སུམ་ཅུ་བརྒྱད་པ། བ་ཤི་ཙིར་གྱི་ལེའུ།
འདི་སྐད་བདག་གིས་ཐོས་པའི་དུས་གཅིག་ན། བཅོམ་ལྡན་འདས་རྒྱལ་པོའི་ཁབ་བྱ་རྒོད་སྤུངས་པའི་རི་ལ་བཞུགས་སོ། །དེའི་ཚེ་ན་ཡུལ་དེ་ན་ཁྱིམ་བདག་ཤི་རི་ཙི་ཞེས་བྱ་བ་ཤིན་ཏུ་ཕྱུག་ཅིང་ལོངས་སྤྱོད་དང་ལྡན་པ་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་བདུན་གྱིས་བང་མཛོད་གང་བ་ཞིག་ཡོད་དེ། རིགས་མཉམ་པ་ལས་ཆུང་མ་བླངས་ནས། དུས་ཕྱི་ཞིག་ན་ཆུང་མ་སེམས་ཅན་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཏེ། ཟླ་བ་ཚང་ནས་བུ་ཁྱེའུ་སྡུག་པ་མཛེས་པར་འཇིག་རྟེན་ན་དཔེ་མེད་པ་ཞིག་བཙས་ཏེ། ཕ་མ་ཤིན་ཏུ་བྱམས་པས་མཚན་མཁན་བོས་ཏེ། མཚན་བལྟས་ན། མཚན་མཁན་གྱིས་ཀྱང་ཁྱེའུ་འདི་ནི་བསོད་ནམས་ཀྱི་མཚན་དང་ལྡན་ཏེ། རིགས་ཀྱང་འཚོབ་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དང་། ཁྱེའུའི་ཕ་མ་ལྷག་པར་དགའ་ནས། མཚན་མཁན་དེ་ལ་བུའི་མིང་ཐོགས་ཤིག་ཅེས་སྨྲས་པ་དང་། མཚན་མཁན་གྱིས་སྨྲས་པ། བུ་འདི་ཡོད་པར་གྱུར་ནས། ལྟས་སམ་ཡ་མཚན་ཅི་བྱུང་ཞེས་དྲིས་ན། སྨྲས་པ་གཞན་ནི་མེད་ཀྱི་ཁྱེའུའི་མ་སྔོན་སྨྲ་མི་མཁས་པ་ལས་ཁྱེའུ་འདི་ཡོད་ཚུན་ཅད་སྨྲ་མཁས་པར་གྱུར་ཏོ། །ཞེས་བྱས་པ་དང་། བུའི་མིང་ཡང་བ་ཤི་ཙིར་ཞེས་བཏགས་སོ། །གསོས་བསྐྱེད་དེ་ཆེར་སྐྱེས་ནས་ཡིད་གཞུངས་ཏེ་རྩལ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཏོ། །དུས་གཞན་ཞིག་ན་བྱིས་པ་གྲོགས་པོ་དག་དང་རྩེ་ཞིང་སོང་སོང་བ་ལས་རིགས་ངན་པ་ཞིག་གི་ཁྱིམ་ན་བུ་མོ་སྡུག་གུ་མ་ཚུལ་དུ་ཤིས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་མཐོང་ནས། དེ་ལ་ཆགས་ཏེ་ཆུང་མར་བླང་བར་བསམས་ནས། ཕྱིར་ཁྱིམ་དུ་འོངས་ཏེ་ཕ་མ་ལ་བུ་མོ་དེ་བདག་གི་ཆུང་མར་ལོང་ཤིག་སྨྲས་སོ། །ཕ་མས་སྨྲས་པ། བདག་ནི་ཆོ་རིགས་བཙུན་པ་ཡིན་ཏེ། བུ་མོ་དེ་ནི་རིགས་ཆུང་ཞིང་ངན་པ་ཡིན་ན། ཇི་ལྟར་ཆུང་མར་བླངས་ཞེས་བྱས་པ་དང་། ཁྱེའུ་རབ་ཏུ་མི་དགའ་སྟེ། ཕ་མ་ལ་ཡང་འདི་སྐད་ཅེས་སྨྲས་སོ། །
