སྲིད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བཤད་པ།

དཔོན་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བཤད་པ།

དཔོན་རབས་དང་པོ་ཝ་ཤུལ་ནི།

གཉིས་པ་རྗེས་བྱུང་ཆོས་སྲིད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སོ་སོར་བཤད་པ་ལ། སྲིད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་། དགོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་བཤད་པ་གཉིས། དང་པོ་ལ་དཔོན་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བཤད་པ་དང་། ཞར་བྱུང་དཔོན་གྱི་ཁྱིམ་རྒྱུད་གྱེས་ཚུལ་གཉིས། དང་པོ་གཡུ་ཁོག་དཔོན་རབས་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལས། དཔོན་རབས་དང་པོ་ཝ་ཤུལ་ནི།

གོང་དུ་བཤད་པ་ལྟར་རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ལྕགས་སྟག་༼༡༦༥༠༽ཡས་མས་སུ་ཀརྨ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པ་ཆོས་དབྱིངས་རྡོ་རྗེ་གཡུ་ཁོག་ཏུ་ཕེབས་སྐབས། གཡུ་ཁོག་ཏུ་འབྲོག་སྡེ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་མགོ་དཔོན་མེད་པར་གནས་པ་ལ། ཀརྨ་པས་ཁྱེད་ཚོ་འདི་འདྲའི་སྡེ་བ་ཡག་པོ་ཞིག་ལ་དཔོན་མེད་པར་གནས་པ་ནི་མི་ལེགས་པས། དཔོན་ཞིག་བསྐོས་ན་བཟང་། དཔོན་བསྐོ་ཚུལ་ཡང་སྔར་ཁྲ་མོ་གླིང་གི་ལུགས་སྲོལ་ལྟར་རྟ་རྒྱུག་བྱས་ནས་རྒྱུག་མགོར་སུ་སྔོན་དུ་སླེབས་ན་དེ་དཔོན་དུ་བསྐོ་བར་གྱིས་དང་། དེ་ལ་ཁོང་གི་ཚ་མོ་དེ་ཡང་ཆུང་མར་སྟེར་རྒྱུ་བྱེད་གསུངས་པས། ཀུན་གྱིས་བླ་མའི་གསུང་ལ་མངོན་པར་བསྟོད་ནས་གཡུའི་སྒེག་མདའ་ནས་གཡུ་མཁར་རལ་གྲིའི་ཐང་སྟོད་བར་རྟ་རྒྱུག་པར་བརྩམ་པ་ན། བེས་མདའི་གསེར་ཁ་ན་རྒན་མོ་མ་བུ་ཞིག་ཡོད་པའི་བུ་དེའི་རུས་གེ་འཕན་ཡིན་ཞིང་མིང་ལ་ཝ་ཤུལ་ཟེར། མ་དེ་བློ་རིག་བཀྲ་ཞིང་ཐབས་ལ་མཁས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་གྲགས་པས་བུ་ལ་རྟ་རྒྱུག་གི་གྲལ་དུ་ཞུགས་དགོས་ཚུལ་བཤད། ཁྱིམ་ཚང་དེ་ལ་གཞན་གྱིས་དབྱེ་འབྱེད་མི་ནུས་པའི་རྟ་དཀར་པོ་གཉིས་ཡོད་པའི་གཅིག་བེས་མདའི་ལྕང་གསེབ་ཏུ་བསྐུང་ཞིང་། རྟ་གཅིག་སྒེག་མདར་རྟ་རྒྱུག་གི་གྲས་སུ་ཁྲིད་ནས་བརྒྱུགས་ཤིང་བེས་མདར་སླེབས་སྐབས་བུས་རྟ་བརྗེས་ནས་བརྒྱུགས་པས་རྟ་རྒྱུག་གི་གཏང་མ་བུ་ཝ་ཤུལ་ལ་ཐོབ། ཀརྨ་པའི་ཚ་མོ་བཙུན་མོར་བཞེས་ཤིང་གཡུ་ཁོག་དཔོན་རབས་དང་པོའི་གོ་གནས་བཟུང་། གོང་དུ་བཤད་པ་ལྟར་དཔོན་འདིའི་རུས་གེ་འཕན་ཡིན་ཀྱང་དཔོན་རབས་དང་པོར་བསྡད་ནས་སྡེ་དགོན་གཉིས་ཆར་བསྐྱངས་པས་གཡུ་ཁོག་པ་སྤྱི་ལ་ཝ་ཤུལ་གཡུ་ཁོག་པ་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ནས་ཐོགས། དཔོན་ཝ་ཤུལ་སྐུ་ན་ཆུང་ཡང་མའི་བློ་རིག་དང་ཐབས་ཚུལ་ལ་བརྟེན་ནས་འོག་སྡེ་བསྐྱངས། ཇག་འགྱེད་དམག་འཁྲུགས་སོགས་གང་ཡང་མ་བྱུང་བར་ཞི་བདེ་འཆམ་མཐུན་གྱིས་གནས་ཤིང་སྡེ་འབངས་ཀྱི་འཚོ་བ་སོགས་ལ་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་བྱུང་།

