ཀུན་སྤྱོད་བཤད་པ།
དེ་ཡང་ཀུན་སྤྱོད་དེ་ལ་དུག་ལྟར་སྤང་བྱའི་ཀུན་སྤྱོད་དང་། སྨན་ལྟར་བླང་བྱའི་ཀུན་སྤྱོད་དེ་གཉིས་སུ་མདོ་རྒྱུད་ཀུན་ནས་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། དེའི་སྐོར་རགས་རིམ་ཙམ་ཞིག་བཤད་ན། །
དང་པོ་སྤང་བྱའི་ཀུན་སྤྱོད་བཤད་པ།
དང་པོ་སྤང་བྱའི་ཀུན་སྤྱོད་དེ་ལ་ཡང་སྣོད་ཀྱི་སྐྱོན་གསུམ། དྲི་མ་དྲུག མི་འཛིན་པ་ལྔ་དང་བཅས་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ནང་གི་དང་པོ་སྣོད་ཀྱི་སྐྱོན་གསུམ་ནི། རྣ་བ་མི་གཏད་ཁ་སྦུབས་ལྟ་བུའི་སྐྱོན། །ཡིད་ལ་མི་འཛིན་ཞབས་རྡོལ་ལྟ་བུའི་སྐྱོན། །ཉོན་མོངས་དང་འདྲེས་དུག་ཅན་ལྟ་བུའི་སྐྱོན། །ཞེས་གསུངས་ཡོད་ན། སྣོད་ཁ་སྦུབས་ཤིག་གི་སྟེང་དུ་ཆུ་ཅི་ཙམ་བླུགས་ཀྱང་ནང་དུ་ཆགས་ཡོང་དུས་ཤིག་ཅི་ལ་ཡོད། དེ་ལྟར་དུ་ལུས་ཆོས་གྲལ་ན་བསྡད་ཡོད་མདོག་བྱས་ཀྱང་། སེམས་ཆོས་གྲལ་ནས་འགྲོ་ཚར་ཡོད་ན། བླ་མས་ཅི་གསུངས་མི་གོ་བའི་ཕྱིར་ན། ཆོས་ཞུ་དུས་རྣ་བའི་དབང་པོ་གཏད་ནས་ཉན་དགོས་པ་རེད། སྣོད་ཞབས་རྡོལ་ཟེར་བ་མཐིལ་རལ་སོང་བའི་སྣོད་ཅིག་གི་ནང་དུ་བཅུད་ཇི་ཙམ་ཞིག་བླུགས་པ་ཡིན་ཡང་། དེ་ཉིད་གང་ཡོང་རྒྱུ་མེད་པ་བཞིན་དུ། ཆོས་ཞུས་ཞུས་ཐོབ་ཐོབ་གོ་ལོ་ཐོས་ལོར་བྱས་ནས་ཡིད་ལ་མ་བཟུང་ན། ཆོས་ཅི་ཙམ་ཞིག་ཐོབ་ཀྱང་རྒྱུད་ཐོག་ཏུ་བཀོལ་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་མི་ཤེས་པས་ན། ཆོས་ཐོས་པའི་ཚིག་དོན་ཡིད་ལ་བཟུང་དགོས་པ་རེད། སྣོད་དུག་ཅན་ཟེར་བ་ནི་དུག་བླུགས་ཤུལ་གྱི་སྣོད་ཅིག་གི་ནང་ལ། བཅུད་བཟང་པོ་ལེགས་པ་ཇི་ཙམ་ཞིག་བླུགས་པ་ཡིན་ཡང་། དུག་དང་འདྲེས་ནས་དུག་ཅན་དུ་འགྱུར་འགྲོ་བ་བཞིན་དུ། ཆགས་སྡང་རྨོངས་གསུམ་སོགས་དུག་ལྔའི་རྟོག་པ་སྐྱེ་བཞིན་དུ་ཆོས་ཉན་ན། ཆགས་སྡང་རྨོངས་གསུམ་དེ་དག་དང་འདྲེས་ཏེ། ཆོས་ཇི་ཙམ་ཉན་ཀྱང་ཉོན་མོངས་པའི་གཉེན་པོར་འགྲོ་བའི་དུས་མེད་པས་ན། ཆོས་དང་རང་རྒྱུད་འདྲེས་པའི་ཐབས་ལ་འབད་དགོས་པ་རེད། ཆོས་ཇི་ཙམ་ཞུས་ཀྱང་ཉོན་མོངས་ཇེ་རགས། དཔེ་ཆ་ག་ཚད་བལྟས་ཀྱང་དམུ་ཇེ་རྒོད་ལ་ལོག་འགྲོ་བ་དེ། ཆོས་དང་རང་རྒྱུད་འདྲེས་མ་ཐུབ་པའི་སྐྱོན་ཆ་ལྷང་ལ་བུད་པ་རེད། དེའི་ཐོག་ཏུ་སྤང་བར་བྱ་བའི་དྲི་མ་དྲུག་གསུངས་ན། དྲི་མ་དྲུག་པོ་དེ་གང་ཡིན་ན། རྣམ་བཤད་རིག་པ་ལས། ང་རྒྱལ་དང་ནི་མ་དད་དང་། །དོན་དུ་གཉེར་བ་མེད་ཉིད་དང་། །ཕྱི་རོལ་རྣམ་གཡེངས་ནང་དུ་སྡུད། །སྐྱོ་བས་ཉན་པ་དྲི་མ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། རང་རྒྱུད་ལ་ང་རྒྱལ་ཡོད་ནས་བཟུང་སྟེ་རང་གི་སྐྱོན་མི་མཐོང་། གཞན་གྱི་ཡོན་ཏན་མི་མཐོང་བས། དེའི་གཉེན་པོར་རྟག་ཏུ་རང་སྐྱོན་ངོས་བཟུང་ནས་དམན་པའི་ས་བཟུང་། ཧྲུལ་པོའི་གོས་གྱོན་དགོས་པ་རེད། མ་དད་པ་ནི་ཆོས་དང་གང་ཟག་ལ་ཡིད་མི་ཆེས་པ་ཡིན་པ་རེད། ཡིད་མ་ཆེས་ཤིང་དད་པ་མེད་པ་ཡིན་ན། དེའི་གང་ཟག་དེའི་ཆོས་ཀྱི་འཇུག་སྒོ་འགག་འགྲོ་བ་ཡིན་པས། ཆོས་དང་གང་ཟག་ལ་མི་བསླུ་བའི་ཡིད་ཆེས་དང་། མི་ལྡོག་པའི་དད་པ་བྱ་དགོས་པ་རེད། དེའི་ཐོག་ཏུ་ཆོས་ལ་དོན་གཉེར་ཞིག་ཡོད་དགོས། དོན་གཉེར་མེད་པ་ཁྱི་སྔོན་དུ་རྩྭ་འཕངས་པ་འདྲ་བ་ཞིག་གིས་ཆོས་གཏན་ནས་འགྲུབ་མི་ཐུབ། དོན་གཉེར་རབ་འབྲིང་ཐ་གསུམ་ལྟར་དུ་ཆོས་པ་རབ་འབྲིང་ཐ་གསུམ་དུ་འགྱུར་འགྲོ་བ་རེད། དེས་ན་ཆོས་དང་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ལ་མཇལ་དཀའ་བའི་འདུ་ཤེས་བསྐྱེད། ཚིག་དོན་རེ་རེ་ལ་ཡང་དོན་གཉེར་གྱི་འདུན་པ་བསྐྱེད། ཕྱི་ཚོགས་དྲུག་གི་ཡུལ་ལ་རྣམ་ཤེས་གཡེང་འགྲོ་རྒྱུ་དེ་འཁོར་བའི་འཁྲུལ་སྣང་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྩ་བ། མི་བདེ་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ཡིན་པས་ན། ཕྱི་རོལ་གྱི་རྣམ་གཡེང་དང་ནང་དུ་སྡུད་པའི་གཉེན་པོ་དྲན་ཤེས་དང་བག་ཡོད་ཡིན་པས། དྲན་ཤེས་དང་བག་ཡོད་བསྟེན་དགོས་པ་རེད། སྐྱོ་བས་ཉན་པ་ཞེས་གསུངས་པ་དེ་ནི། ཆོས་ཉན་དུས་སྒྲུབ་དུས་གང་གི་སྐབས་ཡིན་ཡང་དཀའ་བ་ཁྱད་བསད་བྱེད་མི་ཐུབ་པ་དེ་རེད། དེས་ན་ད་རེས་ཆོས་སྒྲ་རྣ་བས་ཐོས་རྒྱུ་འདི་ཚེ་སྔོན་བསོད་ནམས་བསགས་པའི་འབྲས་བུ། ཚེ་གང་དུས་བརྒྱའི་ཟ་མ་ལན་གཅིག་ཡིན་པས་གཟབ་དགོས་བསམ་དགོས། དེའི་ཐོག་ལ་མི་འཛིན་པ་ལྔ་ཟེར་རྒྱུ་དེ་གང་ཡིན་ཞེ་ན། ཚིག་འཛིན་ལ་དོན་མི་འཛིན་པ། དོན་འཛིན་ལ་ཚིག་མི་འཛིན་པ། བརྡ་མ་འཕྲོད་པར་འཛིན་པ། ལོག་པར་འཛིན་པ། གོང་འོག་བསྣོལ་ནས་འཛིན་པ་དེ་ཚོ་རེད། །