ཆོ་རིགས་ལ་མ་ལྟ་བར་བུ་མོ་དེ་ཉིད་ལ་དགའ་བས་ཆུང་མར་ལོང་ཤིག།གལ་ཏེ་ཆུང་མར་མ་བླངས་ན་བདག་ཀྱང་འགུམ་མོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དང་། ཕ་མས་ཀྱང་བུའི་ངོ་མ་བཟློག་པས་བུ་མོ་སློང་དུ་བཏང་ངོ་། །བུ་མོའི་ཕ་མས་སྨྲས་པ། ཁྱོད་ནི་ཆོ་རིགས་བཙུན་པ་ཡིན་ཏེ། བདག་ནི་རིགས་ཆུང་ཞིང་ངན་པ་ཡིན་པས་གཉེན་ཟླ་ཡང་མ་ཡིན་ན། ཅིའི་ཕྱིར་བུ་མོ་སློང་ཞེས་བྱས་སོ། །འོན་ཀྱང་ཁྱེའུ་དེ་བུ་མོ་དེ་ལ་ཆགས་སོ། །ཡང་བསྐྱར་ཏེ་བུ་མོ་སློང་དུ་བཏང་བ་དང་། བུ་མོའི་ཕ་མས་འདི་སྐད་སྨྲས་སོ། །གལ་ཏེ་བདག་གི་དམག་པར་བྱ་བ་རྩལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱང་ཡོད་ལ། གླུ་དང་གར་དང་རྩེད་མོའི་བག་ཅི་ཡང་ཤེས་ཤིང་རྒྱལ་པོ་ཅི་ལ་དགྱེས་པ་ཀུན་ཤེས་ན་གཉེན་བྱའོ། །ཞེས་སྨྲས་པ་དང་། ཁྱེའུ་དེ་རོལ་མོ་ལ་སོགས་པའི་ལས་བསླབ་པ་ལ་ངོ་ཚ་བ་དང་བསྡོས་ནས། རིང་པོར་མ་ལོན་པར་ཀུན་བྱང་བར་བསླབས་སོ། །དུས་གཞན་ཞིག་ན་རྒྱལ་པོས་རོལ་མོ་བྱས་ཏེ། རྩལ་ཆེ་བ་ཀུན་བསགས་ནས་ཤིང་འཛེགས་པ་དང་། མཆོངས་པ་དང་། ཐག་འཛེགས་ལ་སོགས་པའི་རྩེད་མོ་སྣ་ཚོགས་བྱེད་པ་ལས། ཁྱིམ་བདག་གི་བུ་ཡང་དེར་འོངས་ནས་ཐག་པ་ལ་འཛེགས་ཏེ། ཐག་པ་ལ་རྒྱུག་ཅིང་ཐག་འཛེགས་བྱས་པ་དང་། རྒྱལ་པོ་ཡེངས་ཏེ་མ་མཐོང་བས་གདོད་བྱོས་ཤིག་ཅེས་བསྒོའོ། །ཁྱེའུ་ངལ་བས་ཐག་འཛེགས་བྱས་པ་དང་། ཐག་པའི་དབུས་ཙམ་དུ་ཕྱིན་ནས་ཐག་པ་ལས་ལྷུང་སྟེ། ཤིན་ཏུ་སྐྲག་པས་སྐྱབས་མེད་དོ་ཞེས་སྨྲས་སོ། །དེའི་ཚེ་ད་གལ་གྱི་བུ་དེར་འོངས་ནས་ས་ལ་མ་ལྷུང་བར་བཟུང་སྟེ་འདི་སྐད་ཅེས་སྨྲས་སོ། །ཁྱོད་ད་ལུས་དང་སྲོག་མ་ཡལ་བར་རབ་ཏུ་བྱུང་ངམ། འོན་ཏེ་ས་ལ་ལྷུང་སྟེ་བུ་མོ་ཆུང་མར་བླང་བར་བྱ། སྨྲས་པ་སྲོག་མ་ཡལ་ན་ཆུང་མ་མི་འདོད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་དང་། ད་གལ་གྱིས་ནམ་མཁའ་ལ་ས་གཞི་མཉམ་པར་སྤྲུལ་ནས་བདེ་བར་བཞག་པ་དང་། ཁྱེའུ་དེ་འཇིགས་པ་མེད་པར་གྱུར་ཏེ། བདེ་བར་ས་ལ་བཞག་པས་ཁྱེའུ་རབ་ཏུ་དགའ་ནས། ད་གལ་གྱི་ཕྱི་བཞིན་བཅོམ་ལྡན་འདས་གང་ན་བ་དེར་སོང་ངོ་། །དེར་ཕྱིན་པ་དང་། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་ཞབས་ལ་མགོ་བོས་ཕྱག་འཚལ་ཏེ། སངས་རྒྱས་ལ་