དཔོན་རབས་གཉིས་པ་ཀརྨ་དབང་ཕྱུག་ནི།

དཔོན་ཝ་ཤུལ་དང་། ཀརྨ་པའི་ཚ་མོ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་སྨད་ཙམ་ལ་འཁྲུངས། རྗེ་ཀརྨ་པའི་ཚ་བོ་ཡིན་སྟབས་མཚན་ལ་ཀརྨ་དབང་ཕྱུག་ཏུ་བཏགས། དཔོན་ཝ་ཤུལ་གྱི་འཕྲོས་གཡུ་ཁོག་དཔོན་རབས་གཉིས་པའི་གོ་གནས་བཞེས། ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་ཁྲི་ཐོག་ལྔ་པ་ཅ་ཆིང་（嘉庆）སྐབས་བྲིས་པའི་སི་ཁྲོན་ས་གནས་ལོ་རྒྱུས་《四川通志》སུ། རྒྱ་ནག་གི་མན་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་ཁྲི་ཐོག་གསུམ་པ་ཡུང་ཀྲེང་（雍正）གིས་ཁྲི་ལོ་བདུན་པ་བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ས་བྱ་༼༡༧༢༩༽ལོར་གཡུ་ཁོག་དཔོན་ལ་བདེ་འཇགས་དཔོན་(安抚司)གྱི་མཚན་གནས་དང་ཆོ་ལོ་བསྩལ། ཞེས་འཁོད་ཡོད།

དཔོན་རབས་གསུམ་པ་ཀརྨ་དོན་གྲུབ་ནི།

རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ནང་དཔོན་ཀརྨ་དབང་ཕྱུག་གི་སྲས་སུ་འཁྲུངས། གཡུ་ཁོག་དཔོན་རབས་གསུམ་པའི་གོ་གནས་བཞེས། སྐབས་དེར་སྒེག་གི་ཁྲོ་འཕོངས་མན་ཆད་རྒྱལ་རོང་ཁྲོ་སྐྱབས་ཀྱི་ས་ཆ་ཡིན་པ་ལ་། དཔོན་འདིས་སྐུ་སྲས་ཀརྨ་ཆོས་གྲགས་ལ་ཁྲོ་སྐྱབས་རླན་ཚང་གི་སྲས་མོ་ཞིག་བཙུན་མོར་བསུས་པས་གཡུའི་ནུ་མདོ་ཡན་ཆད་ཁྲོ་སྐྱབས་རྒྱལ་པོས་སྲས་མོ་ལ་ས་སྐལ་དང་སྡེ་སྐལ་དུ་བྱིན། སྐབས་དེར་གཡུ་ཁོག་གི་ས་ཆ་དང་སྡེ་བ་ཤོག་ཁག་ལྔ་རུ་བགོས་པ་ནི། ཝ་ཤུལ་ཆུ་དམར་བ། ཝ་ཤུལ་དབུས་ཐ་མ། ཝ་ཤུལ་གཡུ་དངོས་མ། ཝ་ཤུལ་སྒེག་ཐ་མ། ཝ་ཤུལ་ཆུ་དབར་བ་བཅས་ཡིན། སྡེ་ཤོག་ལྔ་པོ་སོ་སོར་ཤོག་དཔོན་གསར་བསྐོ་བྱས། དགོན་གྱི་མཐའ་སྐོར་གྱི་སྡེ་བ་ལ་མགོ་དཔོན་མ་བསྐོས་པར་དཔོན་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཐད་གཟིགས་ཀྱིས་བསྐྱངས། ཞི་བདེ་འཆམ་མཐུན་གྱིས་མངའ་འབངས་བསྐྱངས་ཤིང་དམག་འཁྲུག་འཛིང་རྩོད་སོགས་ཆེར་མ་བྱུང་བར་སྣང་ངོ་།།

དཔོན་རབས་བཞི་པ་ཀརྨ་ཆོས་གྲགས་ནི།

རབ་བྱུང་བཅུ་གསུམ་པའི་སྟོད་ཙམ་དུ་དཔོན་ཀརྨ་དོན་གྲུབ་ཀྱི་སྲས་སུ་འཁྲུངས། གཡུ་ཁོག་དཔོན་རབས་བཞི་པའི་འོས་འགན་བཞེས། ཁྲོ་སྐྱབས་རླན་གྱི་སྲས་མོ་ཞིག་བཙུན་མོར་བཞེས་པས་དཔོན་མོ་བསོད་ནམས་སྒྲོན་མ་འཁྲུངས། རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་ལྕགས་སྦྲུལ་༼༡༨༢༡༽ལོར་གཡུ་མཁར་དགོན་བསྐྱར་བཞེངས་བྱེད་སྐབས་ཁྱུང་ལུང་རས་པ་དམ་ཚིག་རྡོ་རྗེ་གདན་དྲངས་ནས་ས་འདུལ་སོགས་མཛད། དབྱར་ངོས་གཅིག་ལ་དགེ་འདུན་པའི་གྲྭ་ཁང་ཡོངས་རྫོགས་བཞེངས་གྲུབ་པར་བྱས། ངག་རྒྱུན་ལ་གཡུ་ཁོག་ཏུ་རླན་ཨ་ཡེས་སྐྲ་དཀར་མ་ཟེར་བའི་དཔོན་མོ་ཞིག་ཡོད་པར་བཤད་པ་དེ་འགའ་རེས་གོང་གི་དཔོན་རབས་དང་པོ་ཝ་ཤུལ་གྱི་མ་ཡུམ་དེ་ཡིན་ཟེར་ཀྱང་། དཔོན་ཝ་ཤུལ་གྱི་རིང་ལ་ཞི་བདེ་འཆམ་མཐུན་གྱིས་གནས་པ་ལས་དྲག་པོ་དམག་གི་གཡུལ་འཁྲུགས་བྱེད་མ་མྱོང་བར་བཤད་པ་དང་། རླན་ཞེས་པ་རྒྱལ་རོང་ཁྲོ་སྐྱབས་དཔོན་གྱི་རུས་ཤིག་ཡིན་པ། རྒན་རབས་ཚོའི་ངག་རྒྱུན་ལ་ཨ་ཡེས་སྐྲ་དཀར་མས་མཚོན་ཆ་ཐོགས་ནས་འཇིགས་རྔམ་བསྟན་ཚུལ་དང་། དམག་གི་རུ་དྲངས་ཏེ་སོང་རབས་བཤད་དུ་ཡོད་པ་དང་། གཡུ་རོང་བའི་རྒན་རབས་ཚོའི་ངག་རྒྱུན་ལ་སྔོན་ཆད་སྒེག་གི་ཁྲོ་འཕོངས་མན་ཆད་རྒྱལ་རོང་ཁྲོ་སྐྱབས་ཀྱི་ས་ཆ་ཡིན་མོད། ཕྱིས་སུ་རླན་ཨ་ཡེས་སྐྲ་དཀར་མ་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་མནའ་མར་འགྲོ་སྐབས་ནུ་མདོ་ཡན་ཆད་ས་སྐལ་དུ་བྱིན་པ་རེད་ཟེར་བ་སོགས་ལ་དཔྱད་ན་ཁོ་བོས་ནི་ཨ་ཡེས་སྐྲ་དཀར་མ་དཔོན་འདིའི་བཙུན་མོ་ཡིན་པར་མཐོང་ངོ།།

