ལེའུ་བཅུ་བདུན་པ། བོད་མིའི་གུས་ཞབས་དང་འཛེམ་བྱ།
དང་བོ། ཡ་རབས་གུས་ཞབས་སྐོར།
རང་ཅག་བོད་རིགས་ནི་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་མང་བོའི་སྔོན་ནས་ཤེས་རིག་འཕེལ་ཞིང་། ལོ་རྒྱུས་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་གཤིས། དམ་པ་ལྷ་ཆོས་དང་འཇིག་རྟེན་མི་ཆོས་གཉིས་ཆར་ནས། མི་དང་མིའི་བར་ལ་ཆེ་བཀུར་ཆུང་བྱམས་ཀྱི་ཡ་རབས་གུས་ཞབས་ཀྱི་སྲོལ་བཟང་མང་དུ་དར་ཡོད། དེ་ཡང་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གྱིས་གུས་ཞབས་གནང་སྲོལ་གསུམ་དུ་མ་འདུས་པ་མེད། གུས་ཞབས་ཞུ་ཡུལ་གཙོ་ཤོས་ནི། སྤྱིར་བླ་དཔོན། དགེ་བཤེས། མཁས་པ། དགེ་རྒན། མཁན་སློབ་སོགས་དང་། སྒོས་སུ་ཁྱིམ་ཚང་གི་ཕ་མ། སྐུ་མགྲོན། རང་ལ་སྐུ་དྲིན་ཆེ་བ་དག་ཡིན། གཞན་ཡང་། ཕན་ཚུན་མིང་འབོད་དང་། འཕྲིན་ཡིག་གི་སྐབས་སུ་གུས་ཞབས་ཞུ་སྲོལ་མང་དུ་མཆིས།
༡ བླ་དཔོན་དང་ཕ་མ་སོགས་ལ་གུས་ཞབས།
བླ་མ་དང་དགེ་རྒན་སོགས་སྐྱེས་ཆེན་དམ་པར་མཇལ་དུས། རབ་བྱུང་དག་ལྷམ་ཕུད་དེ་གཟན་མདུན་སྐྱོར་ལ་ལེན་པ་དང་། མི་སྐྱ་ཡིན་ན་ཞྭ་ཕུད་པ་དང་། དབུ་སྐྲ་ལྕང་ལོ་ཅན་ཡིན་ན་སྐྲ་ཕབ་པ། ཆ་ལུགས་གུས་ཉམས་དང་བཅས་མཇལ་དགོས་ལ། གསུང་ལྒིང་གི་སྐབས་སུའང་ཞུ་མཁས་ཀྱི་ཞེ་ཚིག་སྦྱར་ནས་བཤད་དགོས། གལ་ཏེ་རང་གི་འདོད་ཐོག་ཏུ་མི་འགྲོ་བའི་གཏམ་ཞིག་བྱུང་ནའང་། སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་ཤད་སྦྱངས་བྱེད་པ་མ་གཏོགས་ཐད་ཀར་བཤད་མི་རུང་། བླ་དཔོན་དང་མེས་པོ། ཕ་མ་དང་མཉམ་དུ་བཟའ་བཏུང་ལ་སྤྱོད་སྐབས་མཐོ་རིམ་ནས་མགོ་རྩོམ་དགོས་ལ། ཅག་སྒྲ་དང་ཧུ་སྒྲ་མི་སྒྲོགས་པ། རྐང་ལག་བརྐྱངས་པ་སོགས་མ་གུས་པའི་རྣམ་འགྱུར་སྤངས་པ། སྐད་གསེང་མཐོན་པོས་གློ་ལུ་དང་། ཧབ་སྦྲིད་རྒྱག་པ། ཁ་ལུད་དོར་བ། ལག་པ་ཡ་གཅིག་གིས་སྣོད་ཡས་མས་སུ་འཇོག་པ་སོགས་སྤངས་པ་དང་། ལམ་དུ་འགྲོ་བའི་ཚེ་ཡང་། བཀུར་ཡུལ་སྔོན་དང་རང་ཉིད་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ། བཅིབ་རྟ་དང་འཕྲུལ་འཁོར་གྱི་རིགས་གང་ཡིན་ཡང་འབབ་བཞུགས་ཀྱི་སྐབས་གུས་ཞབས་བྱ་ཡུལ་ཚགས་སུ་ཆུད་པར་བྱ་བ་སོགས་མང་ངོ་། །
༢ ཆོས་ཉན་པའི་སྐབས་ཀྱི་གུས་ཞབས།
ཆོས་ཉན་པའི་ཚེ། གུས་ཞབས་མ་ཡིན་རྣམས་སྤངས་དགོས་པ་སྟེ། དཔེར་ན། མགོ་གཡོགས་པ་དང་གོས་རྫེས་པ། ལག་པ་གཉའ་ལྟག་ལ་བསྣོལ་བ། ཞྭ་ལྷམ་གྱོན་པ་དང་རྟ་ཞོན་པ། ལག་ཏུ་མཁར་བ་དང་གདུགས། མཚོན་ཆ་ཐོགས་པ་སོགས་སྤངས་ཏེ། ཆོས་གསན་པའི་ཚེ་རབ་ཏུ་དམའ་བའི་སྟན་ལ་བསྡད་དེ། ལག་ཟུང་ཐལ་མོ་སྦྱར་ནས་བསམ་པ་རྩེ་གཅིག་གིས་ཉན་པ་ཡིན་ནོ། །