མཆོད་པ་བྱས་སོ། །དེ་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་སྦྱིན་པའི་གཏམ་དང་། ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་གཏམ་དང་། མཐོ་རིས་ཀྱི་ལྷར་སྐྱེས་པའི་གཏམ་དང་། འདོད་པ་མི་གཙང་བ་དང་། རབ་ཏུ་བྱུང་བ་ནི་བདེའོ་ཞེས་རྒྱས་པར་བསྟན་པས་ཡིད་རྣམ་པར་གྲོལ་ཏེ། འབྲས་བུ་དང་པོ་ཐོབ་ནས། བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་གསོལ་ཞིང་དམ་པའི་ཆོས་སློབ་པར་གསོལ་པ་དང་། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གནང་ནས། སྐྲ་དང་ཁ་སྤུ་རང་བྱི་སྟེ། དགེ་སློང་དུ་གྱུར་ནས། དགེ་སློང་གི་ཆོས་ལ་ནན་ཏན་བྱས་པས་ཟག་པ་ཀུན་ཟད་ནས་དགྲ་བཅོམ་པར་གྱུར་ཏོ། །དེ་ནས་ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཀུན་དགའ་བོས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་གསོལ་ཏོ། །དགེ་སློང་འདི་བུ་མོ་དེ་དང་། སྔོན་གྱི་ལས་ཅི་ལྟར་འཐུན་ན་ལུས་སྲོག་ལ་བབ་ཀྱི་བར་དུ་ཆགས་པར་གྱུར། ད་གལ་གྱི་བུ་ལ་དགེ་བའི་རྩ་བ་ཅི་བསྐྱེད་ན་སྲོག་བསྐྱབས། ཅིའི་རྐྱེན་གྱིས་མཐར་དགྲ་བཅོམ་པར་གྱུར་པ་བསྟན་དུ་གསོལ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀུན་དགའ་བོ་ལ་བཀའ་སྩལ་པ། སྔོན་འདས་པའི་བསྐལ་པ་ཚད་མེད་པའི་ཕ་རོལ་ན། ཡུལ་་་ཌ་་འདིར་ཁྱིམ་བདག་ཞིག་ལ་བུ་སྡུག་ཅིང་བཟང་བ་དཔེ་མེད་པ་ཞིག་བཙས་སོ། །དེའི་ཚེ་ན་ཁྱིམ་བདག་དེའི་ཁྱིམ་དུ་རྒྱ་མཚོ་ནས་མི་ཞིག་འོངས་ནས། ཁྱིམ་བདག་དེ་ལ་བྱ་སྒོང་གཅིག་ཅིག་ཕུལ་ལོ། །ཁྱིམ་བདག་གིས་ལག་ཏུ་བླངས་པ་དང་། རིང་པོ་མ་ལོན་པར་སྒོ་ང་གས་ནས། བྱ་ཕྲུག་ཚར་མ་གཅིག་བྱུང་ངོ་། །ཁྱིམ་བདག་གིས་བྱ་ཕྲུག་དེ་བུ་ལ་བྱིན་ནས། ཆེར་སྐྱེས་པ་དང་གཅིག་ལ་གཅིག་ཆགས་ཏེ། ཁྱིམ་བདག་གི་བུ་ཕན་ཚུན་དུ་ལྟད་མོ་ལ་འགྲོ་ན་བྱ་དེའི་རྒྱབ་ན་འདུག་ནས་བྱས་ཁྱེར་ཞིང་ནམ་མཁའ་ལ་འཕུར་ཏེ་འགྲོའོ། །ནམ་སྐྱོན་ཡང་ཕྱིར་ཁྱིམ་དུ་འོངས་ཏེ། དེ་བཞིན་དུ་ཉིན་གཅིག་བཞིན་དུ་འཕྱན་ཏེ་འགྲོའོ། །དེ་ནས་རིང་ཞིག་ལོན་པ་དང་། དུས་གཞན་ཞིག་ན་རྒྱལ་པོ་གཞན་ཞིག་གི་ཡུལ་ན་རོལ་མོ་བྱེད་དོ་ཞེས་ཐོས་ནས། ཁྱེའུ་དེ་བྱ་དེ་ལ་ཞོན་ནས་ཡུལ་ཕ་རོལ་པོར་ལྟད་མོ་བལྟར་སོང་ནས། བྱ་ཤིང་ཁར་བཞག་སྟེ་ཁྱེའུ་ནི་ལྟད་མོ་བལྟར་ཞུགས་སོ། །ལྟད་མོ་བལྟ་བའི་ལམ་དུ་རྒྱལ་པོའི་བུ་མོ་དང་ཕྲད་ནས། རྒྱལ་པོའི་བུ་མོ་ལ་ཆགས་ཏེ།