དཔོན་རབས་ལྔ་པ་བསོད་ནམས་སྒྲོན་མ་ནི།

དཔོན་ཀརྨ་ཆོས་གྲགས་ལ་བུ་མེད་ཅིང་བུ་མོ་གཅིག་ཡོད་པ་དཔོན་མོ་འདི་ཡིན་ལ་རབ་བྱུང་བཅུ་གསུམ་པའི་དཀྱིལ་ཙམ་ལ་འཁྲུངས། འདིས་གཡུ་ཁོག་དཔོན་རབས་ལྔ་པའི་གོ་གནས་བཟུང་། བྲག་འགོའི་དཔོན་ཚེ་བརྟན་ནོར་བུའི་སྲས་ཧོར་ག་གའམ་མགོན་པོ་བསམ་གྲུབ་གོ་མག་ཏུ་བསུས་པས་སྲས་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་དང་། ནམ་མཁའ་དཔལ་ཆེན། རིག་འཛིན་དཔལ་བཟང་། སྲས་མོ་ལྷ་ཐོ་དང་བཞི་འཁྲུངས། འོན་ཀྱང་རྗེས་སོར་མགོན་པོ་བསམ་གྲུབ་དང་དཔོན་མོ་མ་འགྲིགས་པ་བྲག་འགོ་དཔོན་གྱིས་གོ་ནས་བློན་སངས་རྒྱས་སོགས་མངགས་ནས་སྲས་ཕྱིར་བསུ་བར་བྱས་སྐབས་དཔོན་མོས་མི་སྣ་ཆེད་གཏོང་གིས་བློན་སངས་རྒྱས་སོགས་བསད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་བྲག་འགོ་དཔོན་གྱིས་གཡུ་ཁོག་ཏུ་དམག་དྲངས་ནས་འཐབ་འཁྲུགས་བྱས་པས་གཡུ་ཁོག་པའི་སྡེ་དགོན་གཉིས་ཆར་ལ་གཏོར་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་ཕོག དཔོན་མོ་འདིའི་རིང་དུ་གཡུ་སྒེག་རྩང་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན་སྒེག་ལ་ལབ་ཙེ་མན་ཆད་གཡུ་ཁོག་པའི་ས་ཆ་ཡིན་པར་གྲགས།