གཉིས་པ་བླང་བྱའི་ཀུན་སྤྱོད་བཤད་པ།
བླང་བྱའི་ཀུན་སྤྱོད་ལ། འདུ་ཤེས་བཞི་བསྟེན་པ། ཕར་ཕྱིན་དྲུག་དང་ལྡན་པ། སྤྱོད་ལམ་གཞན་བསྟེན་པ་སྟེ་གསུམ་ཡོད་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། དེ་ལས་འདུ་ཤེས་བཞི་བསྟེན་པ་ནི། མདོ་སྡོང་པོ་བཀོད་པ་ལས། རིགས་ཀྱི་བུ། ཁྱོད་ཀྱིས་བདག་ཉིད་ལ་ནད་པའི་འདུ་ཤེས་བསྐྱེད་པར་བྱའོ། །ཆོས་ལ་སྨན་གྱི་འདུ་ཤེས་བསྐྱེད་པར་བྱའོ། །དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ལ་སྨན་པ་མཁས་པའི་འདུ་ཤེས་བསྐྱེད་པ་བྱའོ། །ནན་ཏན་ཉམས་སུ་ལེན་པ་ལ་ནད་ཉེ་བར་འཚོ་བའི་འདུ་ཤེས་བསྐྱེད་པར་བྱའོ། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། རང་རྒྱུད་ལ་ཡོད་པའི་རྒྱུ་དུག་གསུམ་ནད་ཀྱི་ས་བོན་འདྲ་བ་དེས། འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་གསུམ་གྱི་ཟུག་རྔུ་མྱོང་བཞིན་པ་ལ། སྨན་པ་མཁས་པ་ལྟ་བུའི་བླ་མ་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པས་གནང་བའི་དམ་པའི་ཆོས། སྨན་འཆི་སོས་ཀྱི་བདུད་རྩི་ལྟ་བུ་དེ་བཏུང་ནས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ནད་ལས་གྲོལ་བ་བྱེད་དགོས་པ་ལ། སྨན་པ་མཁས་པའི་ཞལ་གསུང་གི་བསྒོ་བ་ལ་མ་ཉན་པ་ལྟ་བུ། དམ་པའི་ཆོས་རང་རྒྱུད་ལ་མ་སྦྱར། ཉམས་སུ་མ་བླངས་པ་ཡིན་ན། སྨན་དང་སྨན་ཡིག་ཅི་ཙམ་ཞིག་མང་ཡང་། སྨན་པ་མཁས་པའི་ངག་ལྟར་ནད་པ་རང་ཉིད་ཀྱིས་སྨན་མ་བཏུང་ན། ནད་དྲག་བྱེད་ལ་ཕན་མི་ཐོགས་པ་ལྟར་ཡིན་པས། གནད་རྒྱུ་མཚན་དེ་ཉིད་ཤེས་པའི་ཐོག་ནས། མེ་ཚོགས་སྤུ་གྲིའི་སོ་ཡང་བརྒལ་ནས་ནི། །འཆི་མཐར་ཐུག་གི་བར་དུ་དམ་ཆོས་བསྒྲུབ། །ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་བརྩོན་པ་དྲག་པོ་བསྐྱེད་ནས། ད་རེས་ཀྱི་ལུས་རྟེན་འདིའི་ཐོག་ནས་གཏན་ལེགས་དང་གཏན་ཉེས་ཀྱི་སོ་མཚམས་མི་ནོར་རྒྱུ་གལ་ཆེ་བ་རེད། དེའི་སྟེང་དུ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ཚང་བར་བྱས་ནས་ཉན་དགོས་པ་འདི་ལྟར་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། མེ་ཏོག་སྟན་སོགས་རབ་འབུལ་ཞིང་། །ས་ཕྱོགས་སྤྱོད་ལམ་བསྡམས་པ་དང་། །སྲོག་ཆགས་ཀུན་ལ་འཚེ་མི་བྱ། །བླ་མ་ལ་ནི་ཡང་དག་དད། །མ་ཡེངས་བླ་མའི་གདམས་ངག་ཉན། །དོགས་སེལ་ཕྱིར་ན་སྐྱོན་ཚིག་འདྲི། །ཉན་པོ་ཡན་ལག་དྲུག་དང་ལྡན། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རེད། སྤྱོད་ལམ་གཞན་བསྟེན་པ་ནི། འདུལ་བ་ལུང་ལས་འདི་ལྟར་གསུངས་པ་སྟེ། མ་གུས་པ་ལ་ཆོས་མི་བཤད། །མི་ན་བཞིན་དུ་མགོ་གཡོག་དང་། །གདུགས་དང་འཁར་བ་མཚོན་ཐོགས་དང་། །མགོ་བོ་དཀྲིས་པ་དག་ལ་མིན། །ཞེས་གསུངས་པ་ལ་སོགས་མདོ་རྒྱུད་བསྟན་བཅོས་ལས་གསུངས་པའི་སྤང་བྱའི་ཀུན་སྤྱོད་མཐའ་དག་སྤངས་ཏེ། བླང་བྱའི་ཀུན་སྤྱོད་མཐའ་དག་ཚུལ་བཞིན་དུ་བསྒྲུབས་ནས། དམ་པའི་ཆོས་ཉན་དགོས་པ་རེད། ཁྱད་པར་དུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་ཟབ་མོ་ཞུ་བའི་དབང་དུ་བཏང་ན། གསང་སྔགས་ཟེར་རྒྱུ་དེ་སེང་གེའི་འོ་མ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་ན། དེ་ཉིད་རིན་ཆེན་གསེར་སྣོད་མ་ཡིན་པའི་སྣོད་ཕལ་བར་བླུགས་ཀྱང་མི་ཆགས་པ་ཡིན་པས་ན། སྔོན་འགྲོ་སྔོན་དུ་སོང་ནས་རང་རྒྱུད་སྦྱངས་པ་གནད་དུ་མ་སོང་བར་དངོས་གཞིའི་ཉན་བཤད་ཇི་ལྟར་བྱས་ཀྱང་། རང་གཞན་བླ་སློབ་ཐམས་ཅད་ཕུང་བར་འགྱུར་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད། དེས་ན་ཐུན་མོང་ཕྱི་ཡི་སྔོན་འགྲོ་བློ་ལྡོག་རྣམ་བཞི་ལ་ཐོག་མར་བསླབས་ནས། འཁོར་བ་ལས་ངེས་པར་འབྱུང་བའི་བློ་བཅོས་མ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་རང་རྒྱུད་ལ་སྐྱེས་པར་བྱས་ནས། རིམ་གྱིས་དངོས་གཞི་སྨིན་གྲོལ་གྱི་རིམ་པས་བརྩམས་ཏེ། སྙིང་པོའི་ལྷ་ཆོས