ལམ་ཁྲེགས་ཆོད་ཐོད་རྒལ་གཉིས་ཀྱི་མན་ངག་ཉམས་སུ་ལེན་ཚུལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ།
མདོར་བསྟན་པ།
[2] གཉིས་པ་ནི། དེ་ལྟར་གཞི་འཁྲུལ་གྲོལ་གྱི་གནས་ལུགས་ངེས་པར་བྱས་ནས་ལམ་གྱི་རང་བཞིན་བསྟན་པ་ལ། ཐོག་མར་གྲོལ་ལུགས་ཆེན་པོ་གཞིའི་
ངང་དུ་གནས་པ་རང་གི་རིག་པ་རང་བྱུང་གི་ཡེ་ཤེས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ལམ་འདིའི་ཁྱད་ཆོས་སུ་རྟོགས་ནས། དེ་ཚུལ་བཞིན་ལམ་དུ་བྱེད་པ་ལ་སྟོང་ངོས་ཀ་དག་གིས་རིག་པ་སྤྲོས་བྲལ་དུ་གྱུར་པས་སྟོང་པའི་ཆོས་ཟད་སར་བྱེད་པ་ཁྲེགས་ཆོད་དང་། སྣང་ངོས་ལྷུན་གྲུབ་ཀྱིས་རྡོས་བཅས་འོད་གསལ་དུ་དངས་པས་སྣང་བའི་ཆོས་ཉིད་ཟད་པར་བྱེད་པ་ཐོད་རྒལ་ཏེ་གཉིས་ལས་དེ་དག་གི་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་པའི་དོན་རྣམས་གོང་དུ་ལན་དུ་མར་སོང་བས་ཡང་ཟློས་ཀྱི་སྤྲོས་པ་མ་བྱས་ལ། ཉམས་སུ་ལེན་ཚུལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་དག་ཀྱང་སྙིང་ཐིག་གི་ཁྲིད་གཞུང་རྣམས་སུ་གསལ་བས་དེར་མཐུས་པའི་དབང་དུ་བཏང་ནས། སྐབས་འདིར་དེ་དག་ལ་ཉེར་མཁོའི་གོ་དོན་དཀའ་གནད་ཀྱི་རིམ་པ་རྣམས་གོ་སླ་བ་གཙོ་བོར་བཟུང་སྟེ་གོ་རིམ་ས་བཅད་སོགས་ཀྱི་ངེས་པ་སྤངས་པས་ལྷུག་པར་འབྲི་བ་ལ།
ཀུན་གཞི་དང་ཆོས་སྐུའི་ཁྱད་པར་རྣམ་དབྱེ་སྤྱིར་བསྟན།
༡ ཀུན་གཞི་དང་ཆོས་སྐུའི་ཁྱད། ༢ ཡིད་དང་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཁྱད། ༣ སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཁྱད་འབྱེད་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་ནས། （༡）ཐོག་མར་ཀུན་གཞི་དང་ཆོས་སྐུའི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་ལ་རྣམ་དབྱེ་སྤྱིར་བསྟན། ཁྱད་པར་སོ་སོར་བཤད་པའོ། །འོ་ན་རྩ་བའི་དང་པོ་ནི། སེམས་ཅན་གྱི་གཞི་དང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་གཞི་ལ་ལྟོས་ནས་རིག་པའི་ངོ་བོ་ཡིན་ཚུལ་ཀ་དག་དྲི་མ་མེད་པ་དང་། དྲི་བཅས་མ་རིག་པ་རྟོག་ཚོགས་དང་བཅས་པས་སྦགས་པ་འཁྲུལ་སྣང་འཁྲུལ་འཛིན་ཀུན་གྱི་གཞིར་གྱུར་
པའི་ཆ་ནས་ཀུན་གཞི་དང་ཆོས་སྐུ་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། ཐལ་འགྱུར་ལས། ཀུན་གཞི་དང་ནི་ཆོས་སྐུའི་གནད། །ཅེས་སོ། །དེ་ལ་ཀུན་གཞི་ནི་མ་རིག་པས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པ་སེམས་དང་སེམས་བྱུང་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དང་པོའི་རྟེན། བར་གྱི་གནས། ཐ་མའི་ཁྱིམ། བག་ཆགས་ཀྱི་སྣོད་དུ་གྱུར་པས་རྫིང་དང་འདྲ་ལ། ཆོས་སྐུ་ནི་མ་རིག་པ་ལས་ལོག་པས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པ། སེམས་དང་སེམས་བྱུང་གི་ཡུལ་ལས་འདས་པ། ལས་དང་བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་ལས་རྣམ་པར་དག་པའོ། །ཀུན་གཞི་ནི་ཟ་འོག་གི་བེར་ཁྱིམ་ལྟར་དུ་མར་སྣང་བའི་གཞིར་གྱུར་པ། ཡུལ་སྣ་ཚོགས་སྣོད་དུ་སྣང་བ་དང་། ཡུལ་ཅན་དུ་མ་རིག་པ་དྲུག་ཁམས་གསུམ་བཅུད་དུ་སྣང་བ་དང་དེའི་ལུས་དང་། བདེ་སྡུག་དང་། སེམས་ཀྱི་འཁྲུལ་པའི་ཆ་ཤས་མང་པོ་འཛིན་ལ། ཆོས་སྐུ་ནི་དེ་ཐམས་ཅད་མེད་པ། ཡིད་ལ་སོགས་པ་དང་ལྷན་ཅིག་མི་གནས་པ་སྟེ། རང་ཤར་ལས། སེམས་ཅན་གཞི་དང་སངས་རྒྱས་གཞི། །ཁྱད་པར་གཅིག་གིས་ཕྱེ་བར་ངེས། །ཞེས་དང་། མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ་ལས། ཀུན་གཞི་ཉིད་ནི་བསགས་པའི་ཕྱིར། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ནི་ཟག་པ་ཟད། །སྟོང་ཞིང་གསལ་ལ་གསལ་ཞིང་ཁྱབ། །བསམ་པས་མ་སྦགས་དྲན་པས་སངས། །སྤྲོས་པ་ཉིད་དང་བྲལ་བ་སྟེ། །ནམ་མཁའ་ལྟ་བུར་ཁྱབ་ཅིང་སྟོང་། །རང་དག་མཚོན་པ་ཀུན་དང་བྲལ། །རྒྱུ་དང་རྐྱེན་བཅས་ཀུན་གཞི་ལ། །བག་ཆགས་གསོག་ཕྱིར་རྫིང་དང་འདྲ། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ནི་བག་ཆགས་བྲལ། །ཡིད་དང་སེམས་སོགས་ལུས་པ་ལས། །ལུས་ཅན་ཀུན་གཞི་དུ་མར་སྣང་། །ཆོས་སྐུ་ཡིད་སོགས་
བྲལ་བས་ན། །དུ་མ་གཟུགས་སྣང་ལུས་མེད་པའོ། །ཞེས་སོ། །དེ་ཡང་ཀུན་གཞི་ནི་སེམས་ཀྱི་གནས་ཡིན་ལ། ཆོས་སྐུ་ནི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་གནས་ཡིན་ཏེ། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ་ཀློང་དྲུག་པའི་རྒྱུད་ལས། ཀྱེ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ། སེམས་ཀྱི་གནས་ནི་ཀུན་གཞི་ཡིན་ནོ། །དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་ཀུན་གཞིས་ནི་བསམ་པའི་ཡུལ་ཐམས་ཅད་སྡུད་ཅིང་། སེམས་སུ་ཤེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡེ་ཤེས་ཀྱི་གནས་ནི་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡིན་ནོ། །དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ནི་དྲན་རྟོག་ཐམས་ཅད་མི་མངའ་ཞིང་། ཡུལ་ཅན་ཐ་དད་དུ་འཛིན་པའི་ཤེས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་སོ། །དེ་ལ་ཁ་ཅིག་གིས་ཀུན་གཞིར་ཆོས་སྐུར་འདོད་དེ། འདི་ལ་ཐུན་མོང་གི་བསྟན་བཅོས་ལས་ཀྱང་། ཀུན་གཞི་དག་མ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྟེན་དུ་འདོད་ལ། ཆོས་སྐུ་དག་པའི་ནང་ནས་ཀྱང་དྲི་མ་མེད་པའི་དེ་བཞིན་ཉིད་དུ་འདོད་ཅིང་། སྔགས་ཁ་ཅིག་ལས་ཀྱང་ཀུན་གཞི་གནས་གྱུར་ཏེ་དག་པའི་ཆ་ཆོས་དབྱིངས་ཡེ་ཤེས་དང་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་སྐུར་འདོད་དེ། ཀུན་གཞི་ཀུན་གྱི་གཞི་ཡིན་ཏེ། །མྱ་ངན་འདས་པའི་གཞི་མའང་ཡིན། །ཞེས་པ་དང་། ཀུན་གཞི་གནས་གྱུར་པ་ནི། ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་སྐུའོ། །ཞེས་བཤད་པས་ཐ་དད་ཀྱི་ནང་ནས་ཀྱང་རྫས་འགལ་བར་བཤད་དོ། །འོ་ན་ཁྱོད་ཀྱིས་བཤད་པའི་རིགས་པ་འདི་ལ་གནོད་པ་ཡོད་དེ། གལ་ཏེ་ཀུན་གཞི་ཆོས་སྐུ་ཡིན་ན་ཆོས་སྐུ་དྲི་མ་ཅན་དུ་ཐལ་བ་དང་། ཀུན་གཞིས་སྣོད་བཅུད་
ཀྱི་འཁྲུལ་པ་བསྐྱེད་པ་ལྟར་ཆོས་སྐུས་འཁྲུལ་པ་བསྐྱེད་པར་ཐལ་ལ། འདོད་ན་སངས་རྒྱས་ནས་ཀྱང་སླར་སེམས་ཅན་དུ་འཁྲུལ་པར་ཐལ། ཀུན་གཞི་བག་ཆགས་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་ཆོས་སྐུ་བག་ཆགས་དང་བཅས་པར་ཐལ། ཀུན་གཞི་གནས་འགྱུར་དགོས་པའི་ཕྱིར། ཆོས་སྐུ་གནས་འགྱུར་དགོས་པར་ཐལ། ཀུན་གཞི་འཁོར་བའི་གནས་སྐབས་ཀྱི་ཆོས་ལ་ལྟོས་པས་རེས་འགའ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ཆོས་སྐུ་རེས་འགའ་བ་ཐལ་བ་སོགས་ཀྱི་རིགས་པས་གནོད་ཅིང་། བླ་ན་མེད་པའི་ལུང་གིས་ཀྱང་གནོད་དེ། འོ་ན་ལུང་ནི། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ་ཐུགས་ཀྱི་མེ་ལོང་ལས། ཀུན་གཞི་ཆོས་སྐུར་འདོད་པ་ང་ལས་གོལ་བ་ཡིན། ཞེས་དང་། རིག་པ་རང་ཤར་གྱི་རྒྱུད་ལས། ལ་ལས་ཀུན་གཞི་ཆོས་སྐུར་འདོད། །དེ་ལ་ལན་གདབ་བསྟན་པའི་ཕྱིར། །ཀུན་གཞིའི་མཚན་ཉིད་ཇི་ལྟར་ཡིན། །དེ་ནས་དེ་ཡིས་ལན་སྨྲས་པ། །ཐམས་ཅད་རྫོགས་ཕྱིར་ཀུན་གཞི་ཡིན། །དེ་ནས་དྲིས་པའི་ཚིག་གིས་བཟློག །སངས་རྒྱས་འགྱུར་བ་ཡོད་པར་རིགས། །ཀུན་གཞི་སྣ་ཚོགས་འཆར་བའི་ཕྱིར། །དེ་ལས་ཐམས་ཅད་རྫོགས་པའི་ཕྱིར། །སངས་རྒྱས་ཉིད་དུ་སེམས་ཅན་རིགས། །ཅི་ཕྱིར་ཐམས་ཅད་རྫོགས་པའི་ཕྱིར། །ཡང་ན་རེས་འཇོག་ཅན་དུ་འགྱུར། །ཅི་ཕྱིར་སྣ་ཚོགས་འཆར་བའི་ཕྱིར། །རེས་འགའ་སངས་རྒྱས་ཡིན་པར་འགྱུར། །རེས་འགའ་སེམས་ཅན་ཡིན་པར་འགྱུར། །ཅི་ཕྱིར་རེས་འཇོག་ཡོད་པའི་ཕྱིར། །དེ་ནས་དྲིས་པ་བཟློག་སྟེ་སྨྲས། །འོ་ན་ཀུན་གཞི་མེད་དམ་ཅི། །དེ་ནས་དྲིས་པའི་ལན་བཏབ་པ། །ཀུན་གཞི་རྣམ་རྟོག་འཛིན་པ་ལ། །སྣ་ཚོགས་
འཁྲུལ་པའི་ཤེས་པས་བསླད། །ཀུན་གཞི་མ་རིག་དངོས་པོ་ཡིན། །ཞེས་སོ། །དེས་ན་ཀུན་གཞི་དང་ཆོས་སྐུ་ཕྱེད་པ་གཅེས་ཏེ། ཀློང་དྲུག་པ་ལས། དེའི་ཕྱིར་ན་ཀུན་གཞི་དང་ཆོས་སྐུ་མ་ཕྱེད་ན་གཟུགས་གཅིག་ལ་ཐ་དད་དུ་འཛིན་པའི་ཤེས་པ་དང་འདྲ་ལ། དོན་སོ་སོར་སྣང་བར་མི་ནུས་སོ། །ཞེས་སོ། །འོ་ན་འདི་གཉིས་ཀྱི་དཔེར་བརྗོད་ནི། རྒྱ་མཚོ་དང་གྲུ་པའི་རྣམ་པ་འདྲ་སྟེ། ཆོས་སྐུ་ཀ་དག་གི་རིག་པ་དྲི་མ་ཡོད་མ་མྱོང་བ་དབྱིངས་རྒྱ་མཚོ་དངས་པ་འདྲ་བ། གང་དུའང་མ་གྲུབ་ལ་གང་དུའང་འཆར་བའི་གོ་མ་འགགས་པ། ཐོག་མའི་གཞི་རང་བཞིན་རྣམ་དག་དང་། རྐྱེན་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་བྲལ་བས་དབྱིངས་དེར་བཙན་ས་ཟིན་པ་དག་པ་གཉིས་ལྡན་གྱི་ཆ་ཡིན་ལ། ཀུན་གཞི་མཚོའི་སྟེང་ན་གྲུར་མི་ཞུགས་པ་ལྟར། ཐོག་མའི་དབྱིངས་ལས་འཁྲུལ་དུས་གཞིའི་མ་རིག་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྟེན་དང་། ཁྱབ་བྱེད་དང་ངོ་བོར་གནས་པ་གྲུ་ལྟ་བུ། སེམས་སེམས་བྱུང་ལས་དང་བག་ཆགས་འཁྲུལ་པའི་མི་མང་པོས་གང་བ་སྟེ། རང་ཤར་ལས། ཀུན་གཞི་དང་ཆོས་སྐུའི་ཚུལ༷་{ད༵པེ་}ནི་རྒྱ་མཚོ་དང་གྲུའི་ཚུལ་ཏེ་ལམ་འབྱུང་། {ལམ་འབྱུང་བ་དངས་སྙིགས་ཀྱི་དཔེ་ནི་}གཉིད་ལོག་པ་དང་སད་པའི་ཚུལ་ཏེ། དབང་པོའི་ཁྱད་ཡོད་པའི་ཕྱིར། །ཞེས་སོ། །དེའང་རིག་པ་དྲི་མ་མེད་པ་ཆོས་སྐུའི་ངོ་བོ་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་ལྡོག་བྱ་མ་ཡིན་ཞིང་མཐར་ཐུག་གྲོལ་གཞིར་ཡོད་ལ། ཀུན་གཞི་གཉིད་ལྟ་བུ་འཁྲུལ་སྣང་གི་རྨི་ལམ་ཐམས་ཅད་འཆར་བའི་རྟེན་དུ་གྱུར་པ་ལས་སངས་པར་བྱེད་དགོས་པས་ཁྱད་ཤིན་ཏུ་ཆེའོ། །དེའང་གཉིད་དང་རྨི་ལམ་ལྡོག་དགོས་ཀྱང་། རང་གི་རིག་པ་ལྡོག་མི་དགོས་
པས་ཆོས་སྐུ་གཞི་རྟོགས་བྱ་ཡིན་ལ། དེའི་ངང་གོམས་བྱར་འགྱུར་ཞིང་། འབྲས་བུ་གྲོལ་སར་ངོས་བཟུང་ངོ་། །ཀུན་གཞི་དང་དེ་ལ་བརྟེན་པའི་ཆོས་རྣམས་དག་བྱ་དྲི་མར་ཤེས་པར་བྱའོ། །
ཁྱད་པར་སོ་སོར་བཤད་པ།
འོ་ན་རྩ་བའི་ས་བཅད་གཉིས་པ་ཁྱད་པར་སོ་སོར་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། དང་པོ་ཀུན་གཞིའི་ངོ་བོ། ༡ ངེས་ཚིག ༢ །དབྱེ་བ། ༣ བྱེད་ལས། ༤ སྒྲ་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་ལྔའོ། །༥ ༡ འོ་ན་ཀུན་གཞིའི་ངོ་བོ་ནི། སེམས་སེམས་བྱུང་གིས་ཉེ་བར་བསྡུས་པས་འཁོར་འདས་ཀྱི་ལས་དང་བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྟེན་དུ་གྱུར་པ་སྟེ། མ་རིག་པའི་ས་བ་ལུང་མ་བསྟན་ཏེ། ཐལ་འགྱུར་ལས། ངོ་བོ་བག་ཆགས་རྣམས་ཀྱི་སྣོད། །ཅེས་སོ། །༢ ངེས་ཚིག་ནི། བག་ཆགས་དུ་མའི་གཞི་ཡིན་པས་ཀུན་གཞི་སྟེ། སྔ་མ་ལས། ངེས་ཚིག་ཀུན་ལས་འདས་པ་ལ། །གཞི་ནི་ཚོགས་ཤིང་སོག་པའོ། །ཞེས་སོ། །༣ དབྱེ་ན། ཡེ་དོན་གྱི་ཀུན་གཞི། སྦྱོར་བ་དོན་གྱི་ཀུན་གཞི། བག་ཆགས་ལུས་ཀྱི་ཀུན་གཞི། བག་ཆགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཀུན་གཞི་དང་བཞིའོ། །དང་པོ་ནི། རིག་པའི་སྟེང་ན་ཡེ་ཐོག་དང་པོའི་དུས་ནས་གསེར་དང་གཡའ་བཞིན་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་ཆ་རིག་པ་ལ་ལྟོས་པའི་མ་རིག་པ་སྟེ། འཁོར་བའི་ཆོས་ཀུན་གྱི་དང་པོའི་གཞི་དཔྱོད་བྱེད་ཐོག་མའི་འགྱུ་བ་དང་། སྦྱོར་བ་དོན་གྱི་ཀུན་གཞི་ནི། ཤེས་པ་དེ་ཉིད་ལ་རང་མ་རིག་ན་འཁོར་བར་སྦྱོར་ལ། རིག་ན་མྱང་འདས་སུ་སྦྱོར་བའི་
ཆ་ནས་བརྗོད་པས་ལུང་མ་བསྟན་པ་དང་། བག་ཆགས་སྣ་ཚོགས་པའི་ཀུན་གཞི། སེམས་དང་སེམས་བྱུང་གི་འཁོར་བར་བསྐྱེད་པའི་ཆའི། ལས་སྣ་ཚོགས་པ། བག་ལ་ཉལ་གྱི་ཆ། ལུང་མ་བསྟན་པ་སྟེ། ཤེས་པ་དེ་ཉིད་ལ་མ་དག་པའི་ལས་དང་བག་ཆགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ཀུན་གྱི་གཞི་བྱེད་པའི་ཆ་ནས་བརྗོད། བག་ཆགས་ལུས་ཀྱི་ཀུན་གཞི་ནི། རྩ་བའི་ཤེས་པ་དེ་ཉིད་ལ་ལུས་ཀྱི་བག་ཆགས་ཡོད་པས་ཤ་ཁྲག་འོད་ཡིད་ལུས་འཆར་བའི་ཆ་ནས་བརྗོད་དེ་ཡན་ལག་དང་ཉིང་ལག་རྡུལ་ཕྲན་ཆ་ཤས་སུ་སྣང་བ་རགས་པའི་ལུས་དང་། དངས་པ་འོད་ཀྱི་ལུས་དང་། ཏིང་ངེ་འཛིན་ལྟར་སྣང་བའི་ལུས་གསུམ་དུ་སོ་སོར་སྣང་བའི་གཞི་མ་རིག་པའི་རྟེན་གྱི་ཆ་ཅན་ཏེ། ཐལ་འགྱུར་ལས། དབྱེ་ན་ལུས་་དང་སྦྱོར་བ་དང་། །སྣ་ཚོགས་པ་དང་ཡེ་གཞིའོ། །ཞེས་སོ། །ཁ་ཅིག་གིས་རིག་པ་དངོས་དྲི་བཅས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཀུན་གཞིར་བཏགས་པ་འདུག་སྟེ་ཆོས་དང་གཅིག་ཏུ་འདྲེས་པའི་སྐྱོན་ཡོད་པས་བག་ཆགས་ཁོ་ནར་འཇོག་པ་ནི་འཐད་དོ། །འདི་ལ་མིང་བཞིར་བརྗོད་ཀྱང་། དོན་ཤེས་གཅིག་གི་ཆ་ལ་ལྡོག་པ་བཞིར་དབྱེར་ཡོད་པས་བཏགས་ལ་ངོ་བོ་མ་རིག་པའི་ཤེས་པ་ལུང་མ་བསྟན་བག་ཆགས་ཀྱི་ས་བར་གཅིག་གོ། དེ་ལྟར་དང་པོ་འགྱུ་ཆ་ནས་བཟུང་སྟེ། ད་ལྟའི་བར་དུ་ཤེས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྟེན་ཀུན་གཞི་དང་། དེ་ལས་བརྟེན་པ་ཚོགས་བརྒྱད་དུ་གནས་པའང་ཆ་སོ་སོར་དབྱེ་ན། རྩ་བ་འཁོར་བའི་གོ་འབྱེད་འཆར་བའི་གཞིས་ཡེ་དོན་དང་། འཁོར་འདས་སུ་སྦྱོར་བས་སྦྱོར་བ་དོན་དང་། ལུས་སུ་སྣང་བས་