ཞར་བྱུང་ཆེན་པོ་ཧོར་གྱི་གདུང་རབས།

སྐབས་འདིར་ཧོར་རམ་སོག་པོའི་གདུང་རབས་བཤད་དགོས་དོན་གང་ཡིན་སྙམ་ན། གཡུ་ཁོག་དཔོན་རབས་ལྔ་པ་ཧོར་སྲས་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་ནི་ཧོར་བྲག་འགོ་དཔོན་གྱི་གདུང་རྒྱུད་ཡིན་པ་དང། བྲག་འགོ་དཔོན་ཚང་ནི་སོག་པོའི་རྒྱལ་རྒྱུད་ཡིན་པར་ཏྲེ་ཧོར་ལོ་རྒྱུས་སུ་བཤད། སོག་པོའི་རྒྱལ་པོ་དག་བོད་ཀྱི་ལྷ་བཙན་པོའི་རིགས་ལས་མཆེད་པར་ཧོར་ཆོས་འབྱུང་སོགས་སུ་གསལ། དེས་ན་དང་པོ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ནི། ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་དང་། ལྕང་སྐྱ་རོལ་པའི་རྡོ་རྗེའི་ཡུམ་བུ་བླ་སྒང་གི་དཀར་ཆགས་སོགས་སུ་སྤུ་བོའི་ཡུལ་གྱི་བྱ་མོ་བཙུན་བྱ་བའི་བུད་མེད་ཞིག་ལ་བུ་དགུ་བྱུང་བའི་ཐ་ཆུང་ཨུ་བེ་ར་ཟེར་བ་ཡིན་པར་བཤད་པ་དང་། གཡུང་དྲུང་བོན་གྱིས་གནམ་རིམ་པ་བཅུ་གསུམ་གྱི་སྟེང་ནས་རྨུ་ཐག་རྨུ་སྐས་ལ་བརྟེན་ནས་བྱོན་པར་བཤད། འོན་ཀྱང་འཇམ་དཔལ་རྩ་རྒྱུད་ལས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་རྣམས་ལུང་བསྟན་པའི་སྐབས་སུ། གངས་ཅན་རི་ཡི་ནང་གནས་པའི། །རྒྱལ་པོ་མི་ཡི་ལྷ་ཞེས་པ། །ལི་ཙ་བྱི་རྣམས་རིགས་སུ་བྱུང་། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ན་རྒྱ་གར་གྱི་ཤཱཀྱའི་རིགས་ལས་བྱུང་བར་བསྙོན་དུ་མེད་ལ། དེ་ལྟར་ན་མང་པོས་བཀུར་བའི་རྒྱལ་པོའི་རྒྱུད་ལས་བྱུང་བའི་ཤཱཀྱའི་རིགས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དམག་བརྒྱ་པ་ལ་སྲས་མིག་ཡས་འགེབས་པ། གཡུའི་སྨིན་མ་དང་། དུང་སོ་འཁོར་བ། ལག་མཐིལ་དུ་འཁོར་ལོའི་རི་མོ་ཡོད་པ། སོར་མོ་དྲྭ་བས་འབྲེལ་བ་ཞིག་བཙས་པ་ལྷ་འདྲེའི་སྤྲུལ་པར་དོགས་ཤིང་སྐྲག་ནས་ཟངས་ཁ་སྦྱར་དུ་བཅུག་སྟེ། ཆུ་བོ་གང་ག་ལ་བསྐྱུར་བ་ཞིང་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཞིང་ལ་ཆུ་འདྲེན་སྐབས་རྙེད་ནས་གསོས། དེ་ཆེར་སྐྱེས་པ་ན་ཆུ་ནང་ནས་རྙེད་པའི་ལོ་རྒྱུས་གོ་ནས་ཡིད་སྐྱོ་སྟེ། གངས་ཅན་ལྗོངས་སུ་འཁྱམས་པས་ལྷ་རི་གྱང་མཐོའི་རྩེར་བྱོན་ནས་ཡར་ཀླུང་ཡུལ་གྱི་དགེ་མཚན་དང་། ཤམ་པོའི་གངས་རི་དཔྱད་བཟང་བར་མཁྱེན་ནས་བཙན་ཐང་སྒོ་བཞིར་བྱོན་པས་ཕྱུགས་སྐྱོང་བ་སོགས་ཀྱིས་མཐོང་སྟེ་སྐད་ཆ་དྲིས་པས། གནམ་ལ་མཛུབ་མོ་ཀེར་བས་གནམ་ནས་བྱུང་བའི་ལྷར་ངེས་ནས་གཉའ་བར་ཁྲི་བྱས་གདན་དྲངས་ཏེ་རྗེ་བོར་བཀུར་བ་༼༡ གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོར་གྲགས། དེའི་སྲས་༼༢ མུ་ཁྲི་བཙན་པོ། དེའི་སྲས་༼༣ དིང་ཁྲི་བཙན་པོ། དེའི་སྲས་༼༤ སོ་ཁྲི་བཙན་པོ། དེའི་སྲས་༼༥ མེར་ཁྲི་བཙན་པོ། དེའི་སྲས་༼༦ གདགས་ཁྲི་བཙན་པོ། དེའི་སྲས་༼༧ སྲིབ་ཁྲི་བཙན་པོ། དེའི་སྲས་༼༨ གྲི་གུམ་བཙན་པོ། བོད་རྒྱལ་བརྒྱད་པ་གྲི་གུམ་བཙན་པོ་བློན་པོ་ལོ་ངམ་ཞེས་པས་བཀྲོངས་པས། རྒྱལ་སྲས་བྱ་ཁྲི། ཤ་ཁྲི། ཉ་ཁྲི་གསུམ་ཀོང་ཡུལ་དུ་བྲོས་པ་ལས། སྲས་ཆེ་བ་བྱ་ཁྲི་རྗེས་སུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་སར་འཁོད་དེ་མཚན་ལ་པུ་དེ་གུང་རྒྱལ་དུ་གྲགས། སྲས་འབྲིང་བ་ཤ་ཁྲི་ཀོང་ཡུལ་དུ་བཞུགས་ནས་ཡུལ་དེའི་རྗེ་བོ་མཛད། སྲས་ཐ་ཆུང་༼༩ ཉ་ཁྲིའམ་སོག་སྐད་དུ་པོར་ཏ་ཟེ་བ་ཞེས་པ་དེས་ཀོང་པོའི་ཡུལ་ནས་བཙུན་མོ་ཀྭོ་མ་རལ་ཞེས་པ་བླངས་དེ་ཁྲིད་ནས་སོག་ཡུལ་དུ་བྱོན་ཏེ་པཱའི་གལ་ཞེས་པའི་ཆུ་འགྲམ་གྱི་རི་བོ་པོར་ཧན་གལ་ཏྭོ་ན་ཞེས་པར་འབྱོར་བ་ལ་དེར་པེ་ཏེ་ཞེས་པའི་མི་སྡེ་གནས་པ་དེ་དག་གིས་དེ་ལ་རྒྱུ་མཚན་དྲིས་པ་ན། སྔོན་མང་བཀུར་རྒྱལ་པོའི་རིགས་སུ་གྱུར་པ་ནས་བཟུང་སྟེ་རིགས་རུས་ཀྱི་ཁུངས་དང་། གང་ནས་འོངས་པའི་ཡུལ་དང་འོངས་པའི་རྐྱེན་སོགས་གསལ་བར་བཤད་པས། མི་སྡེ་དེ་དག་གིས་གྲོས་བྱས་ནས་འདི་ནི་རིགས་རུས་བཟང་བས་ཁོ་བོ་ཅག་གི་དཔོན་དུ་བྱས་ན་ལེགས་ཞེས་དཔོན་དུ་བཀུར་ནས་བསྟི་སྟང་བྱས་པས་པོར་ཏ་ཆི་ནོ་ཞེས་གྲགས་སོ། དེའི་སྲས་བཱ་ཐོ་སས་ཧན་དང་། ༼༡༠ བཱ་ཐོ་ཚཱ་གན་གཉིས་ལས་ཕྱི་མའི་སྲས་༼༡༡ ཐམ་ཆིག ༼༡༢ དེའི་སྲས་ཧཱོ་ར་ཆིར་མེ་གེན། ༼༡༣ དེའི་སྲས་ཨ་ཀྭོ་ཅིམ་པོ་ཀོ་རལ། ༼༡༤ དེའི་སྲས་ས་ལི་གལ་ཅི་ཀྭོ། ༼༡༥ དེའི་སྲས་ཡེ་ཧེ་ནཱེ་དུན། ༼༡༦ དེའི་སྲས་སམ་སུ་ཇི་། ༼༡༧ དེའི་སྲས་ཧ་ལི་ཧར་ཆྭོ། ༼༡༨ དེའི་སྲས་བོར་ཇི་གེ་ཏའི་མེར་གེན། ༼༡༩ དེའི་སྲས་ཌྭོ་རལ་བཱ་ཡན། དེ་ལ་བུ་ཌྭོ་བོ་སོ་ཧོར་དང་། ༼༢༠ ཌྭོ་བོ་མེར་གེན་གཉིས་ཡོད་པའི་ཕྱི་མ་ལ་སྲས་ལྔ་ཡོད་དེ། བལ་ཀྭོ་ཏའི། བ་གོན་ཏའི། བཱོ་ཀྭོ་ཧ་ཐི་གི། བཱོ་ཀྭོ་ཤལ་ཆི་ཀྭོ། ༼༢༡ བཱོ་ཏོན་ཆར་བཅས་ཡིན། བཱོ་ཏན་ཆར་གྱི་སྲས་༼༢༢ བཱོར་ཅི་གིད། ༼༢༣ དེའི་སྲས་ཧ་བི་ཆི་པཱ་ག་ཐོར། ༼༢༤ པི་ཧེར་པཱ་ག་ཐོར། ༼༢༥ དེའི་སྲས་མ་ཧཱ་ཐོ་ཏན། ༼༢༦ དེའི་སྲས་ཧ་ཆི་ཧི་ལུག ༼༢༧ དེའི་སྲས་བཱ་རས་ཤོང་ཧོར་ཏོག་ཞིན། ༼༢༨ དེའི་སྲས་ཐོམ་བི་གའི་སེ་ཆེན། ༼༢༩ དེའི་སྲས་ཧ་བོལ་ཧ་ན། ༼༣༠ དེའི་སྲས་བཱར་ཏམ་བཱ་ག་ཐོར། བཱར་ཐམ་བཱ་ག་ཐོར་ལ་སྲས་ནི་གུན་ཐས་སི། མེང་གེ་ཐུ་སེ་ཆེན། ཐ་རིའི་ཏའི། འོ་ཆི་གིན། ༼༣༡ ཡེ་སུ་ཧེ་བཱ་ག་ཐོར་བཅས་ལྔ་ཡོད་པ་ལས་ཕྱི་མ་ལ་སྲས་༼༣༢ པོག་ཏ་ཆིང་གིས་ཐེ་མུ་ཅིན། ཧ་པོ་ཐོ་ཧ་སར། ཧར་ཐོ་ཧ་ཆི་ཀྭོ། ཅོའི་ཐོ་ཨོ་ཆི་ཀྭོ། ལྷ་ལྕམ་ཐུ་མེ་ལུན་ཀྭོ་རྣམས་ཡོད། པོག་ཏ་ཆིང་གིའམ་ཡོངས་གྲགས་ཇིང་གིར་རྒྱལ་པོ་ ༼༡༡༦༢ ༡༢༢༧༽ ལ་སྲས་ཇུ་ཆི་དང་། ཆ་ག་ཏའི། ཨུ་གེ་ཏེའི། ༼༣༣ ཐའི་ཅི་ཐོ་ལོའི་དང་བཞི། ཐི་ཅི་ཐོ་ལོའི་ལ་སྲས་མུང་ཁེ། ཧོ་པི་ལའི། ཨུ་ལེ་ཧུ། ཨ་རིག་པུ་ཧེ་བཞི་ཡོད། སོག་པོའི་མིང་འདི་དག་འབྲི་ཚུལ་ཆོས་འབྱུང་རྣམས་སུ་གཅིག་མཐུན་ཞིག་མི་སྣང་ཡང་འདིར་དབྱངས་ཅན་སྒེག་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མཛད་པའི་ཧོར་ཆོས་འབྱུང་ལྟར་བྲིས། ༼༣༤ ཧོ་པི་ལའི་སེ་ཆེན་རྒྱལ་པོ་ ༼༡༢༡༥ ༡༢༩༤༽ འདིས་ཧོར་གྱི་མིང་ཡོན་རྒྱལ་རབས་སུ་བསྒྱུར་ནས་རྒྱལ་ས་སོག་ཡུལ་ནས་པེ་ཅིན་མཁར་དུ་སྤོས། ས་སྐྱའི་འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པ་༼༡༢༣༥ ༡༢༨༠༽རྒྱ་ཡུལ་དུ་གདན་དྲངས་ནས་ཆོས་ཞུས། དེ་ཡང་སྔོན་དྲི་མེད་ཀོ་ཤའི་མཚོ་གླིང་དུ་ཙན་ཏན་ལས་རང་བྱོན་པའི་དཔལ་ལྡན་མགོན་པོའི་སྐུ་ཞིག་བཞུགས་པ་ཨོ་རྒྱན་ཆེན་པོས་གདན་དྲངས་ནས་པཎྚི་ཏ་དྷཱརྨ་པ་ལ་ལ་གནང་། དེས་ལོ་ཆེན་རིན་ཆེན་བཟང་པོ་ལ་གནང་བ་རིམ་གྱིས་དཔལ་ས་སྐྱའི་དམ་པ་རྣམས་ཀྱི་ཐུགས་དམ་གྱི་རྟེན་དུ་བཞུགས་པ་སོགས་རྟེན་གསུམ་དུ་མ་འཇམ་མགོན་ས་པཎ་གྱིས་སོག་ཡུལ་དུ་བསྣམས་ཏེ་ཕེབས་པ་སོག་རྒྱལ་གོ་དན་གྱི་མཛོད་དུ་བཞུགས། དེ་རྗེས་འགྲོ་མགོན་འཕགས་པས་ཙན་ཏན་གྱི་མགོན་སྐུ་རང་བྱོན་གྱིས་གཙོས་པའི་རྟེན་གསུམ་གྱི་ནང་གཟུངས་ཅན་གྱི་མགོན་ཁང་ཞིག་བཞེངས་ན་བསྟན་འགྲོ་སྤྱི་ལ་ཕན་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་འབྱུང་བར་དགོངས་ནས། སེ་ཆེན་རྒྱལ་པོ་ལ་ངེད་ཀྱི་བླ་མ་གོང་མས་གདན་དྲངས་པའི་རྟེན་གསུམ་རྣམས་ངེད་ལ་ཚུར་གནང་ན་དེ་དག་ནང་གཞུག་བྱས་པའི་ཆོས་སྐྱོང་གི་སྐུ་ཞིག་བཞེངས་དགོས། དེའི་སྦྱིན་བདག་ཀྱང་ཁྱེད་ཡབ་སྲས་ནས་མཛོད་གསུངས་པས་། སེ་ཆེན་གྱིས་དེ་ལྟར་ཞལ་གྱིས་བཞེས། དེར་ཁོང་གིས་ཙན་ཏན་གྱི་མགོན་སྐུ་རང་བྱོན་གྱི་གཙོས་རྟེན་གསུམ་རྣམས་དྲེའུ་དཀར་མོ་ཞིག་ལ་བཀལ་ཏེ། སྒ་ཨ་གཉན་དམ་པ་ཀུན་དགའ་གྲགས་༼༡༢༢༩ ༡༣༠༣༽དང་སེ་ཆེན་གྱི་སྲས་ ༼༣༥ ཝང་གི་མིང་ཅན་ ༼སེ་ཆེན་གྱི་བུ་གཉིས་པ་ཀྲིན་ཅིན་ཝང་（真金王1243-1285）ཡིན་པར་བཤད།༽གཉིས་ལ་གཏད་ནས་དྲེའུ་འདི་གང་དུ་ཉལ་བའི་ས་དེར་རྟེན་འདི་དག་ནང་བཞུགས་བྱས་པའི་གུར་མགོན་གྱི་སྐུ་ཞིག་བཞེངས་དགོས་གསུངས། དེར་ཁོང་རྣམ་གཉིས་འཁོར་ཚོགས་དང་བཅས་རིམ་གྱིས་ཕེབས་ནས་ཏྲེ་ཤོད་མཎྚལ་ཐང་དུ་སླེབས་ཚེ་དྲེའུ་དེ་ཉལ་ནས་ཇི་ལྟར་བྱས་ཀྱང་འགྲོ་རུ་མ་ཉན་པས་བླ་མས་ལུང་བསྟན་པའི་ས་དེ་ཡིན་པར་ཐག་བཅད་ནས་རྒྱལ་སྲས་ཝང་གིས་སྦྱིན་བདག་བྱས་ནས་དཀར་མཛེས་སྡེ་མགོན་ཁང་། ནང་རྟེན་གུར་མགོན་སྡེ་བརྒྱད་དང་བཅས་པ་རབ་བྱུང་ལྔ་པའི་ནང་དུ་གསར་བཞེངས་མཛད། སྐབས་དེར་ཏྲེ་ཤོད་སྒོམ་ཚན་གྲོང་གི་དངོས་གྲུབ་ཕུན་ཚོགས་ཞེས་པའི་དུད་ཚང་གི་བུ་མོར་རྒྱལ་སྲས་ཝང་གི་སྲས་ཤིག་འཁྲུངས་པ་ལ་༼༣༦ ཧོར་མ་བསམ་བུ་ཟེར། དེའི་སྲས་༼༣༧ ཧོར་ནག་འཇའ༼ཡིག་ཆ་འགའ་རེར་ཧོར་ནོར་འཇམ་ཞེས་བྲིས་འདུག༽། དེའི་སྲས་༼༣༨ ཨ་རྒྱས། དེའི་སྲས་༼༣༩ འབུམ་དགེ་རྒྱས། དེའི་སྲས་༼༤༠ བླ་མ་སྐྱབས། དེའི་སྲས་༼༤༡ ནམ་མཁའ་བློ་བཟང་། དེའི་སྲས་༼༤༢ ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན། འདིས་རྫ་ཁོག་ཡི་གོང་མན་ཆད། ན་ཐོག་སྲང་མདོ་ཡན་ཆད། རྟའུ་ཆོ་ལོ་སྣ་ཡན་ཆད། མགོ་ལོག་ལྕགས་མོ་ཚུན་ཆད་མངའ་འབངས་སུ་བསྡུས་པར་བཤད། དཔོན་འདི་ལ་བཙུན་མོ་གསུམ་ཡོད། བཙུན་མོ་རེ་རེ་ལ་སྲས་གཉིས་རེ་འཁྲུངས། བཙུན་མོ་ཆེ་བ་ལ་སྲས་དབང་ལུ་དང་། ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་གཉིས། བཙུན་མོ་འབྲིང་བ་ལ་སྲས་ཨོ་ཆེན་ནོ་ཡོན་ངག་དབང་གྲགས་པ་དང་། མཁན་པོ་ངག་དབང་དཔལ་བཟང་གཉིས། བཙུན་མོ་ཆུང་བ་ལ་༼༤༣ ཧོར་སྲས་ནོར་བུ་དང་། མཁན་པོ་བསྟན་འཛིན་གཉིས་ཏེ་སྲས་དྲུག་ཡོད། ཆོས་རྗེ་ངག་དབང་ཕུན་ཚོགས་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་པོའི་དངོས་སློབ་མཆོག་ཏུ་གྱུར། རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་བསྟན་པའི་སྦྱིན་བདག་གུ་ཤྲི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་ཞི་བར་གཤེགས་པའི་དགོངས་རྫོགས་སུ་ཧོར་དགོན་སྡེ་བཅུ་གསུམ་བཏབ། སྲས་དབང་ལུས་མ་ཟུར་དུ་དཔོན་ས་བཟུང་། ཨོ་ཆེན་ནོ་ཡོན་ཏྲེ་བོའི་དཔོན། ནོར་བུས་བྲག་འགོའི་དཔོན་བྱས་ནས་དཔོན་རྒྱུད་རིམ་པར་བྱུང་བ་ལས་ཧོར་བྲག་འགོའི་དཔོན་རབས་ནི། དཔོན་རབས་དང་པོ་ནོར་བུ། གཉིས་པ་༼༤༤ ཡབ་ཆེན་དཀོན་མཆོག་བསམ་གྲུབ། གསུམ་པ་༼༤༥ དཔོན་དྲིན་རྗེ་བདེ་བར་གཤེགས་པ་ཚེ་བརྟན་ནོར་བུ། དེའི་བུ་༼༤༦ ཧོར་ག་གའམ་མགོན་པོ་བསམ་གྲུབ་གཡུ་ཁོག་དཔོན་མོ་བསོད་ནམས་སྒྲོན་མའི་དམག་པར་བསུས་པ་ཡིན་པར་འདུག་སྟེ། རྒྱུ་མཚན་ནི་དཔོན་ཚེ་བརྟན་ནོར་བུ་རབ་བྱུང་བཅུ་གསུམ་པའི་དཀྱིལ་སྨད་ཙམ་དུ་བྲག་འགོའི་དཔོན་ཡིན་པར་བཤད་ཅིང་། ཁྱད་པར་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པ་དཔལ་ལྡན་ཡེ་ཤེས་༼༡༧༨༡ ༡༨༥༤༽ཀྱི་རྣམ་ཐར་དུ། ཁོང་གིས་འབྲས་སྤུང་དུ་བྲག་འགོའི་དཔོན་ནོར་བུ་ལ་ཚེ་དབང་བསྐུར་ཚུལ་གསུངས། རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་ལྕགས་སྦྲུལ་༼༡༨༢༡༽ལོར་གཡུ་ཁོག་ཏུ་དཔོན་ཀརྨ་ཆོས་གྲགས་ཡིན་པ་དང་། ཆུ་ལུག་༼༡༨༢༣༽ལོར་མགོན་པོ་བསམ་གྲུབ་ཡིན་ཚུལ་ཁྱུང་ལུང་རས་པ་དམ་ཚིག་རྡོ་རྗེའི་རྣམ་ཐར་དུ་གསལ་བར་མ་ཟད། གཞན་ཡང་གཡུ་ཁོག་གི་རྒན་རབ་ཚོའི་ངག་རྒྱུན་དུ་གཡུ་ཁོག་དཔོན་ཚང་ལ་ཆེ་བསྟོད་ཀྱི་ཚིག་ཏུ་ཧོར་བྲག་འགོ་དགོན་གྲྭ་ཚང་སྟོང་དང་དགུ་བརྒྱའི་མངའ་བདག་དཔོན་དྲིན་རྗེ་བདེ་བར་གཤེགས་པའི་གདུང་རྒྱུད་ཡིན་ཞེས་དང་། ཧོར་དྲིན་རྗེ་བདེ་བར་གཤེགས་པས་བྲག་འགོའི་དགོན་བཞེངས་ཚུལ། དགོན་དེར་གྲྭ་ཚང་སྟོང་དང་དགུ་བརྒྱ་ཡོད་པ་ལ་ཇ་འགྱེད་བཏང་ཚུལ་སོགས་དང་ཧོར་ག་ག་ཟེར་བ་དེ་ཚང་གི་བུ་ཡིན་སོགས་བཤད་པ་དག་ཧ་ཅང་ར་འཕྲོད་པར་འདུག དེང་གི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་འགའ་རེས་ཏུན་ཧོང་གཏེར་ཡིག་སོགས་སུ་གྲི་གུམ་བཙན་པོ་ལ་སྲས་གཉིས་ལས་ཡོད་པར་མ་བཤད་པས་སོག་པོའི་དཔོན་རིགས་རྣམས་བོད་བཙན་པོའི་གདུང་རྒྱུད་ཡིན་པར་བཤད་པ་ལ་རྒྱུ་མཚན་མི་འདུག་ཟེར་མོད། ལྷ་བཙན་པོའི་བཀའ་ཆེམས་ཀ་ཁོལ་མ། རྒྱལ་པོ་བཀའ་ཐང་། ཚལ་པའི་དེབ་ཐེར་དམར་པོ། བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་། རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་། ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་མཁས་པ་དགའ་བྱེད། གུ་གེ་མཁན་ཆེན་ངག་དབང་གྲགས་པས་མཛད་པའི་མངའ་རིས་རྒྱལ་རབས། ཡར་ལུང་ཇོ་བོ་ཤཱཀྱ་རིན་ཆེན་གྱིས་མཛད་པའི་ཆོས་འབྱུང་། ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་། མངའ་བདག་ཉང་གི་ཆོས་འབྱུང་། ཧོར་ཆོས་འབྱུང་སོགས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་རྙིང་བ་དུ་མ་ཞིག་ཏུ་གྲི་གུམ་བཙན་པོ་ལ་སྲས་ཤ་ཁྲི། བྱ་ཁྲི། ཉ་ཁྲི་གསུམ་ཡོད་པར་དངོས་སུ་གསུངས་འདུག་པས་རྒྱུ་མཚན་ཡོད་པར་འཛིན་ཏོ།།