༣ རྒན་རབས་ལ་གུས་ཞབས།
སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་གི་རྒན་རབས་ཡོན་ཏན་ཅན་དང་འཕྲད་ཚེ། ལུས་ངག་གི་རྣམ་འགྱུར་འཇམ་པོའི་སྒོ་ནས་གཏམ་ལྒིང་བྱ་དགོས་པ་ལས། ཁ་གཏད་དུ་མི་སྨྲ་བ་ཡིན། འདུ་ཚོགས་སྐབས་གྲོས་མོལ་འདྲ་བྱ་དགོས་ན། གཏམ་མགོ་རྒན་རབས་ཡོན་ཏན་ཅན་ནས་རྩོམ་དགོས། གཞོན་རབས་པས་ཁ་རྩོད་དང་དྲག་གཏམ་བཤད་མི་རུང་ལ། གཏམ་འཕྲོ་རང་གི་རེས་ལ་བབ་ན་རྒན་རབས་ལ་དགོངས་དྭངས་ཀྱིས། ཞུ་མཁས་ཀྱི་ནོར་འཛོལ་དེ་དག་ཡོ་བསྲངས་བྱ་དགོས། ནམ་རྒྱུན་འཕྲད་རེས་ཀྱིས་ངོ་ཤེས་ཡིན་ན་འཚམ་འདྲིའི་ཚིག་གམ་གུས་ཉམས་དང་། ངོ་མི་ཤེས་པ་ཡིན་ན་ལུས་ཀྱིས་གུས་ཉམས་སྟོན་པ་ཡིན་ནོ། །
༤ སྐུ་མགྲོན་ལ་གུས་ཞབས།
གནའ་རབས་བོད་ཀྱི་སྐུ་མགྲོན་ཁྱིམ་དུ་ཕེབས་པ་དང་། ཁྱིམ་ནས་ནང་མི་ཡུལ་གཞན་དུ་ཐོན་པ་སོགས་ཀྱི་སྐབས། བཀྲ་ཤིས་པའི་རྟེན་འབྲེལ་བཟང་བོ་མཚོན་བྱེད་དུ། རྩམ་པས་གོས་ཀྱི་གོང་བའི་སྟེང་དུ་དཀར་ཐིག་བརྒྱབ་པ་དེ། ཁ་བཏགས་ཟེར་ལ། ཕྱིས་སུ་དེ་ཉིད་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་ཏེ་ད་ལྟའི་ཁ་བཏགས་གཏོང་སྲོལ་འདི་བྱུང་བ་ཡིན། སྐུ་མགྲོན་ཕེབས་སྐབས། སྦྱིན་བདག་སྒོར་བུད་ནས་བསུ་མ་བྱེད་དགོས་ཤིང་། འདུག་དུས་ཀྱང་མགྲོན་པོ་གྲལ་གྱི་གོང་དུ་འདུག་པ་དང་། ཤ་མར་ཐུད་གསུམ་ཀྱིས་སྣེ་ལེན་གཟབ་རྒྱས་བྱེད་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་། མི་རིགས་ཀྱི་ལུགས་སྲོལ་མི་འདྲ་བའི་ཆ་ནས་མགྲོན་པོར་གུས་ཞབས་བྱེད་སྟངས་ཀྱང་སོ་སོ་མཆིས་པས། ཕ་རོལ་བོའི་ལུགས་སྲོལ་གྱི་གནས་བབ་ལ་བསྟུན་པ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེ། གཞན་ཡང་ཚུར་བསུ། ཕར་སྐྱེལ། སྣེ་ལེན། ཟས་དྲངས་སྟངས། བཞུགས་གདན་འཇགས་སྟངས་བཅས་ལའང་གུས་ཞབས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་མང་བོ་ཡོད་དོ། །
༥ མིང་འབོད་ཀྱི་ཞེ་སའི་གུས་ཞབས།
རང་ཅག་བོད་འདི་རྒན་བཀུར་ཆུང་བྱམས་ཆེ་བའི་སྟབས་ཀྱིས། རྒན་རབས་ལ་ཞེ་ཚིག་དང་། བྱིས་པ་གཅེས་ཚིག་གིས་བཏགས་པའི་ཐ་སྙད་ཤིན་ཏུ་མང་། དཔེར་ན། བྱིས་པའི་ཁ་ཟས་ལ་ནོམ་བུ་དང་། ལྡུད་བྱེད་ལ་ཁེམ་བུ་ཟེར་བ་ལྟ་བུ་ཡིན། འདིར་སྐབས་སུ་བབ་པ་ཞེ་ཚིག་གི་སྐོར་ལ། ཐང་ཡིག་སྡེ་ལྔ་ལས། དེ་ནས་རྒྱལ་ཕྲན་བཅུ་གཉིས་དབང་བྱས་ཏེ། །ཡུལ་གྱི་མིང་ནི་སྭ་ཁ་བརྒྱད་དུ་བཏགས། །སྔ་རྟགས་ཕྱག་དང་ཞེ་ས་དེ་ནས་བྱུང་། །ཞེས་པ་ལྟར། རིམ་གྱིས་མཐོ་དམན་དང་། དབུལ་ཕྱུག་བྱུང་བའི་དབང་གིས་ཞེ་ས་སྦྱོར་སྲོལ་བྱུང་བ་སྟེ། དཔེར་ན། གདོང་ལ་ཞལ་དང་། མགོ་ལ་དབུ། ལུས་ལ་སྐུ། གོན་པ་ལ་ན་བཟའ་ཟེར་བ་ལྟ་བུ་ཡིན། ཡང་། བཀུར་ཡུལ་ལ་ཚིག་བརྗོད་པའི་ཚེ། ཟོ། སྡོད། འགྲོ ཉོལ་ཞེས་ཐད་ཀར་མི་བརྗོད་པར། དེ་དག་གི་ཚབ་ཏུ་བཞེས། བཞུགས། ཕེབས། གཟིམ་ཞེས་ཞུ་དགོས་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་། ཞེ་ཚིག་སྦྱོར་མ་ཤེས་ན་དགོད་བྲོ་བའི་གཏམ་དུ་འགྱུར་བའང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། བླ་མ་ཁྱེད་ཚང་གི་དབུའི་ཡུ་བའི་སྟེང་གསོལ་ཤིག་ཅིག་ཕེབས་ཀྱིན་ཡོད། ཅེས་བརྗོད་པའི་དགོད་གཏམ་ཡང་མང་ངོ་། །དེ་ནི་བཤད་མི་ཤེས་པ་ཞིག་གིས་བསྟོད་པ་ལས། བཤད་ཤེས་པ་ཞིག་གིས་སྨད་ན་དགའ་ཞེས་པ་ལས་མ་འདས་སོ། །
༦ འཕྲིན་ཡིག་སྐབས་ཀྱི་གུས་ཞབས།
དེང་སང་ཚན་རིག་དར་རྒྱས་ཧ་ཅང་ཆེ་བའི་དབང་གིས་སྤྲིངས་ཡིག་བེད་སྤྱོད་ཉུང་ནས་ཉུང་དུ་ཕྱིན་ནའང་། དེ་སྔོན་འཕྲིན་ཡིག་གི་རྣམ་བཞག་སྐབས། གུས་སྲོལ་དང་། ཆེད་བསྟོད། མིང་བྱང་དང་འབེབས་འཇོག་སྟངས་སོགས་ཡིག་བསྐུར་གྱི་རྣམ་བཞག་ལས་ཞིབ་རྒྱས་སུ་འཁོད་ཡོད། དཔེར་ན། བླ་དཔོན་དང་ཕ་མ་སོགས་ལ་ཕུལ་ན། དབུར་ཆེ་བརྗོད་དང་། བར་དུ་གུས་ཚིག མཐར་ཁ་བྲོ་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་བརྒྱན་ཏེ་ཕུལ་སྲོལ་ཡོད་པ་ལས་གཞན། ཐེའུ་དང་ཤོག་བུ་ལྟེབ་སྲོལ་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང་གུས་ཞབས་མཚོན་པ་མང་ངོ་། །
༧ མི་མིང་འབོད་སྲོལ་གྱི་གུས་ཞབས།
བོད་སྐད་ནི་སྐད་རིགས་གཞན་དང་བསྡུར་ན། ཞེ་ཚིག་མང་དུ་ཡོད་པས། མི་རིགས་འདི་གདོད་མ་ནས་ད་ལྟའི་བར། གུས་ཞབས་ཆེ་བ་མཚོན་ནུས་ལ། མིང་འབོད་ཀྱི་ཐད་ནས་བཤད་ནའང་། ཆོས་ཕྱོགས་ནས་བཤད་ན་བླ་མ་ལ་རིན་པོ་ཆེ་དང་། གྲྭ་བ་ལ་སྐུ་ཕྱོགས་སོགས་དང་། འཇིག་རྟེན་ཕྱོགས་ནས་བཤད་ནའང་། སྐུ་དྲག་ལ་སྐུ་ངོ། ལྕམ། སྲས་དང་སྲས་མོ། དེ་མིན་བཀུར་འོས་སེར་སྐྱ་གང་རུང་ལ་སྐུ་ཞབས་སོགས་མང་ངོ་། །
གཉིས་པ། བོད་མིའི་འཛེམ་སྲོལ་སྐོར།