ལུས་དང་སེམས་ཀྱི་བག་ཆགས་བརྟེན་པས་ཀུན་གཞི་བཞིར་བཞག་ལ། དེ་དུས་ཤེས་པའི་རྣམ་པར་ཡོད་ཅིང་ཕྱི་ནང་ལ་མ་ཆད་པས་ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་སུ་བཏགས་སོ། །དེ་ལས་དབང་ཤེས་ལྔ་ལ་རང་རང་གི་ཤེས་པ་རྟོག་མེད་ཡུལ་ལྔ་འཛིན་པའི་ཆ་ནས་སྒོ་ལྔའི་རྣམ་ཤེས་སུ་བཏགས་སོ། །དེ་དུས་རྟོག་དཔྱོད་ཁ་ནང་བལྟས་ཀྱིས་རྟོག་པས་དང་པོ་དེར་མཇལ་བས་ཡིད་ཤེས་དཔྱོད་པས་ཁྱད་པར་སོ་སོར་འཛིན་པ་ལ་དོན་ཉིད་དུ་འདོད་དེ། སེམས་གཅིག་ལ་ལྡོག་པས་ཐ་དད་དུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །དེ་ཡང་ལུས་སུ་བག་ཆགས་པའི་གཞི་ཀུན་གཞིར་བྱུང་བས། ད་ལྟ་ལུས་སུ་སྣང་བའི་གནད་དེ་ཡིན་ལ། སེམས་སུ་བག་ཆགས་པའི་གཞིར་བྱུང་བས། ད་ལྟ་རྣམ་ཤེས་དུ་མའི་ཚོགས་པ་སེམས་བྱུང་དང་བཅས་པར་བྱུང་ལ། བག་ཆགས་སྣ་ཚོགས་པའི་གཞིར་བྱུང་བས། ད་ལྟ་སྣང་བ་ཐ་དད་དུ་ཤར་བ་དང་། ཡེ་གཞིར་བྱུང་བས། ད་ལྟ་གང་ལའང་མ་རིག་པ་དང་མཚུངས་ལྡན་དུ་བྱུང་བའོ། །ཀུན་གཞི་བཞི་པོ་འདི་བག་ལ་ཉལ་གྱི་ཆ་ལུང་མ་བསྟན་ཡིན་པས་ས་འོག་གི་ས་བོན་དང་འདྲ་བར་དངོས་སུ་བལྟར་མེད་ལ། མངོན་གྱུར་གྱི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུ་ཙམ་དུ་ཡོད་ཅིང་ལུས་སེམས་སྣང་ཆའི་མ་རིག་པ་བཞི་པོ་མྱུ་གུ་དང་འདྲ་བར་དངོས་སུ་བལྟར་ཡོད་པའི་གནད་དེ་ལས་བྱུང་བའོ། །༤ བྱེད་ལས་ནི། ཡེ་ཤེས་འཁྲུལ་གཞི་བྱེད། སྦྱོར་བས་ལུས་སེམས་འབྲེལ་ནས་བདེ་སྡུག་གི་ཀུན་སྦྱོར་བྱེད། ལུས་ཀྱིས་ལུས་དང་དེའི་ཆོས་ཚོགས་པ་དུ་མའི་
རྐྱེན་བྱེད། བག་ཆགས་ཀྱིས་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་བྱེད་པའོ། །༥ སྒྲ་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། བག་ཆགས་སྔ་ཕྱིའི་ཉིང་མཚམས་དང་། ལས་ཀྱི་རྣམ་སྨིན་སྔ་ཕྱིའི་འབྲེལ་དང་། རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་སྟོབས་དཀར་ནག་སོ་སོ་བའི་རྟེན་བྱེད་པས་ཀུན་ཞེས་བྱ་ལ། ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཚོགས་པའི་གནས་ཡིན་པས་གཞི་ཞེས་བྱ་སྟེ། ཐལ་འགྱུར་ལས། དེ་ལ་ཀུན་གཞི་རེ་ཞིག་བཤད། །ཆོས་དང་ཆོས་མིན་ཀུན་གྱི་གཞི། །ཞེས་པ་དང་། རྒྱུད་བླ་མའི་འགྲེལ་པར། ཀུན་གཞི་ཀུན་གྱི་གཞི་ཡིན་ཏེ། །རྣམ་པར་བྱང་བའི་གཞི་མའང་ཡིན། །ཞེས་སོ། །འཁོར་བའི་གཞིར་འཐད་ཀྱི་རྣམ་བྱང་གི་གཞི་ཇི་ལྟར་ཡིན་ཞེ་ན། སྤྱིར་གཞི་ལ་དངོས་ཀྱི་གཞི་ཟེར་ལས་ཉི་མ་ལྟ་བུ་དང་། དེ་ལ་སྦྱོར་བའི་གཞི་དགེ་བས་མཐོ་རིས་ཀྱི་གཞི་བྱེད་པ་ལྟ་བུ་ལས། འདི་སྦྱོར་བའི་གཞི་ལ་མིང་དུ་བཏགས་པ་སྟེ། མྱང་འདས་ལ་སྦྱོར་བའི་ཐར་པ་ཆ་མཐུན་གྱི་དགེ་བ་སྒོ་གསུམ་གྱིས་བསགས་པའི་ཀུན་གཞིའི་སྟེང་ན་ཡོད་པའི་ཆ་ལས་སོ། །ཐར་པ་ཆ་མཐུན་གྱི་ལས་དེ་མྱང་འདས་ཀྱི་ཆ་ལ་སྒྲིབ་པའི་དྲི་མ་སེལ་བའི་རྒྱུ་བྱེད་པ་ལ་མྱང་འདས་ཀྱི་རྒྱུར་བཏགས་ཀྱི་བསྐྱེད་བྱ་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་འབྲས་སུ་མི་འདོད་དེ། མྱང་འདས་ཀྱི་ངོ་བོ་འདུས་མ་བྱས་ཡིན་པས་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱིས་གསར་དུ་བྱས་པ་འགལ་བའི་ཕྱིར། རྒྱུད་བླ་མ་ལས། འདུས་མ་བྱས་ཤིང་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ། །གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་མིན་པ། །མཁྱེན་དང་བརྩེ་དང་ནུས་པར་ལྡན། །དོན་གཉིས་ལྡན་པའི་སངས་རྒྱས་ཉིད། །ཅེས་སོ། །
འོ་ན་གཉིས་པ་ཆོས་སྐུའི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་ལ་ངོ་བོ། ངེས་ཚིག །དབྱེ་བ། བྱེད་ལས། སྒྲ་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་ལྔ་ལས། ༡ དང་པོ་ནི། ཐོག་མའི་ཀ་དག་ཆེན་པོ་ནང་གསལ་རང་བཞིན་ལྷུན་གྲུབ་ཀྱི་འཆར་གཞི་ཕྲ་བའི་ཡེ་ཤེས་སུ་གནས་པ་དང་། འཁྲུལ་དུས་དེའི་གདངས་ལ་བཞག་པས་བློ་དངོས་སྤྲོས་བྲལ་ཉག་གཅིག་ཏུ་རྟོགས་ནས་ཉམས་སུ་མྱོང་ཆ་དང་བཅས་པ་སྟེ། ཐལ་འགྱུར་ལས། ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ནི་སྤྲོས་བྲལ་ཏེ། །རང་གར་འཛིན་པའི་མཚན་མ་མེད། །ངོ་བོ་སྟོང་གསལ་དབྱེར་མེད་ལ། །ཞེས་དང་། བཞུགས་ཚུལ་གནས་ལུགས་རྣམ་པ་གཉིས། །ཐོག་མའི་གཞི་ལ་གནས་པ་དང་། །འཁྲུལ་བའི་ཡུལ་ལ་གནས་པའོ། །ཐོག་མའི་ངོ་བོ་རང་བཞིན་དང་། །ཐུགས་རྗེ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་གནས། །དེ་ཡང་ངོ་བོར་སྐུར་གནས་པས། །ཆོས་དང་ལོངས་སྤྱོད་སྤྲུལ་པའི་ཆར། །མ་ཕྱེ་འབྱེད་པ་མེད་པའི་ཚུལ། །བབས་ལས་གྲུབ་པ་ཉིད་ལས་ཀྱང་། །སྐུ་མདོག་ལ་སོགས་བློ་ཡུལ་མེད། །རང་བཞིན་འཆར་བྱེད་འོད་ཀྱི་ཚུལ། །དཀར་དམར་སེར་དང་ལྗང་མཐིང་ནི། །མཚན་མ་རིས་ཅན་མ་ཡིན་པར། །རིས་མེད་ཤེས་བྱའི་བབས་ལས་གྲུབ། །ཐུགས་རྗེ་འཆར་བ་སྣ་ཚོགས་ལས། །འདི་འདྲ་གཅིག་ཏུ་ངེས་མེད་པས། །སྣ་ཚོགས་སྣང་ཕྱིར་གཞི་ཞེས་བྱ། །འཁྲུལ་བའི་ཡུལ་ལ་རང་གཞག་དང་། །ཅོག་བཞག་རང་གྲོལ་རྒྱས་གདབ་བོ། །ཞེས་པ་དང་། རང་ཤར་ལས། ཆོས་སྐུ་ཡེ་ཤེས་ཆེན་པོའི་ལུགས། །མཚན་ཉིད་རྣམ་པ་གསུམ་དང་ལྡན། །ངོ་བོ་རང་བཞིན་ཐུགས་རྗེ་གསུམ། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡི་མཚན་ཉིད་ཡིན། །ཞེས་སོ། །