་རྣམ་དག་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་བསྒྲུབ་དགོས་པ་རེད། དེ་ཡང་ངེས་འབྱུང་གི་བློ་བཅོས་མ་མ་ཡིན་པ་ཟེར་རྒྱུ་དེ་ཇི་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད་ཟེར་ན། འཁོར་བའི་གནས་འདི་ཇི་ལྟར་བསམ། གང་ལྟར་བརྟགས་ཀྱང་། མེའི་འོབ། སྲིན་མོའི་གླིང་། རལ་གྲིའི་སོ། དུག་སྦྲུལ་གདུག་པ་ཅན་གྱི་ཚང་ལྟ་བུ། འཕྲལ་ཡུན་ཀུན་ཏུ་སྡུག་བསྔལ་བའི་རང་བཞིན་ཡིན་པར་ཤེས་ནས། སྐྱུག་ནད་ཅན་ལ་སྣུམ་ཟན་བྱིན་པ་ལྟར་ཞེས་གསུངས་པའི་དཔེར་བླངས་ཡོད་པ་ཇི་བཞིན་དེ། དེ་ཡང་སྐྱུག་ནད་ཅན་ཞེན་ཁ་ལོག་མཁན་ཞིག་ལ། ཟས་སྣུམ་པོ་མར་ཁུ་ལྟ་བུ་ཞིག་བླུད་ན་ཞེན་ཁ་ལོག་སྤྱད་ཡིན་པ་མ་རེད་དམ། འཁོར་བའི་ཆོས་ལ་ཞེན་པ་གཏིང་ནས་ལོག་པའི་ངེས་འབྱུང་དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་མེད་ན། སོ་ཐར་བྱང་སེམས་སྔགས་གསུམ་གྱི་ཟབ་དང་རྒྱ་ཆེའི་ཆོས་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཉན་ཁུལ་སྒྲུབ་ཁུལ་བྱས་ཀྱང་། སླར་ཡང་འཁོར་བར་འཁོར་བ་མ་གཏོགས་ཐར་པའི་རྒྱུར་འགྲོ་བ་མ་རེད། ཐར་པའི་རྒྱུ་རུ་མི་འགྲོ་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཡིན་ཟེར་ན། ངེས་འབྱུང་གི་བསམ་པས་མ་ཟིན་པས་རེད། དེས་ན་ད་རེས་ཐར་ལམ་ཡང་དག་པ་ཞིག་སྒྲུབ་པ་ལ། འཁོར་བར་ཞེན་ལོག་གི་ངེས་འབྱུང་དང་གཞན་ཕན་དོན་གཉེར་གྱི་བྱང་སེམས། བླ་མར་སངས་རྒྱས་དངོས་མཐོང་གི་དག་སྣང་སྟེ། གནད་གསུམ་པོ་དེ་ངེས་པར་ཚང་དགོས། འཁོར་བར་ཞེན་ལོག་གི་ངེས་འབྱུང་ཞིག་སྐྱེ་དགོས་ན་བློ་ལྡོག་རྣམ་པ་བཞི་ལ་ངེས་ཤེས་བརྟན་པོ་ཞིག་རྙེད་དགོས་པ་རེད། འོ་ན་བློ་ལྡོག་ཅེས་པ་དེ་ཅི་ཞིག་ལ་ཟེར་བ་རེད་ཅེ་ན། བློ་ལྡོག་ཅེས་པ་ཞེན་ལོག་གི་དོན་རེད། ཅི་ཞིག་ལ་ཞེན་པ་ལོག་དགོས་པ་རེད་ཟེར་ན། འཁོར་བའི་ཆོས་ལ་ཆགས་ཞེན་མེད་པར་ཞེན་ལོག་སྐྱེ་དགོས་པ་རེད། ས་སྐྱའི་ཞེན་པ་བཞི་བྲལ་གྱི་ནང་ལ། འཁོར་བ་ལ་ཞེན་ན་ངེས་འབྱུང་མིན་ཞེས་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། །