བུ་མོ་དང་ཉལ་ནས་ཕྱིར་གསང་ཤོར་ཏེ། རྒྱལ་པོས་ཟིན་ནས་གསོད་དུ་བཅུག་པ་ལས། ཁྱིམ་བདག་གི་བུས་འདི་སྐད་ཅེས་གསོལ་ཏོ། །བདག་ལ་མཚོན་གྱིས་འགུམ་ཡང་ཅི་འཚལ། བདག་ཉིད་ཤིང་ཁར་འཛེགས་ཏེ་ཤིང་ཁར་གཡང་དུ་འགུམ་པར་གསོལ་པ་དང་། རྒྱལ་པོས་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་གནང་ནས། ཁྱེའུ་ཤིང་ཁར་འཛེགས་ཏེ། བྱ་ལ་ཞོན་ནས་འཕུར་ཏེ་སོང་བ་ལས་བྱ་དེས་སྲོག་ཐར་བར་བྱས་སོ། །ཀུན་དགའ་བོ་དེའི་ཚེ་དེའི་དུས་ན་ཁྱིམ་བདག་གི་བུ་དེ་ནི་བ་ཤི་ཙིར་ཡིན་ནོ། །རྒྱལ་པོའི་བུ་མོ་དེ་ནི་བུ་མོ་འདི་ཡིན་ནོ། །བྱ་དེ་ནི་ད་གལ་གྱི་བུ་ཡིན་ཏེ། འདས་པའི་དུས་ན་ཡང་འདོད་ཆགས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་ཚེ་ཟད་པ་ལས་ཐར་བར་བྱས་སོ། །ད་ཡང་འདོད་ཆགས་ཀྱི་དབང་གིས་ཚེ་འཕོས་པ་ལས་ད་གལ་གྱི་བུས་ཐར་བར་བྱས་སོ། །དགེ་སློང་འདི་ཡིད་གཞུངས་ཤིང་ཟག་པ་མེད་པའི་འབྲས་བུ་ཐོབ་པ་ནི། སྔོན་འདས་པའི་དུས་ན་་་ཌ་་འདིར་ཁྱིམ་བདག་ཅིག་ལ་རང་སངས་རྒྱས་ཞིག་གིས་བསོད་སྙོམས་སློངས་པ་ལས། ཁྱིམ་བདག་དེས་བསོད་སྙོམས་ཕུལ་ཏེ། ཆོས་སྟོན་པར་གསོལ་པ་དང་། དེའི་ཚེ་རང་སངས་རྒྱས་དེས་ཆོས་བསྟན་མི་ནུས་སོ་ཞེས་སྨྲས་ནས། །ལྷུང་བཟེད་ནམ་མཁའ་ལ་བསྐྱུར་ནས་འཕུར་ཏེ་སོང་ངོ་། །དེ་ནས་ཁྱིམ་བདག་དེས་འདི་སྙམ་དུ་བསམས་ཏེ། སྐྱེས་བུ་དེས་རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་མཐུ་ནི་ཆེ་ན། དམ་པའི་ཆོས་བསྟན་མི་ནུས་པ་ལྟ་བདག་མ་འོངས་པའི་དུས་སུ་འཕགས་པ་དང་ཕྲད་དེ། སྐྱེས་བུ་འདི་བས་ལྷག་པར་དམ་པའི་ཆོས་བསྟན་པ་ལ་ཟད་མི་ཤེས་པར་ཤོག་ཤིག་ཅེས་སྨོན་ལམ་བཏབ་བོ། །དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིད་གཞུངས་ཤིང་དགྲ་བཅོམ་པའི་འབྲས་བུ་ཐོབ་པ་ཡིན་ནོ། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དེ་སྐད་ཅེས་གསུངས་པ་ལ། འཁོར་མང་པོ་རྣམས་མངོན་པར་དགའ་ནས། ལ་ལ་ནི་རྒྱུན་དུ་ཞུགས་པའི་འབྲས་བུ་དང་། ཕྱིར་ལྡོག་པ་དང་། ཕྱིར་མི་ལྡོག་པ། དགྲ་བཅོམ་པའི་འབྲས་བུ་ཐོབ་བོ། །ཁ་ཅིག་ནི་རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་དགེ་བའི་རྩ་བ་བསྐྱེད། ཁ་ཅིག་ནི་བྱང་ཆུབ་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་དེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གསུངས་པ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་ངོ་། །བ་ཤི་ཙིར་གྱི་ལེའུ་སྟེ། སུམ་ཅུ་བརྒྱད་པའོ།། །།