དེ་ད་ལྟ་གང་ན་ཡོད་ཅེ་ན། སྙིང་ག་དཔལ་གྱི་བེའུ་རིན་པོ་ཆེའི་གསང་བའི་མཛོད་ན་ཡོད་པ། སྔ་མ་ལས། ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡི་ཕོ་བྲང་འགྱུར་མེད་འདི། །རང་རང་ཙིཏྟའི་དཀྱིལ་ན་གསལ་བར་གནས། །སྟོང་པ་ཡེ་ཤེས་སྙིང་པོའོ། །གསལ་བ་འོད་ཀྱི་སྙིང་པོའོ། །རང་བྱུང་རིག་པའི་སྙིང་པོའོ། །སྙིང་པོ་གསུམ་ལྡན་ཆོས་ཀྱི་སྐུ། །ཡེ་ཤེས་དོན་རྟོགས་ས་ལམ་བགྲོད་དུ་མེད། །བརྗོད་པའི་མཐའ་བྲལ་ཆོས་སྐུ་ཆེན་པོ་འདི། །ཀུན་ལ་གནས་ཏེ་ཀུན་གྱིས་རྟོགས་པ་མེད། །ཡིད་མེད་སེམས་མེད་མ་རིག་འཁྲུལ་པ་མེད། །ཅེས་སོ། །འདི་ལ་རེས་གཞི་གནས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་སུ་བཏགས། རེས་ཆོས་སྐུར་བཏགས། རེས་གྲོལ་གཞིར་བཏགས་པ་རྣམས། ངོ་བོ་གཅིག་ལ་ལྡོག་པའི་ཆ་ནས་བརྗོད་དེ། སྐུ་དང་ཡེ་ཤེས་འདུ་འབྲལ་མེད་པའི་དགོངས་པ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱའོ། །༢ ངེས་ཚིག་ནི། ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཆོས་ཀྱི་སྙིང་པོ་འདུས་པས་ཆོས་སྐུ་ཞེས་བྱ་སྟེ། ཐལ་འགྱུར་ལས། ངེས་ཚིག་ཆོས་ནི་ཡང་དག་ལམ། །སྐུ་ནི་དེ་ལས་གྲུབ་པའོ། །ཞེས་སོ། ༣ དབྱེ་ན་གསུམ་སྟེ། སྔ་མ་ལས། དབྱེ་བ་ཆོས་དང་ལོངས་སྤྲུལ་སྐུ། །གསུམ་གྱི་ཕྱེ་བས་ཁྱད་པར་འཇུག །ཅེས་པས་གཞི་ཀ་དག་གི་དོན་རང་བཞིན་རྣམ་དག་དང་། དེ་ལུས་ལ་ཡོད་པ་དང་། བློ་བུར་དྲི་བྲལ་གྱི་ཆོས་སྐུ་དམ་པ་དང་གསུམ་ལ་ལྟོས་ནས་སྐུ་གསུམ་དང་། དེ་ལས་ཕྱེ་བར་དགུར་འགྱུར་ཏེ། རང་ཤར་ལས། སྐུ་ལ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་ཀྱང་བསྡུ་ན་གསུམ་དུ་འདུས་སོ། །གང་ཞེ་ན། ཆོས་ཀྱི་སྐུ་
མཚན་མའི་ཡུལ་ལས་འདས་པ་དང་། ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པའི་སྐུ་གཟུང་བའི་ཡུལ་ལས་འདས་པ་དང་། སྤྲུལ་པའི་སྐུ་ཆགས་པའི་ཡུལ་ལས་འདས་པའོ། །
ཆོས་སྐུའི་ཁྱད་པར་བཤད་པ།
དེ་ཡང་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ལ་གསུམ་སྟེ། ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་ཆོས་སྐུ་དང་། ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་ལོངས་སྐུ་དང་། ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་སྤྲུལ་པའི་སྐུའོ། །དེ་ཡང་ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་ཆོས་སྐུ་ནི་རིག་པ་སྟེ། ཆོས་ནི་ཡུལ་དུ་སྣང་བ། སྐུ་ནི་རིག་པའི་ངོ་བོ་མ་འགགས་པའོ། །ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་ལོངས་སྐུ་ནི་འོད་ལྔ། ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་སྤྲུལ་སྐུ་ནི་མིག་གི་དབང་པོ་ལ་མཐོང་བ་མ་འགགས་པའོ། །ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་ཡུལ་ནི་ནམ་མཁའ་རྣམ་པར་དག་པ། ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་གནས་ཙིཏྟ། ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་ལམ་རིན་པོ་ཆེ་ཤེལ་གྱི་སྦུ་གུ་ཅན་ཡིན་ནོ། །ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པའི་སྐུ་ལ་ཡང་གསུམ་སྟེ། ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པའི་སྐུའི་ཆོས་སྐུ་དང་། ལོངས་སྐུའི་ལོངས་སྐུ་དང་། ལོངས་སྐུའི་སྤྲུལ་སྐུའོ། །དེའང་ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པའི་སྐུའི་ཆོས་སྐུ་ནི་ཡེ་ཤེས་ལྔའི་སྣང་བ་མ་འགགས་པར་སང་ངེ་གནས་པ་ཡིན་ནོ། །ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པ་སྐུའི་ལོངས་སྐུ་ནི་ཐིག་ལེ་རྣམ་པ་ལྔའི་ལམ་དང་བཅས་པའོ། །ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པ་སྐུའི་སྤྲུལ་སྐུ་ནི་སྒོ་ལྔའི་རྣམ་ཤེས་ཡུལ་ལ་ཤར་བའི་རིག་པའོ། །ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པའི་སྐུའི་གནས་ནི་ཨ་བ་དྷཱུ་ཏཱིའོ། །ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པ་སྐུའི་ལམ་ནི་རྩེའུ་ཆུང་གཡས་པའོ། །{ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པའི་སྐུའི་སྣང་བ་ལྔར་རོ། །} སྤྲུལ་པའི་སྐུ་ལ་ཡང་གསུམ་སྟེ། སྤྲུལ་པ་སྐུའི་ཆོས་སྐུ་དང་། སྤྲུལ་པ་སྐུའི་
ལོངས་སྐུ་དང་། སྤྲུལ་པ་སྐུའི་སྤྲུལ་སྐུའོ། །དེ་ཡང་འདི་ལྟ་སྟེ། སྤྲུལ་པ་སྐུའི་ཆོས་སྐུ་ནི་སྒྲོན་མ་གཉིས་སོ། །སྤྲུལ་པ་སྐུའི་ལོངས་སྐུ་ནི་འོད༷་{སྐུ༵་}ལྔ་མཐོང་བའོ། །སྤྲུལ་པ་སྐུའི་སྤྲུལ་སྐུ་ནི་ཉོན་མོངས་པ་ལྔ་ཤར་བའི་སོ་སོ་རང་གི་རིག་པའོ། །སྤྲུལ་པ་སྐུའི་གནས་ཀླད་པའོ། །སྤྲུལ་པ་སྐུའི་ལམ་མིག་གོ། སྤྲུལ་པ་སྐུའི་ཡུལ་འཁྲུལ་སྣང་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །དེའང་ཆོས་སྐུ་སེམས་དང་ཉོན་མོངས་དུས་སུ་མེད་ལ། དེའི་དབྱེ་བ་སྐུ་གསུམ་གྱི་ལོངས་སྐུའི་སྤྲུལ་སྐུ་དང་། སྤྲུལ་སྐུའི་སྤྲུལ་སྐུ་གཉིས་སྒོ་ལྔའི་ཤེས་པ་དང་ཉོན་མོངས་སུ་བརྗོད་པ་འགལ་ལོ་སྙམ་ན། མི་འགལ་ཏེ་རྣམ་ཤེས་དང་ཉོན་མོངས་ཀྱི་རང་དུས་ན་རིག་པའི་རང་གདངས་ཡོད་པས་དེ་ལ་བརྗོད་ཀྱི། རྣམ་ཤེས་དང་ཉོན་མོངས་དངོས་སྤྲུལ་སྐུ་མ་ཡིན་ནོ། །༤ བྱེད་ལས་ནི། ངོ་བོ་ཀ་དག་གི་ཆོས་སྐུ་དེས་གྲོལ་གཞི་བྱེད་ལ་ལམ་དུས་ངང་དངས་ཀྱི་ཆོས་སྐུས་གྲོལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ། སྐུ་གསུམ་པོ་དེས་དག་བྱེད་དང་དག་གཞིའི་བྱ་བ་བྱེད་དོ། །དེ་ཡང་རང་ཤར་ལས། འགག་མེད་ཞེན་མེད་ཆགས་པ་མེད། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡི་སྤྱོད་པའོ། །ལྷན་ནེ་ལྷང་ངེ་ཡེངས་པ་མེད། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡི་སྒོམ་པ་ཡིན། །བལྟར་མེད་བལྟས་ཟིན་ལྟ་བ་རྫོགས། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡི་ལྟ་བ་ཡིན། །བྱས་མེད་བྱུང་མེད་འབྱུང་བ་མེད། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡི་འབྲས་བུ་ཡིན། །བསྒྲུབ་མེད་བསྒྲུབས་ཟིན་སྒྲུབ་པ་རྫོགས། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡི་ཕྲིན་ལས་ཡིན། །གཅིག་བྱུང་གཉིས་བྱུང་ཐམས་ཅད་བྱུང་། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡི་ཡོན་ཏན་
ཡིན། །ཞེས་སོ། །༥ སྒྲ་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། ཡེ་ནས་རྡུལ་དང་བྲལ་ཞིང་དྲི་མ་མེད་པ་དང་། གནས་སྐབས་རང་ལ་ཡོད་ཀྱང་། ངོ་མ་ཤེས་པས་གསང་བའི་ཆོས་སུ་ཡོད་པ་དང་། མཐར་ཐུག་དོན་དུ་གཉེར་བྱའི་འབྲས་བུར་ཡོད་པའི་ཆོས་ཡིན་པ་དང་། སྟོང་པ་དངོས་པོ་དང་མཚན་མ་མེད་པའི་སྐུ་ལ་སྟོབས་དང་མི་འཇིགས་པ་དང་། མ་འདྲེས་པའི་ཡོན་ཏན་གྱི་ཆོས་རྫོགས་པས་ཆོས་སྐུ་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་ཉིད་ལས། མི་འཇིགས་སྟོབས་དང་གསལ་བ་དང་། །བྱ་བ་ཐམས་ཅད་རྫོགས་པ་ནི། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡི་ངེས་ཚིག་ཡིན། །ཞེས་སོ། །སྐབས་འདིའི་ཆོས་སྐུ་ནི། གཞི་གནས་ཀྱི་ཆོས་སྐུ་རང་བཞིན་རྣམ་དག་ངོ་བོ་རང་བཞིན་ཐུགས་རྗེ་གསུམ་གྱི་མཚན་ཉིད་ཅན་ལ་འདོད་དེ། སྔ་མ་ལས། ངོ་བོ་རང་བཞིན་ཐུགས་རྗེ་གསུམ། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ཡི་མཚན་ཉིད་ཡིན། །ཞེས་སོ། །
ཡིད་དང་ཤེས་རབ་དབྱེ་བ།
（༢）འོ་ན་གཉིས་པ་ཡིད་དང་ཤེས་རབ་དབྱེ་བ་ནི། རིག་པས་ཡུལ་ཤེས་པས་ན་ཡིད་དང་ཤེས་རབ་གཉིས་ཀས་དོན་རིག་པར་གཅིག་པས་ཆའི་འདྲེས་པ་དབྱེ་བ་ལ་གཉིས་ལས། དང་པོ་ཡིད་ནི། སེམས་ཀྱི་རྩལ་རྟོག་པས་ཡུལ་ཕྱིར་འབྲངས་ནས་ཞེན་ཅིང་རྟོག་པའོ། །དེ་ལ་ཡིད་ཀྱི་ངོ་བོ། རྟོག་པ་རང་ག་མར་འགྱུར་བའོ། །ངེས་ཚིག །ཡུལ་ཡིད་ལ་བྱེད་པས་ཡིད་དོ། །དབྱེ་ན། ཀུན་ཏུ་འཚོལ་བ་ལ་སོགས་པ་
དྲུག་གམ། ཡིད་ཤེས་ཡུལ་རིག་ཙམ་དང་། ཉོན་ཡིད་ཆགས་སྡང་དུ་བསྐྱེད་པ་གཉིས་སོ། །བྱེད་ལས། ལས་དང་བག་ཆགས་བསགས་ནས་འཁོར་བར་མངོན་པར་འདུ་བྱེད་དོ། །འབྲས་བུ། སྡུག་བསྔལ་ལོ། །སྒྲ་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། ཡུལ་ཐོག་ཏུ་སྤྱོད་ཅིང་འགྱུ་བའི་ཆ་ནས་ཡིད་ཅེས་བཏགས་སོ། །རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ་སྙིང་གི་མེ་ལོང་ལས། དཔེར་ན་ཡིད་ནི་བྱ་སྒྲོ་རླུང་ཁྱེར་འདྲ། །ཞེས་སོ། །(གཉིས་པ་)ཤེས་རབ་ནི། ཐུགས་རྗེའི་རྩལ་ཤར་གྲོལ་གཉིས་མེད་ཀྱི་ཤེས་པ་སྟེ། ཡུལ་རིག་ཀྱང་ཡུལ་ཕྱིར་མ་འབྲངས་པས། རིག་གདངས་མི་རྟོག་པའོ། །མེ་ལོང་ལྟ་བུར་གཟུགས་བརྙན་ཤར་དུས་རྟོག་དཔྱོད་མེད་པས། རྣམ་པ་སྣང་ཡང་སྣང་གི་རྣམ་པ་ལ་མི་རྟོག་པའི་ཕྱིར། རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཤེས་པ་དམ་པ་ཞེས་བྱའོ། །ཤེས་རབ་ཀྱི་ངོ་བོ། ཡུལ་ངེས་ཀྱང་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའོ། །ངེས་ཚིག །ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་ཅི་ཡིན་པ་སྐད་ཅིག་གིས་ཤེས་ཀྱང་། དེ་ལ་རྟོག་དཔྱོད་ཞིབ་རྩིང་གི་ཚུལ་གྱིས་མི་རྟོག་པས། ཡུལ་ཤེས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ནང་ནས་རབ་ཏུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་ན་ཤེས་རབ་བོ། །དབྱེ་ན། ཆོས་ཅན་ཤེས་པའི་ཤེས་པ་དང་། ཆོས་ཉིད་ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་གཉིས་སམ། ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་གྱི་རིམ་པའོ། །རྣལ་འབྱོར་པས་ཐོས་ཀྱང་མི་རྟོག །བསམ་ཀྱང་མི་རྟོག །སྒོམ་ཀྱང་མི་རྟོག་སྟེ། སྐད་ཅིག་རྗེས་མཐུད་ཀྱི་རྣམ་པ་མེད་པས་སྐད་ཅིག་གཅིག་གི་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱེད་པ་དེ། མཚན་བརྗོད་ལས། ཤེས་རབ་ཆེན་པོས་སྐད་ཅིག་ལ། །ཆོས་ཀུན་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་འཆང་། །ཞེས་སོ། །སྒྲ་འཇུག་པའི་འཐད་པ་ནི། གཞན་ཡུལ་ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་
རྣམ་པར་མི་རྟོག་པས་ཤེས་པས་ཤེས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཤེས་རབ་བོ། །རྟག་ཚད་ལས། ཡིད་དང་ཤེས་རབ་ཤེས་པའི་ཚད་ཆོས་རྣམས་སྣ་ཚོགས་སུ་ཤར་བའི་ཚེ་ན་ཡིན། ཞེས་སོ། །དེའང་བླ་མེད་ཀྱི་རྒྱུད་དང་མན་ངག་ཏུ། རེས་འགའ་རྟོག་པས་འཁོར་བར་འཇུག་པ་སྤང་བྱར་གསུངས་པ་དང་། རེས་འགའ་དགོངས་པའི་ཀློང་ཆེན་དུ་གསུངས་པ་ཐམས་ཅད་ཚུལ་འདིས་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། དྲི་མ་དང་གེགས་དང་སྤང་བྱར་བཤད་པ་རྣམས་གང་བྱུང་དུ་ཡིད་ཡུལ་ཕྱིར་འགྱུ་བའི་རྟོག་པ་ལ་ངོས་བཟུང་ངོ་། །རང་གྲོལ་རང་ཤར་རོལ་པ་ཙམ་ལ་དགོངས་པ་ཞེས་རྟོག་པ་མི་སྤང་བར་ལམ་འཁྱེར་དུ་བཤད་པ་ཐམས་ཅད། མིང་རྟོག་པ་དང་ཡིད་དུ་བཏགས་ཀྱང་དོན་ཤེས་རབ་ཏུ་ངོས་བཟུང་སྟེ། དཔེར་ན་འདས་རྗེས་སུ། སྣང་སྲིད་ཐམས་ཅད་ཆོས་སྐུའི་ཞིང་དུ་ཤར། །ཤར་བ་དེ་ཉིད་རང་གི་ཐོག་ཏུ་གྲོལ། །ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། །དེའང་འཆར་དུས་རིག་ཆ་དེ་ཤེས་རབ་ལ་ཡོད་ཀྱང་། འགྱུ་ཆ་དེ་རླུང་དུ་བྱུང་བས་ཡིད་ཀྱི་རྟ་རླུང་དང་བྲལ་དགོས་པས་ཡིད་དང་ཤེས་རབ་ཆ་ཕྱེད་པ་གཅེས་སོ། །ཤེས་རབ་ལ་རིག་ཆ་ཡོད་ཀྱང་འགྱུ་ཆ་མེད་པས་ཡིད་དང་དོན་མཚུངས་སོ། །
སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་གནད་ཐུན་མོང་གི་དབྱེ་བ་སྤྱིར་བསྟན་པ།
（༣）གསུམ་པ་སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་གནད་ལ་གཉིས་ཏེ། ཐུན་མོང་གི་དབྱེ་བ་སྤྱིར་བསྟན་པ་དང་། སོ་སོའི་རང་བཞིན་བྱེ་བྲག་ཏུ་དབྱེ་བས་བཤད་པའོ། །1 དང་པོ་ལ་ཁྱད་པར་དངོས། མ་ཤེས་པའི་སྐྱོན། ཤེས་པར་གདམས་ཚུལ།
དེ་གཉིས་ཀྱི་ངོ་བོ། སོ་སོའི་གནས་དང་ལྔ་ལས། དང་པོ་ཁྱད་པར་ནི། མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ་ལས། སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་དབྱེ་བ་ནི། །མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཤེས་པར་བྱ། །ཞེས་འབྱུང་བས། སེམས་གང་ཡིན་འཁོར་བའི་ཆོས་ཏེ། ལས་དང་བག་ཆགས་ཀྱི་རང་བཞིན་དྲི་མར་སྐྱེས་པའི་སྐྱོན་དེ་རིག་པ་ལ་ལྡན་དུས་སེམས་ཞེས་བཏགས་ཤིང་། སེམས་དེས་འགྲོ་དྲུག་སོ་སོར་འཁྲུལ་བར་བྱེད་ལ། རིག་པ་དེ་སེམས་དང་བྲལ་དུས་གློ་བུར་དྲི་བྲལ་གྱི་སངས་རྒྱས་ཞེས་བྱའོ། །ཡེ་ཤེས་གང་ཡིན་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ཆོས་ཏེ་ལས་དང་བག་ཆགས་བསྲེགས་པས་མེ་དང་འདྲ་ཞིང་ཀུན་ཏུ་རྟོག་པ་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བ་སྟོང་གསལ་ནམ་མཁའི་རང་བཞིན་ཅན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། སེམས་ནི་བག་ཆགས་ཀུན་གྱི་གཞི། །ལུས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་དྲི་མ་ཡིན། །གཟུང་བ་ཡུལ་ལ་འཛིན་པ་སེམས། །དེ་ཕྱིར་འཁོར་བའི་ཆོས་ཉིད་དོ། །སེམས་དེ་བྲལ་ན་སངས་རྒྱས་པ། །ལུས་ཅན་ཀུན་གྱི་དྲི་མ་དག །འགྲོ་བ་རྣམས་ནི་སེམས་དེས་འགྲོ། །དེ་མིན་འགྲོ་བར་ནུས་མིན་ཏེ། །དེ་ཕྱིར་འགྲོ་རྣམས་འཁྲུལ་འཁོར་བཞིན། །ཐུགས་ནི་སྤྱོད་པ་ཀུན་བྲལ་བས། །བེམ་པོ་ལྟ་བུ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཤེས་ཤིང་རིག་ལ་གསལ་བྱེད་སྣང་། །རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཀུན་བསྲེགས་ཏེ། །ཡེ་ཤེས་ཉིད་ནི་མེ་བཞིན་ཟ། །ནམ་མཁའ་ཉིད་དང་མཚུངས་པ་ཡིན། །སྟོང་གསལ་རིག་བཅས་ཉིད་ཡིན་ནོ། །དེ་ཕྱིར་ཡེ་ཤེས་སྣང་བར་སྟོན། །འབད་མེད་ཐུགས་རྗེ་རང་ཤར་བས། །ཁྱབ་ཅིང་ཀུན་འབྲེལ་ཆོས་ཀུན་རྫོགས། །དྲན་པ་ཉིད་ནི་དྲན་མེད་པས། །ཡེ་ཤེས་དྲན་གཞི་
ཉིད་དང་བྲལ། །ཞེས་སོ། །དེའང་སེམས་ནི་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པ་དང་། བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གཞི་དང་འབྱུང་ཁུངས་དང་། གསོག་བྱེད་དང་། ཀུན་ནས་སློང་བ་དང་། མ་རིག་པའི་ཁྱིམ་ན་རྟག་ཏུ་གནས་པས་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཉི་མ་སྒྲིབ་པའི་སྤྲིན་དང་འདྲ་ལ། ཡེ་ཤེས་ནི། ཆོས་ཀྱི་སྐུ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པར་དྲི་མ་མེད་ཅིང་སེམས་ཀྱི་དྲན་བསམ་དང་ལྷན་ཅིག་མི་གནས་པ་ཉི་མ་ལྟ་བུ་སྟེ། རང་ཤར་ལས། སེམས་ནི་བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་སྡུད་པའོ། །སེམས་ནི་བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་སློང་བའོ། །སེམས་ནི་ཉོན་མོངས་པ་ཐམས་ཅད་གསོག་པའོ། །སེམས་ནི་བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གཞི་ཡིན་ཏེ། བག་ཆགས་དེ་ཡང་འགོག་པར་དཀའ་བས། རང་གི་སྣང་བ་སྒྲིབ་པར་བྱེད་པ་མ་རིག་པ་མཉམ་དུ་གནས་པས། ཞེས་དང་། མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ་ལས། སེམས་ནི་འདུས་ཚོགས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར། །དྲི་མ་ཉིད་དང་ཡང་སྦགས་པས། །ཀུན་གཞི་སྡུད་པའི་སེམས་ལ་སོགས། །དྲི་མའི་གྲངས་སུ་གྱུར་པས་ན། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་མ་ཤེས་པའི་སྐྱོན་ནི། སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་གཉིས་མ་ཕྱེད་ན་སྣང་བ་ཡུལ་གྱི་རྩ་བ་མི་ཆོད་པས། སེམས་ཀྱི་ཡུལ་འཁྲུལ་སྣང་འཁོར་བ་ལས་མི་ཐར་བའི་སྐྱོན་ཡོད་དེ། དེ་ལ་སེམས་ཀྱི་ཡུལ་འཁྲུལ་སྣང་འཁོར་བའི་ཆོས་ཏེ་བསྡུ་ན་གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་དང་ཆོས་ཏེ་དྲུག་གོ །འདི་དག་སེམས་ཀྱི་བག་ཆགས་ལས་སྐྲ་ཤད་ཀྱི་རྣམ་པ་ལྟར་སྣང་བ་སྟེ། གང་ལ་སྣང་ན་འཁྲུལ་པའི་སེམས་ལ་སྣང་བའོ། །
ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཡུལ་ནི་དག་པའི་ཆོས་ཉིད་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུ་དང་། འོད་གསལ་གྱི་སྣང་བ་སྐུ་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཞིང་སྣང་རྒྱ་ཆེ་བ་རྣམས་སོ། །དེ་ཡང་ཀློང་དྲུག་པ་ལས། སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་རང་གི་ངོ་བོ་མ་ཕྱེད་ན། ཉི་མ་སྤྲིན་ཕུང་གིས་བསྒྲིབས་པ་དང་འདྲ་སྟེ། ཕྱིར་སྣང་བའི་དོན་བྱེད་མི་ནུས་སོ། །ཞེས་དང་། མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ་ལས། སེམས་དེ་བྲལ་ན་སངས་རྒྱས་ཉིད། །ལུས་ཅན་ཀུན་གྱི་དྲི་མ་ཟད། །འགྲོ་བ་རྣམས་ནི་སེམས་དེས་འགྲོ། །དེ་མིན་འགྲོ་བར་ནུས་མིན་ཏེ། །དེ་ཕྱིར་འགྲོ་རྣམས་འཕྲུལ་འཁོར་བཞིན། །ཞེས་སོ། །གསུམ་པ་ཤེས་པར་གདམས་ཚུལ་ནི། འདི་ལ་སེམས་རང་ངོ་ཤེས་ན་ཡེ་ཤེས་ཡིན། ད་ལྟའི་སྣང་བ་འདི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་འོད་གསལ་ཡིན་བྱ་བ་དང་། སེམས་རྟོགས་ན་ཡེ་ཤེས་ཡིན་པས་ཞེས་བཤད་པའི་ཚིག་ལ་འཁྲུལ་ནས་སེམས་མི་རྟོག་པའི་ཆ་རྐྱང་པ་དེ་ཡེ་ཤེས་སུ་འདོད་པ་སོགས་ཤིན་ཏུ་མང་སྟེ། འདི་ཡང་ནོར་ས་ཤིན་ཏུ་ཁམས་ཆེ་བས་བསལ་ན་སྐྱོན་མཐའ་ཡས་ཀྱང་རེ་ཞིག་ཆེ་ལོང་ཙམ་བརྗོད་ན། སེམས་འཛིན་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་ཡེ་ཤེས་ཀྱང་དེར་ཐལ་བ་དང་། སེམས་དྲི་བཅས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡེ་ཤེས་ཀྱང་དེར་ཐལ་བ་དང་། སེམས་སྤང་བྱ་འཁོར་བའི་ཆོས་ལ་སྣང་བའི་ཕྱིར་ཡེ་ཤེས་ཀྱང་དེར་ཐལ་ཏེ། བདེན་གཉིས་ལས། སེམས་དང་སེམས་བྱུང་ཁམས་གསུམ་པ། །སྒྲོ་བཏགས་རྣམ་པ་ཅན་རྟོག་ཡིན། །ཞེས་སོ། །ཡང་སྣང་བ་འདི་འཁྲུལ་པར་སྣང་བས་འོད་གསལ་འཁྲུལ་སྣང་དུ་ཐལ་བ་དང་།
སྣང་བ་སེམས་ཅན་ཕལ་ལ་མཐུན་སྣང་དུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་འོད་གསལ་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་པར་ཐལ་ཏེ། འདོད་ན་ཐམས་ཅད་རྣལ་འབྱོར་པ་བཞིན་དུ་གྲོལ་བར་ཐལ་བ་དང་། སྣང་བ་དང་སེམས་ལ་སྐྱེ་ཤི་འཕོ་འགྱུར་སྣང་བའི་ཕྱིར། ཡེ་ཤེས་དང་དེའི་སྣང་བ་ཡང་དེར་ཐལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་མང་པོ་དམིགས་པས། རྨོངས་པ་གཏི་མུག་ལས་ཀྱང་ཆེས་གཏི་མུག་པ་དག་གི་ཕྱོགས་ལ་བརྟེན་པར་མི་བྱའོ། །འདི་དག་གི་དགོས་པར་ཐུན་མོང་གི་གཞུང་ལས་ཀྱང་། སེམས་འགགས་པ་དེ་སྐུ་ཡིས་མངོན་སུམ་མཛད། །ཅེས་དང་། ཚིག་གསལ་དུ། སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བའི་འཇུག་པ་ཡང་རྒྱུན་ཆད་དང་། ཞེས་པ་དང་། དཀོན་མཆོག་བརྩེགས་པ་ལས། སེམས་དང་ཡིད་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ཡང་བྲལ་ལ། ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་གནས་ཀྱང་མི་འདོར་བ་སྟེ། འདི་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཐུགས་ཀྱིས་གསང་བ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པའོ། །ཞེས་གསུངས་པ་ཡིན་ནོ། །འདིར་མི་ཤེས་པ་ཁ་ཅིག །སེམས་མེད་ན་བེམ་པོའམ་མུན་པ་ལྟར་འགྱུར་རོ་ཞེས་པའང་ཐོས་པ་ཆུང་བ་ཡིན་ཏེ། སེམས་མེད་ཀྱང་ཡེ་ཤེས་ཡོད་པས་རིག་པ་འགག་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའང་མ་རིག་པ་འཁྲུལ་པའི་སེམས་འགགས་པས། ཡེ་ཤེས་གསལ་བའི་ཉི་མ་འཆར་ཏེ། མཚན་མོ་སངས་པས་ཉིན་མོ་ཤར་བ་བཞིན་ནོ། །ཁ་ཅིག་ནི། མ་རིག་པ་རིག་པའི་ཁྱབ་བྱེད་ཡིན་པས། སེམས་འགག་དུས་རིག་པ་འགག་པར་འདོད་པའང་ཤིན་ཏུ་ནོར་བ་ཆེན་པོ་སྟེ། རིག་པས་མ་རིག་པ་ལ་ཕར་ཁྱབ་ཀྱང་། མ་རིག་པས་རིག་པ་
