ཟས་ལྷ་འཁོར་ར། །གཏམ་བཤད་དུས་འཐུང་ན་ཁ་ལྕེ་བདེ་ཡ། །གླུ་ལེན་དུས་འཐུང་ན་སྐད་ངག་བདེ་ཡ། །སེམས་སྐྱེད་དུས་འཐུང་ན་ཚེ་ཐག་རིང་ང་། །ཡིད་སྐྱོ་དུས་འཐུང་ན་སྤྲོ་བ་འཕེལ་ལ། །ཐང་ཆད་དུས་འཐུང་ན་ངལ་བ་སངས་ང། །བློ་དུབ་དུས་འཐུང་ན་རིག་པ་རྒྱས་ཡ། །ལུས་གྲང་དུས་འཐུང་ན་དྲོད་ཤ་སྟེར་ར། །དགོང་ཉལ་ཁར་འཐུང་ན་གཉིད་ཀྱང་ཁུག་ག །ལམ་རིང་མོ་བརྒྱུད་དུས་འགྲོ་རོགས་ཉན་ན། །རང་གཅིག་པོ་ཡིན་དུས་འདུག་རོགས་ཉན་ན། །གྲོགས་བཟང་བོ་ཐུག་དུས་ལམ་རོགས་ཉན་ན། །ཞེས་སོ། །