རང་ཅག་ཁ་བ་རི་བ་འདི་གདོད་མའི་དུས་སུ་བོན་ཆོས་དང་། ཕྱིས་སུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་དད་ཞེན་ཆེ་བའི་དབང་གིས། ཆོས་ལུགས་དེ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུན་ཐག་དང་འབྲེལ་ཞིང་། ཡང་ན། དམངས་སྲོལ་དང་འབྲེལ་བའི་འཛེམ་སྤང་བྱེད་དགོས་པ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཡོད། དེ་དག་ཀྱང་འགའ་ཞིག་ཆོས་རྒྱལ་གོང་མས་ཁྲིམས་སྲོལ་དང་། ཡ་རབས་དམ་པའི་སློབ་སྟོན། ཡང་ན། ཁ་ཅིག ཁ་རྗེ་དབང་ཐང་སོགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་། བྱ་བ་ལམ་འགྲོ་སོགས་ལ་དམིགས་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ལ། འཛེམ་སྲོལ་དེ་དག་ཀྱང་མིའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་། རྒན་བཀུར་གཞོན་བྱམས། ཕན་ཚུན་བར་ཞི་བདེ་བག་ཕེབས་ཡོང་བར་དགེ་མཚན་ངེས་ཅན་ཡོད། འདིར་དཔེར་མཚོན་ཙམ་ཞིག་བཀོད་ན།
༡ ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་འཛེམ་བྱ།
སྤྱིར་མི་དགེ་བཅུ་ལ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་འཛེམ་ཞིང་། ལྷག་པར་དུ་སྲོག་གཅོད་ལ་འཛེམ་པ་ཡིན། བྱིས་པ་བསམ་མེད་ཅིག་ཡིན་ནའང་ལས་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་ལ་བསམ་བློ་བཏང་ནས། བྱ་བྱེའུ་དང་འབུ་སྲིན་ཚུན་ཆད་ཀྱི་སྲོག་མི་གཅོད་པར་མ་ཟད། གཞན་གྱིས་སྲོག་གཅོད་པའང་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་བཀག་འགོག་བྱེད་པ་ལྷན་སྐྱེས་སུ་ཡོད། གཞན་བླ་མ་མཁན་སློབ་དང་། ལྷ་རྟེན་ཆོས་གསུམ་སོགས་ལ་མ་གུས་པ་བྱེད་པ་འཛེམ་སྲོལ་ཡོད་དོ། །
གཞན་ཡང་། གསེར་འོད་གཡང་སྐྱབས་ལས། ཕྱི་མི་སྐྱ་བོ་ནང་ལ་མ་གཏོང་ཞིག ། ནང་མི་སྨུག་པོ་ཕྱི་རུ་མ་འབུད་ཅིག །ལྷ་ལུག་ཐང་ལ་མ་འབུད་ཅིག །སྲིད་ཀྱི་གླང་ཆེན་ནང་ལ་མ་གཏོང་ཞིག །ཅེས་གསུངས་པ་ལས་གཞན། གཡང་ཁ་བསྡམས་རྗེས་ཅ་ལག་ཕར་ཚུར་ལ་མི་གཏོང་བ་སོགས་བྱེད་དོ། །ཡང་། ཡི་དམ་གྱི་ལྷ་བསྙེན་སྒྲུབ་སྐབས་སུ་བར་ཆད་སོགས་འགོག་ཆེད། འཛེམ་རྟགས་སུ་འཚམ་ཐོ་བསླངས་ཏེ་ཕྱི་རྐྱེན་ཇི་སྙེད་ཅིག་ལ་འཛེམ་པ་དང་། བསྙེན་པ་གཏོང་སྐབས་ཀྱང་སྣབས་ལུད་དང་འོག་རླུང་། ཡང་ན། སེམས་ཀྱི་རྣམ་རྟོག་ངན་པ་སོགས་ལ་ཆེར་ཆེར་འཛེམ་པ་དང་། ཡང་། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ལྗོན་སོགས་ལ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་ཆེད། དམ་པ་གོང་མས་རི་རྒྱ་ལུང་རྒྱ་བསྡམས་ཏེ། རྔོན་པ་དང་ཁོར་ཡུག་གཏོར་བརླག་གཏོང་མཁན་འགོག་པ་སོགས་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་འཛེམ་སྲོལ་མང་དུ་ཡོད་ཀྱང་དེ་ཙམ་གྱིས་འཐུས་པར་བྱའོ། །
༢ བཟའ་བཏུང་སྐོར་གྱི་འཛེམ་བྱ།