ལ་ཚུར་མ་ཁྱབ་སྟེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་བཞིན་ནོ། །སེམས་ལ་མ་རིག་པས་ཁྱབ་པས། སེམས་ཀྱི་ཁྱབ་བྱེད་དུ་འཐད་ཀྱི། རིག་པ་ལ་མ་ཁྱབ་པས། མ་རིག་པ་རིག་པའི་དབྱིངས་ནས་ལྡོག་པའམ་རྒྱུན་ཆད་པར་འདོད་དེ། དེས་ན་སེམས་འགག་དུས་གཞི་མ་རིག་པ་ཆ་དང་བཅས་པ་འགགས་ཀྱང་། རིག་པ་མ་འགགས་ཏེ་འགག་གཞི་རིག་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །རིག་པ་མེད་ན་གང་གི་སྟེང་དུ་འགག་པ་བསམ་པར་འོས་སོ། །འདིར་མ་རིག་པ་སེམས་ཀྱི་ཆ་དང་བཅས་པ་འགགས་པས་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་སུ་རྒྱས་ཏེ་མཁྱེན་པ་གཉིས་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་ཡིན་ནོ། །དེས་ན་སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་སོ་སོ་ཡིན་ཏེ། ཐུན་མོང་གི་ལུང་ལས་ཀྱང་། སེམས་དང་སེམས་ཉིད་རང་བཞིན་གྱིས་དག་པ་གཉིས་སུ་འབྱེད་དོ། །དེ་ལ་སེམས་ནི་ཀུན་རྟོག་པ་འཁོར་བའི་ཆོས། སེམས་ཉིད་ནི་སྤྲོས་པ་དང་བྲལ་བ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ཆོས་ཏེ། འཕགས་པ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱ་པ་ལས་ཀྱང་། སེམས་ནི་སེམས་མ་མཆིས་ཏེ་སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་འོད་གསལ་བ་ལགས་སོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལྟར་སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་ལེགས་པར་ཕྱེ་ནས་ཐུན་མོང་བ་དམིགས་བཅས་ཀྱི་ཐེག་པར་སེམས་ལ་གཞི་ལམ་འབྲས་བུར་བྱེད་ཀྱང་དེ་ཐམས་ཅད་དོན་ཐོག་ཏུ་མ་ཕེབས་པས། ཐེག་པ་འདིར་ཡེ་ཤེས་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གཞི་ལམ་འབྲས་བུར་རྣམ་པར་འཇོག་པས། མྱུར་བར་འཁོར་བ་ལས་གྲོལ་ལ། གཞན་དག་འཁོར་བའི་རྩ་བ་ལ་བྱང་ཆུབ་རེ་བས་རིང་མོ་ཞིག་ནའང་དེ་ཐོབ་པར་དཀའ་སྟེ། གཞི་འཆའ་ལུགས་
འཛོལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ་ཐུགས་ཀྱི་མེ་ལོང་ལས། སེམས་ལས་སངས་རྒྱས་འདོད་ན་ང་ལས་གོལ་བ་ཡིན། །ཞེས་སོ། །ཁ་ཅིག་སེམས་མེད་ན་དེས་ཀྱང་སངས་རྒྱས་མི་རིགས་ལ། སངས་རྒྱས་དེ་དག་བྱ་སེམས་ཀྱིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་ཟེར་ཏེ། སེམས་མེད་པ་དང་ཡོད་པས་སངས་རྒྱས་པ་མ་ཡིན་གྱི། ཆོས་སྐུའི་ཡེ་ཤེས་ཡོད་མེད་ཀྱིས་དེ་ལྟར་བྱུང་བའོ། །སེམས་ཀྱི་འཁྲུལ་པ་སངས་པས་སངས་རྒྱས་ཁྱད་པར་བྱས་པ་བདེན་དུ་ཆུག་ཀྱང་། ད་དུང་གཞི་ལྷུན་གྲུབ་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་མ་ངེས་པས་བདེན་པ་དངོས་ཀྱང་མ་ཡིན་ལ། དག་བྱར་སངས་ཀྱང་སངས་པའི་དག་བྱ་དེ་སངས་རྒྱས་མ་ཡིན་པས། སངས་རྒྱས་སེམས་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །འདིར་ལུང་གིས་ཀྱང་གནོད་དེ། ཐུན་མོང་གི་ལུང་དབུ་མ་འཇུག་པ་ལས་བསྟན་པ་དང་། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལུང་རྡོ་རྗེ་རྩེ་མོ་ལས་ཀྱང་། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་དག་པ་ནི་ཡེ་ཤེས་ལྔའི་རང་བཞིན་ནོ། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་གནས་འགྱུར་བཤད་དེ། སེམས་དངོས་ལས་སངས་རྒྱས་འགྲུབ་ན། དག་བྱ་དང་གནས་འགྱུར་དོན་མེད་དོ། །བླ་ན་མེད་པའི་ལུང་ཡང་། རིག་པ་རང་ཤར་གྱི་རྒྱུད་ལས། ལ་ལ་དག་གི་འདོད་པ་ནི། །སེམས་ལས་འབྲས་བུ་འཚོལ་བར་འདོད། །དེ་ལ་ལྡོག་པ་འདི་འདྲ་སྟེ། །སེམས་ཀྱི་དངོས་པོ་ཇི་ཙམ་ལགས། །དྲིས་ལན་རྒྱས་པར་བཏབ་པ་ནི། །སེམས་ལ་དངོས་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར། །འོ་ན་སེམས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཅི། །དྲིས་ལན་རྒྱས་པར་བཏབ་པར་ནི། །ཆོས་ཉིད་གཟུང་འཛིན་ག་ལ་ཡོད། །དཔེར་ན་ནམ་
མཁའི་མཚན་ཉིད་བཞིན། །གཟུང་དང་འཛིན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། །དེ་ལ་བཟློག་པའི་ཚིག་སྨྲས་པ། །སེམས་ལ་གཟུང་འཛིན་ཡོད་དམ་མེད། །དྲིས་ལན་རྒྱས་པར་བཏབ་པ་ནི། སེམས་ལ་གཟུང་དང་འཛིན་ཡོད་ཀྱང་། །ཆོས་ཉིད་གཟུང་འཛིན་མེད་པའི་ཕྱིར། །དེ་ལ་བཟློག་པ་ཡང་སྨྲས་པ། །གོང་གི་དམ་བཅའ་ཉམས་པར་འགྱུར། །སེམས་དང་ཆོས་ཉིད་གཅིག་པའི་ཕྱིར། །སེམས་ལ་གཟུང་འཛིན་བྱུང་གྱུར་ན། །སངས་རྒྱས་འབད་པས་རྙེད་གྱུར་ན། །སེམས་ལ་གཟུང་འཛིན་ཡོད་པའི་ཕྱིར། །དྲིས་ལན་བཟློག་སྟེ་སྨྲས་པ་ནི། །གལ་ཏེ་སེམས་མེད་སངས་རྒྱས་ཉིད། །ཁྱོད་ཀྱིས་རྙེད་དམ་གང་གི་ཕྱིར། །དྲིས་ལན་རྒྱས་པར་བཏབ་པ་ནི། །སེམས་ལ་འབྲས་བུ་མི་འཚོལ་ཏེ། །སེམས་ལས་སྣ་ཚོགས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར། །སེམས་ནི་བག་ཆགས་སྡུད་པ་ཡིན། །འཛིན་པ་ཡུལ་ལ་འགྱུ་བའི་ཕྱིར། །སེམས་ནི་འཁོར་བའི་རྩ་བ་ཡིན། །སེམས་ནི་སྤང་བའི་རིམ་པ་ཡིན། །ཅི་ཕྱིར་སེམས་སུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། །སེམས་ནི་འཁྲུལ་པའི་རྩ་བ་སྟེ། །ཐམས་ཅད་དེ་ལས་གྱེས་པ་ཡིན། །འདྲ་གཞི་དག་ལས་གོལ་བའི་ཕྱིར། །སེམས་ནི་དྲི་མ་ཅན་དུ་བསྟན། །ཅི་ཕྱིར་རྣམ་རྟོག་ཡོད་པའི་ཕྱིར། །སེམས་ནི་བྱ་སྒྲོ་ལྟ་བུ་ཡིན། །ཅི་ཕྱིར་སེམས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། །དེ་ནས་བཟློག་པའི་ཚིག་སྨྲས་པ། །འོ་ན་ཇི་ལྟར་སེམས་ཉིད་འདོད། །དེ་ནས་དྲིས་ལན་རྒྱས་པར་བཏབ་པ་ནི། །སེམས་ལ་འབྲས་བུ་མི་འདོད་དེ། །རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཡོད་པའི་ཕྱིར། །འོ་ན་རིག་པ་འདི་ཉིད་ལ། །མཚན་ཉིད་རྣམ་པ་དུ་དང་ལྡན། །དེ་ནས་དྲིས་ལན་འདི་ལྟར་བྱ། །རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་མཚན་ཉིད་ནི། །
སྟོང་དང་གསལ་དང་ཁྱབ་པ་ཡིན། །ཞེས་སོ། །རིག་པ་ལ་གཞི་ལམ་འབྲས་བུར་བྱེད་ན། རིག་པ་དེ་ཉིད་དངོས་པོར་མཚན་མར་མི་འགྱུར་རམ་ཞེ་ན། མི་འགྱུར་ཏེ། སྟོང་པ་དང་གསལ་བ་དང་འཛིན་ཞེན་གང་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། སྔ་མ་ལས། ཤེས་རིག་གསལ་བ་ཉིད་དུ་ཡོད། །ཅི་ཕྱིར་གསལ་བར་ཡོད་གྱུར་ན། །མཚན་མ་ཅན་དུ་མི་འགྱུར་རམ། །ཅི་ཕྱིར་གསལ་བས་མཛེས་པའི་ཕྱིར། །དེ་ལ་དྲིས་ལན་རྒྱས་པར་བཏབ་པ་ནི། །མཚན་མ་ཅན་དུ་མི་འགྱུར་ཏེ། །དེ་ལ་ཆགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། །དེ་ཡང་འདི་ལྟར་ཤེས་པར་བྱའོ། །དཔེར་ན་ཉི་མའི་དཀྱིལ་འཁོར་བཞིན། །གསལ་ཡང་ཕྱོགས་སུ་མ་ལྷུང་བའོ། །ཅི་ཕྱིར་ཞེ་འདོད་མེད་པའི་ཕྱིར། །ཞེས་སོ། །དེང་སང་རྨོངས་པ་ཕལ་པ་དག་གིས་སྣང་བ་རང་གི་སེམས་ཡིན། སྣང་བ་ཆོས་སྐུ་ཡིན། ཡེ་ཤེས་སེམས་ཡིན་ཟེར་ཏེ། མགོ་འཕོང་ཡིན། མེ་ཆུ་ཡིན། མུན་པ་སྣང་བ་ཡིན། ཞེས་ཅི་རུང་རུང་དུ་སྨྲ་བ་དག་མཐོང་སྟེ། སྣང་བ་སེམས་ཡིན་ན། སེམས་ལ་ཁ་དོག་ཡོད་པར་ཐལ་ལ། ཁྱོད་མེད་དུས་ཁྱོད་ཀྱི་སེམས་ཕྱོགས་འདིར་ཡོད་པར་ཐལ། སྣང་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དང་། ཡང་གཅིག་སྐྱེ་བས་ཀུན་སྐྱེ་ལ། གཅིག་ཤི་བས་ཀུན་འཆི་བར་ཐལ་བ་དང་། སྐྱེ་བོ་བྱེ་བས་བུམ་པ་གཅིག་མཐོང་དུས་རིལ་པོར་འཛིན་སེམས་གཅིག་ཡིན་པ་བཞིན་སྐྱེ་བོ་དེ་དག་སེམས་གཅིག་ཏུ་ཐལ་བ་དང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཇི་སྙེད་མཁྱེན་པའི་ཡུལ་ལ་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྣང་བས་འཁོར་བ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་སུ་ཐལ་བ་དང་།
སེམས་ཅན་གྱིས་སངས་རྒྱས་མཐོང་དུས་སངས་རྒྱས་དེ་འཁྲུལ་པར་ཐལ་ཏེ། སེམས་ཅན་གྱི་སེམས་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སེམས་ཅན་དེ་སངས་རྒྱས་སུ་ཐལ་ཏེ། སངས་རྒྱས་སེམས་ཅན་དེའི་སེམས་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སེམས་སྐད་ཅིག་ལ་འགྱུ་བ་ལང་མ་ལིང་དུ་བྱེད་པ་ལྟར་སྣང་བ་འདི་ཡང་སྐད་ཅིག་ལ་ལང་མ་ལིང་དུ་འགྱུར་བར་ཐལ་བ་སོགས་ཤིན་ཏུ་མང་ངོ་། །སྣང་བ་ཆོས་སྐུ་ཡིན་ན། སྣང་བ་འདི་སྣང་མི་སྣང་ལས་འདས་པར་ཐལ་ཏེ། ཆོས་སྐུ་སྣང་བ་ལས་འདས་པའི་ཕྱིར་དང་། ཆོས་སྐུ་འཁྲུལ་སྣང་དུ་ཐལ་བ་དང་། ཆོས་སྐུ་དངོས་པོ་དང་མཚན་མར་འཛིན་པར་ཐལ་བ་དང་། སྣང་བ་འདི་འཁྲུལ་ངོར་སྣང་མི་སྲིད་པར་ཐལ་ཏེ། ཆོས་སྐུ་འཁྲུལ་ངོར་སྣང་མི་སྲིད་པའིི་ཕྱིར་ཏེ། དོན་དམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། སྤྱོད་འཇུག་ལས། དོན་དམ་བློ་ཡི་སྤྱོད་ཡུལ་མིན། །བློ་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཡིན་པར་འདོད། །ཅེས་པ་དང་། རྡོ་རྗེ་གཅོད་པ་ལས། འདྲེན་པ་རྣམས་ནི་ཆོས་ཀྱི་སྐུ། །ཆོས་ཉིད་ཤེས་བྱ་མ་ཡིན་ཏེ། །དེ་ནི་ཤེས་པར་ནུས་མ་ཡིན། །ཞེས་པས་གསལ་ལོ། །བཀག་ཟིན་དེ་དག་དོན་འཁྲུལ་པར་ལུང་གིས་ཀྱང་བསྟན་ཏེ། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ་ཐུགས་ཀྱི་མེ་ལོང་ལས། སྣང་བ་ཆོས་སྐུར་འདོད་པ་ང་ལ་སྒྲིབ་པ་ཡིན། །ཅིར་སྣང་སེམས་སུ་འདོད་པ་ང་ལ་སྒྲིབ་པ་ཡིན། {རང་བྱུང་གཞན་ལས་འདོད་པ་ང་ལས་སྒྲིབ་པ་ཡིན། །སྲིད་པའི་བར་དོ་འདོད་པ་ང་ལས་སྒྲིབ་པ་ཡིན། །}ཡེ་ཤེས་སེམས་སུ་འདོད་པ་ང་ལ་སྒྲིབ་པ་ཡིན། །ཞེས་དང་། སེངྒེ་རྩལ་རྫོགས་ལས། སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་གཉིས་སུ་མ་ཕྱེ་ན། །སྣང་བ་ཡུལ་གྱི་རྩ་བ་མི་ཆོད་པས། །
སྐྱོན་བྲལ་ཆོས་ཉིད་དོན་གྱིས་རྟོགས་པར་དཀའ། །ཞེས་སོ། །བཞི་པ་དེ་གཉིས་ཀྱི་ངོ་བོ་ནི། སེམས་ཀྱི་ངོ་བོ་འཁྲུལ་པའི་སྣང་བར་འཇོག་པ་ཁམས་གསུམ་པའི་རྣམ་པ་ཅན་ཏེ། ཐལ་འགྱུར་ལས། སེམས་ཞེས་བྱ་བ་འཁྲུལ་རྟོག་ལ། །ཞེས་སོ། །ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་ནི། ཡེ་ཤེས་རྟོག་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཞེས་སོ། །ལྔ་པ་གནས་ལ་གཉིས་ཏེ། སེམས་ཀྱི་གནས་ཀུན་གཞི། ཡེ་ཤེས་ཀྱི་གནས་ཆོས་སྐུ་སྟེ། ཀློང་དྲུག་པ་ལས། ཀྱེ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ། སེམས་ཀྱི་གནས་ནི་ཀུན་གཞི་ཡིན་ནོ། །དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཀུན་གཞིས་ནི་བསམ་པའི་ཡུལ་ཐམས་ཅད་སྡུད་ཅིང་སེམས་སུ་འདུ་ཤེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡེ་ཤེས་ཀྱི་གནས་ནི་ཆོས་སྐུ་ཡིན་ནོ། །དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ནི་དྲན་རྟོག་ཐམས་ཅད་མི་མངའ་ཞིང། ཡུལ་ཅན་ཐ་དད་དུ་འཛིན་པའི་ཤེས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་སོ། །དེ་ལྟར་ན་སེམས་སྤྲིན་དང་འདྲ་བ་ཡེ་ཤེས་ལ་སྒྲིབ་པ་དང་། ཡེ་ཤེས་ཉི་མ་དང་འདྲ་བ་གཉིས་གཅིག་པའི་གནས་མེད་དེ། བསྒྲིབ་བྱ་དང་སྒྲིབ་བྱེད་ཐ་དད་དུ་གནས་པ་ལས་སེམས་དང་སེམས་ལ་སྣང་བ་འཁྲུལ་པར་ཤེས་དུས་ཕྱི་སྣང་བའི་ཡུལ་དང་། དེ་འཛིན་པའི་སེམས་གློ་བུར་བ་གཞི་མེད་དུ་རྟོགས་ཤིང་ཡེ་ཤེས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྣང་བ་མ་འཁྲུལ་པར་ཤེས་དུས་རིག་པ་ཆོས་སྐུའི་དཀྱིལ་འཁོར་ལ་དབང་བསྒྱུར་བའི་ཕྱིར་ན་སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཕྱེད་པར་བྱ་སྟེ། མ་ཕྱེད་ན་ཡེ་ཤེས་སེམས་ཀྱིས་བསྒྲིབས་ནས་སྦྱོར་བའི་རང་ངོ་ལ་སྣང་མི་ནུས་པའི་སྐྱོན་ཡོད་དེ། སྔ་མ་ལས།
དེའི་ཕྱིར་ན་སེམས་ལ་མཁས་པའི་རྣལ་འབྱོར་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཡུལ་བདག་མེད་དུ་རྟོགས་སོ། །ཡེ་ཤེས་ལ་མཁས་པའི་རྣལ་འབྱོར་པ་རྣམས་ཀྱིས་རིག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་ལ་དབང་བསྒྱུར་བའོ། །ཞེས་སོ། །