བོད་མིས་བཟའ་བཏུང་ལ་ལོངས་སྤྱོད་སྐབས། ཐོག་མར་བླ་དཔོན་དང་། དེ་ནས་རྒན་རིམ་དང་མགྲོན་པོ་ནས་ཕོར་བ་སོགས་གས་ཆག་མེད་པའི་ཁག་སངས་ནང་འདྲེན་ལ། ལོངས་སུ་སྤྱོད་སྐབས་ཀྱང་། འདུག་སྟངས་དང་ཅབ་སྒྲ་གྲག་པ། འཕྲོད་བསྟེན་སོགས་ལ་དམིགས་ནས་མང་བོས་སྣོད་གཅིག་ཏུ་ཟ་བ་ལའང་འཛེམས་པ་ཡིན། ཟས་རིགས་ཐད་ལ་སྔོན་ནས་ངན་གོམས་ཀྱིས་དབང་གིས་ཤ་རིགས་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་མང་ཡང་། སྲོག་གཅོད་ཀྱི་ཉེས་དམིགས་ལ་དགོངས་ནས། ཚོད་མེད་དུ་ཟ་བ་ལ་འཛེམ་པ་ལས་གཞན། སྡེར་ཐོགས་དང་རྨིག་རྡུམ་གྱི་ཤ ཆུ་གནས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཤ ཕག་ཤ་དང་བྱ་སྒོང་། ཉིན་ཤ་དང་ཤི་ཤ་སོགས་ལ་འཛེམ་པའམ་གཏན་མི་ཟ་བ་སྟེ། རྒྱུ་མཚན་ནི། དེ་དག་ལ་འབུ་ཕྲ་གཞན་དག་མང་བ་དང་བཙོག་གྲིབ་ཅན་ཡིན་པར་བརྟེན་མིའི་ལུས་ཕུང་དང་ཤེས་རིག་ལ་གནོད་པས་ཡིན།
༣ གཟའ་སྐར་འཕྲོད་སྦྱོར་ངན་པར་འཛེམ་བྱ།
བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་དུས་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་བྱ་ལས་ཆེ་ཕྲ་གང་བྱེད་ཀྱང་། གཟའ་སྐར་འཕྲོད་སྦྱོར་ལ་བརྟགས་ཏེ་སྒྲུབ་སྲོལ་ཡོད། དཔེར་ན། གཅིག་གསུམ་མགྲོན་གྱི་གནམ་སྒོར་མགྲོན་བསུས་ན་གུད་པར་འགྱུར་བ་དང་། གཉིས་གསུམ་ཚོང་གི་གནམ་སྒོར་ཚོང་བྱས་ན་གོད་ཁ་འབྱུང་བ་དང་། གསུམ་གསུམ་བུ་ཆུང་གི་གནམ་སྒོར་བུ་ཆུང་བཙས་ན་བར་ཆད་དང་། བཞི་གསུམ་དམག་སྒོར་དམག་དྲངས་ན་དམག་ཉེས་དང་། ལྔ་གསུམ་གཉེན་སྒོར་གཉེན་བྱས་ན་འགྲས་པ་དང་། དྲུག་གསུམ་མཁར་གྱི་སྒོར་གྱོད་འོང་བ་དང་། བདུན་གསུམ་བག་མའི་སྒོར་བག་མ་བྱས་ན་ཡུགས་སར་འབབ་པ་དང་། བརྒྱད་གསུམ་དུར་སྒོ་དུར་བཏབ་ན་ངན་པ་དང་། དགུ་གསུམ་ཤིད་སྒོ་གཤིན་ལས་བྱས་ན་གྱོད་འོང་བ་དང་། ཟླ་རེའི་བོད་ཚེས ༢ ༨ ༡༤ ༢༠ ༢༦ བཅས་སྐར་མ་ཚུ་ཚགས་ལ་ཁེལ་ཚེ། རྟ་ཤི་ནོར་མེད་ཁ་མཆུ་འོང་བ་དང་། ཡང་། བོད་དབུས་གཙང་གི་ས་གནས་མང་ཆེ་བར་ལོ་ལྟར་བོད་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པའི་ཚེས་དྲུག་གི་ཉིན་ཕྱེད་ནས་བདུན་གྱི་ཉིན་ཕྱེད་བར་ས་བདག་ངན་པ་དགུ་འཕྲད་པའི་དུས་ཚོད་ཡིན་པས། ངན་པ་དགུ་འཛོམས་ཟེར་ལ། ཡང་། ཁ་ཅིག ཚེ་ཐུང་བ། ནད་འོང་བ། མི་ཁས་ཉེན་པ། ནོར་ཟད་པ། དགྲ་སྡང་བ། འཇིགས་སྐྲག་འོང་བ། དོན་མི་འགྲུབ་པ། རྒྱལ་བོའི་བཀའ་ཆད་ཕོག་པ། བོར་སྟོར་བྱུང་བ་སྟེ་ངན་པ་དགུ་འཛོམས་ཟེར་ལ། གང་ལྟར་རྩིས་གཞུང་རྣམས་སུ་ཉིན་དེར་ཁ་སྨྲས་ལྒིང་གཞིའི་ཟས་མི་ཟ། བྱང་གི་ཕྱོགས་ལ་རྟ་མི་རྒྱུགས། རྒྱལ་བའི་གསུང་མི་སྒྲོགས། ཟེར་ལ། ཉིན་དེར་བོད་མི་རྣམས་བྱ་ལས་གང་ལའང་མི་འཇུག་པར་ངལ་གསོ་བྱས་ནས་སྡོད་པ་དང་། རང་གི་དགའ་ཉེ་བློ་དཀར་རྣམས་མགྲོན་འབོད་བཏང་ནས་སྤྲོ་སྐྱིད་ལ་རོལ་སྲོལ་ཡོད། ངན་པ་དགུ་འཛོམས་ཀྱི་ཕྱི་ཉིན་ནི་དུས་ཚོད་བཟང་བོར་རྩིས་ཏེ། ཁྱོད་ངན་པ་དགུ་འཛོམས་ཡིན་ན། ང་བཟང་བོ་བཅུ་འཛོམས་ཡིན་ཞེས་ཟེར་རོ། །
ཡང་། གནམ་ལོ་ནམ་ཤར་གྱི་རང་ལོ་སྟེ། གཅིག བཅུ་གསུམ། ཉེར་ལྔ། སོ་བདུན། ཞེ་དགུ། རེ་གཅིག དོན་གསུམ། གྱ་ལྔ། གོ་བདུན། བརྒྱ་དང་དགུ་སོགས་ཀྱི་ལོ་ཐོག་ཏུ་ཁེལ་ན། ཆེས་ཆེར་འཛེམ་པ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་རེ་གཅིག་སྟེང་། རབ་བྱུང་གཅིག་དང་། ཚེ་ལོ་དྲུག་ཅུ་རྫོགས་པ། རང་ལོར་ཁེལ་བས་ཧ་ཅང་འཛེམ་པ་ཡིན། ཡང་། ལོ་ཟླ་དང་ཉི་མ་ནག་ཆེན་ནག་ཆུང་། ཞག་ནག་སོགས། བྱ་ལས་གང་ལའང་ཕལ་ཆེར་འཛེམ་པ་དང་། གཞན་ཡང་། སྤར་ཁ་སྲབ་མཐུག་ཤོར་བ། ཆོས་སྲིད་ཀྱི་དུས་སྟོན། མཐུ་གཏད་མནན་གསུམ། ཀླུའི་ཐེབས་ལྡོག ལྷ་བསང་དང་ལབ་ཙེ་བསྟོད་པ། ཞིང་རྨོ་འདེབས། ནོར་ཕྱུགས་གཏོང་ལེན། ཁང་གསར་ཕིབ་པ། གཤིན་ལས། བཙས་སྐར་བཙས་ལུང་། མིང་འདོགས་བྱ་བ། ཐབ་ཀ་བཅའ་བ། རབ་བྱུང་སྒྲུབ་པ། ཆང་ས་རྒྱག་པ། ཁང་བའི་ས་བདག་གནས་ཚུལ། ཁང་བའི་སྒོ་འབུབ། ཁྱིམ་གསར་འཛིན། ཐ་ན་སྐྲ་གཞར་བ་དང་གོས་བཟོ་བ་སོགས་ལ་གཟའ་སྐར་འཕྲོད་སྦྱོར་ངན་པར་ཁེལ་ཚེ་དེ་ལ་གཡོལ་ཐབས་བྱེད་པ་དང་། གལ་ཏེ་གཡོལ་མ་ཐུབ་ཚེ། ཆོས་ལུགས་ལྟར་གེགས་སེལ་དང་། རྩིས་གཞུང་ལས་གསུངས་པ་ལྟར་བཅོས་ཐབས་བྱེད་དོ། །
༤ གཉེན་སྒྲིག་སྐབས་ཀྱི་འཛེམ་བྱ།
གཉེན་སྒྲིག་ཅེས་པ་ལ་ཡིག་རྙིང་དུ་སྨྱན་སྒྲིག་ཅེས་ས་སྨྱན་བྲིས་པ་མང་དུ་སྣང་། གཉེན་བྱ་བ་ལ་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་ནི། ཆོ་རིགས་དང་ཆོ་འབྲིང་མི་ཐོག་བདུན་ཤ་རུས་ཁྲག་རྒྱུད་ཀྱིས་མ་སྦྲེལ་བ་ཞིག་སྟེ། དེ་ནི་བྱིས་པ་ཡ་མ་བརླ་མི་སྐྱེས་ཞིང་སྐྱེས་གཟུགས་ལེགས་ཤིང་ཤེས་རིག་བཀྲ་བ་ཡོང་ཆེད་ལགས་པས། དེང་སང་གི་འཕྲོད་བསྟེན་ཚན་རིག་གི་བཤད་སྟངས་དང་མཐུན་པ་ཡིན། ཁྱད་པར་དུ་མོ་རྩིས་ལུང་གསུམ་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་པ་གལ་ཆེ། དེ་མིན་གཉེན་བྱེད་ཕོ་མོ་གཉིས་བདུན་ཟུར་ལ་ཁེལ་བ་སྟེ། སྟག་སྤྲེལ་གཉིས་ཀྱིས་སྡེར་འབྲད། ཁྱི་འབྲུག་གིས་ཐོག་རྒྱག གླང་ལུག་ཕུང་གྱོད། བྱི་རྟས་བྲེད་བྲལ། ཕག་ཚང་དུ་སྦྲུལ་རྒྱུག བྱ་ཡོས་ཀྱིས་ཞེ་བྲལ། ཞེས་ལོ་རུས་དང་སྤར་ཁ་སོགས་མི་མཐུན་པར་ཧ་ཅང་འཛེམ་པ་ཡིན། གལ་ཏེ་གཉེན་བྱ་དགོས་བྱུང་ན། འགྲུལ་བཞུད་ཆེ་སའི་གྱང་ངོས་སོགས་སུ་བདུན་ཟུར་གང་ཡིན་བྲིས་ནས་གེགས་སེལ་གཏོ་བཅོས་བྱེད་པ་སྟེ། དཔེར་ན། སྟག་སྤྲེལ་གྱི་བདུན་ཟུར་ཡིན་ན། སྟག་སྤྲེལ་རྩལ་གྱི་བདུན་ཟུར་གཅོད་ཅེས་འབྲི་བ་བཞིན་ནོ། །བག་མ་བསུ་སྐྱེལ་གྱི་སྐབས་སུ་བག་རོགས་དང་། མག་རོགས་ལའང་ཁ་རྗེ་རླུང་རྟ་ཉམས་པའི་མི་སྣར་འཛེམ་པ་དང་། བག་མ་ཕེབས་ཉིན་ཡང་བག་ལམ་ཁ་བས་བཀག་པ་དང་སྣོད་སྟོང་སོགས་ལ་འཛེམ་པ་ཡིན་ནོ། །
༥ འཚོ་བའི་ཐད་ཀྱི་འཛེམ་བྱ།
བླ་དཔོན་མཐོ་ཤོས་མཁན་སློབ་སོགས་སུ་མཇལ་ཚེ་གོས་ཚགས་ལེགས་པར་བགྱིས་ཏེ་ཞྭ་ཕུད་པ་སོགས་གུས་ཉམས་མང་བོ་སྟོན་པ་དང་འུར་སྒྲ་མི་སྒྲོག་པ་ཡིན། ལྷ་ཆས་མཆོད་ཆས་ཀྱི་རིགས་དང་། ཞྭ་དང་སྟོད་གོས་རྣམས་མཐོ་སར་འཇོག བཟའ་བའི་སྐོར་ལའང་རྨིག་རྡུམ་དང་སྡེར་ཐོགས་སོགས་ཀྱི་ཤ་ལ་འཛེམ་ཞིང་། གསོལ་ཇ་འདྲེན་སྐབས་ཀྱང་དཀར་ཡོལ་སོགས་ལག་པ་ཡ་གཅིག་གིས་མི་སྟེར་བ་ཡིན། ཁྱིམ་རྒྱུད་གཅིག་ལས་མཆེད་པའི་རྩ་འཇིང་འདུ་འཛོམས་ཀྱི་སྐབས་སུ་གཞས་ལེན་པ་དང་འཁྲིག་ཚིག་མི་སྨྲ་བ་དང་། ཁྱད་པར་དུ། རི་བོ་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་། མཚོ་རྫིང་ལྟ་ན་སྡུག་པ་ལ་ལྷ་ཀླུ་གནས་པའི་འདུ་ཤེས་ཀྱིས་ས་བརྐོ་རྡོ་སློག་དང་། མི་གཙང་བ་གང་སར་མི་འདོར་བ། དེར་གནས་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་ཡང་ལྷ་ཀླུས་བདག་ཏུ་བཟུང་བར་བསམ་ནས་གནོད་འཚེ་དང་། ཀི་འདེབས་པ། ལྟེང་ཀ་སོགས་ལག་པ་བཀྲུ་བ་སོགས་ལ་ཧ་ཅང་འཛེམ་པ་ཡིན། ཁྱིམ་དུ་ནད་པ་ཚབས་ཅན་ཡོད་ན་སྒོ་ངོས་སུ་ཤུག་པ་བཙུགས་ཏེ་མགྲོན་པོར་འཛེམ་པ་དང་། ཁྱིམ་གཞིས་ཀྱི་ཕུག་ཏུ་བུད་མེད་ཀྱི་སྐྲ་མི་ཤད་ཅིང་། སོ་མང་དང་སྐྲ་ཤད་ཀྱང་ཁྱིམ་སྟོད་དུ་མི་འཇོག་པ་དང་། ཕྲུ་གུ་བཙས་པའི་ཚེ་སྒོའི་ཕྱི་རོལ་ཏུ་ཤུག་པ་འཛུགས་པ་དང་ཐོ་བསླངས་ཏེ། མི་མཐུན་པའི་རྫས་དང་མགྲོན་པོ་སོགས་ལ་འཛེམ་པ་སོགས་ཡིན་ནོ། །
༦ ཐབ་འགྲམ་གྱི་འཛེམ་བྱ།
བོད་མི་ཀུན་གདོད་མ་ནས་ཐབ་ལ་ཐབ་ལྷ་དང་མེ་ལ་མེ་ལྷ་ཡོད་པར་བཤད། དེ་ནི་བུད་མེད་ཡུ་མོ་བཅིབ་པ། དར་ཟབ་གྱི་ན་བཟའ་གསོལ་ཞིང་གཡུ་ཆས་ཅན། ལག་ཏུ་གཟར་བུ་ཐོགས་པ་ཞིག་ཏུ་འདོད་ལ། དེ་ཡིས་ཐེའུ་སྲིན་དང་བསེ་རག་འགོང་བོ་སོགས་སྲུང་ཞིང་། ཐབ་དང་གཡོས་སྦྱོར་སྣ་ཚོགས་ལ་ཁ་འཛིན་སྡོང་གྲོགས་བྱེད་པར་གསུངས། དེ་བས། ཐབ་ལྷ་མནོལ་གྲིབ་ཕོག་པར་ཧ་ཅང་འཛེམས་པ་སྟེ། དཔེར་ན། ལྷ་སྲུང་མི་གཅིག་པའི་ཁྱིམ་ཚང་གི་ཅ་ལག་དང་། ལྷམ་དང་དོར་མ་འགོམ་པའམ། ཡུགས་ས་མའི་རེག་པ་སོགས་བྱས་ན། ཟས་བཅུད་ཉམས་པ་དང་། མིག་ནད་དང་ཆག་སྒོ་འབྱུང་བར་བཤད། དེ་ལྟར་མནོལ་གྲིབ་བྱུང་ཚེ་ཆོས་བྱེད་མི་སྣ་གདན་དྲངས་ཏེ་ཐབ་ལྷ་མཆོད་པ་དང་། ཐབ་བསང་གི་ཆོ་ག་སོགས་བཏོན་ཏེ་སླར་བཅོས་ཐབས་བྱེད་པར་མ་ཟད། དུས་རྒྱུན་ཡང་མནོལ་བཙོག་འགོག་ཆེད་དྲི་བཟང་བདུག་པ་འམ། མེ་འབུད་མཚམས་བཞག་དུས། ཐབ་བསང་ཡང་ཡང་གཏོང་ངོ་། །འདུག་ཚུལ་ཡང་། ཕོ་ཁྱིམ་གྱི་གྲུ་སྟོད་དུ་རྒན་པ་དང་འགྲུལ་ཆེན། དེའི་འགབ་ཏུ་དར་མ་དང་བྱིས་པ་འདུག མོ་ཁྱིམ་གྱི་སྟོད་དང་གྲུ་སྟོད་དུ། རྒན་མོ་དང་མོ་འགྲོན་འདུག མར་སྒྱེད་རྩར་ཇ་མ་དང་། འགབ་ཏུ་མོ་གཞོན་དང་བྱིས་པ་འདུག་ལ། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་བསྡད་ན་ཧ་ཅང་རྣམ་རྟོག་བྱེད་དོ། །
༧ གཤིན་ལས་སྐབས་ཀྱི་འཛེམ་བྱ།
དཔེར་ན། ཚེ་འདས་དེ་གཟའ་ཆེན་ཉི་མར་འདས་པ་ཡིན་ན། ཉི་མ་དགུ་ཁྲིད། ཅེས་འཚུབ་ངོ་བཤད་པས། དེ་ལ་ཧ་ཅང་འཛེམ་སྟེ། ཆག་སྒོ་བཟློག་ཆེད་སོག་མའི་ཚིགས་དགུ་དང་། ཆུ་བོ་དགུ་ཡི་ཆུ་སྣ་བཅས་ས་འོག་ཏུ་སྦོ་ཞིང་། ཕུད་སྐར་གྱི་ཉིན་བེམ་པོ་དང་མཉམ་དུ་ཟན་གྱི་ངར་མི་དགུ་ཡང་བསྐྱལ་དགོས། དེ་བཞིན་དུ། གཟའ་ཆེན་ཉི་མར་སྒྲུབ་པའི་ཚུལ་དུ་ཆུ་གྲང་ཕོར་གང་གི་སྟེང་དུ་གཟའ་ཉི་མའི་རི་མོ་བྲིས་ཏེ་ཁང་ཐོག་ཏུ་འཇོག་པ་དང་། གཞན་གཟའ་ཆེན་ཟླ་བར་འདས་པ་ཡིན་ན་དུར་ཁ་གཅོད་པའི་ཚུལ་དུ། ནས་དང་སྲན་མའི་ཚིགས་མ་དང་། ཉ་གཟུགས་སཙྪ་བེམ་སྟེང་དུ་འཇོག་ཅིང་། ཤི་སྐར་གཟའ་ཆེན་སྤེན་པར་ཁེལ་ཚེ་། གཡང་ཁ་མི་ཉམས་པའི་ཚུལ་དུ་བྲ་བོའི་ཟན་གྱི་ངར་མི་ལྔ་ས་འོག་ཏུ་སྦ་བའམ། འདས་པོའི་ཕུང་བོ་དང་མཉམ་དུ་དུར་ཆས་སྐྱེལ་བ་དང་། རོ་ལངས་རྒྱག་ཏུ་དོགས་ནས་འཕྲད་རེག་བྱེད་དུ་མི་འཇུག་པ་དང་།
ཞེ་དགུའི་ནང་། འཛེམ་དགོས་པ་ནི། སྐྲ་དང་སྨྲ་ར་ཁ་སྤུ་བཞར་བ་དང་། རྒྱན་ཆ་སོགས་འདོགས་པ། བུད་མེད་ཀྱིས་སྐྲ་གཤད་པ་། ཕོ་མོ་གཉིས་ཀས་གོས་གསར་གྱོན་པ། ལོ་གཅིག་གི་ནང་གླུ་གར་སོགས་རྩེ་བ། དུས་སྟོན་འདྲ་མིན་དུ་ཞུགས་པ། ཁང་བའི་དུད་པ་ལེན་པ་སོགས་ལ་འཛེམས་ཏེ་བྱ་ལས་དེ་དག་མི་བྱེད་པ་དང་།
བེམ་པོ་སྐྱེལ་ཚེ་ཡང་སྐྱེལ་མི་རྣམས་ཁ་ཕྱིར་འཁོར་བ་དང་། ངལ་གསོ་རྒྱག་པ་སོགས་ལ་འཛེམ་པ་དང་། སྦྱིན་སྲེག་གམ་གཟན་བསྒྱུར་གྲུབ་རྗེས། ཕྱིར་ཁྱིམ་དུ་ཡ་བྱས་ཏེ་ལོག་པ་ལས། ཆ་བྱས་ཏེ་ལོག་པ་ལ་འཛེམ་པ་སོགས་སོ། །