དཔོན་རབས་དྲུག་པ་ཧོར་སྲས་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་ནི།

རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་དཀྱིལ་སྟོད་དུ་ཆེན་པོ་ཧོར་གྱི་གདུང་རྒྱུད་ཚེ་བརྟན་ནོར་བུའི་སྲས་མགོན་པོ་བསམ་གྲུབ་དང་། གཡུ་ཁོག་དཔོན་མོ་བསོད་ནམས་སྒྲོན་མ་གཉིས་ཀྱི་བུ་རུ་འཁྲུངས། བློ་སྟོབས་དང་ཤེས་རྒྱ་ཆེ་ལ་དཔའ་རྩལ་ལྡན་པ། ཡུལ་མིས་བརྩི་མཐོང་དང་རེ་ལྟོས་བྱེད་སའི་བུ་ཞིག་ཡིན། དཔོན་མོས་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་གོ་གནས་ཁོང་ལ་སྤྲད། དཔོན་འདིས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཤེས་ཆེན་དང་། དཔྱོད་ལྡན་དུ་མ་གྲོགས་སུ་བཀུགས་ནས་ཧོར་ག་ག་དང་འཁོན་པ་ཕན་ཚུན་ཞི་འཇགས་སུ་བཏང་། ནང་ལོགས་སུ་བུ་དཔའ་བོ་དང་བཟང་པོ། ཤེས་ཆེན་དཔྱོད་ལྡན་སོགས་ལ་རྟ་ནོར་སོགས་གྱིས་གཟེངས་བསྟོད་བྱས་ནས་གལ་ཆེའི་མི་སྣ་སྐྱེད་སྲིང་བྱས། རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་ཆུ་བྱི་༼༡༨༥༢༽ལོ་ནས་གཡུ་ཁོག་རྒྱ་སྤྲུལ་ལུང་རིག་གླིང་པའི་དགོངས་བཞེད་ལྟར་གཡུ་དགོན་རྒྱ་བསྐྱེད་མཛད། རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་མཇུག་ཏུ་ཉག་སྐེད་མགོན་པོ་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་བོད་ཡུལ་ཡོངས་རྫོགས་ཁོ་རང་གི་དབང་དུ་བསྡུ་རྒྱུའི་དམིགས་འདུན་གྱིས་རུ་དྲངས་ནས་མདོ་ཁམས་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་དུ་མ་མངའ་འོག་ཏུ་བསྡུས་སྐབས། གཡུ་ཁོག་ཏུ་ཡང་ཉག་དམག་ཕབ་པ་ན། དཔོན་འདིས་དམག་དཔོན་བྱས་ཏེ་ཉག་དང་འཐབ་འཁྲུགས་བྱས་པ་དང་། ཁྱད་པར་གཡུའི་ཆུ་ལུང་ཐང་ནས་ཁྱ་ཤུལ་རྡོ་རྗེ་འབུམ་གྱིས་འཇའ་དཀར་མོ་རྡོ་གཅོད་ཞེས་པའི་ཤང་ལང་གིས་ཉི་མ་གཅིག་ལ་ཉག་སྐེད་དཔོན་གྱི་མདའ་དཔོན་ཆེན་མོའི་གཙོས་མི་རྟ་བཅོ་བརྒྱད་བསད། ཉག་གི་དམག་མི་ཞིག་གིས་འབྲོག་ཁྱིམ་ཞིག་ཏུ་མར་གྲོག་ཞིག་ཕྲོགས་ནས་ཟ་བཞིན་བྲོས་ནས་ལྕང་སྡོང་ཞིག་གི་ཕག་ཏུ་གབ་པ་ན་རྡོ་རྗེ་འབུམ་གྱིས་ཤང་ལང་གཡུགས་པས་ལྕང་སྡོང་དང་དམག་མི་གཉིས་ཀ་བཅད་པར་མ་ཟད། གྲི་རྩེས་རྡོ་ཕ་བང་ཞིག་ཆག་གྲུམ་བཏང་བ་དང་། གཡུའི་ས་ཆ་དང་འགག་འཕྲང་བཙན་རྐྱེན་ཉག་གི་མངའ་འོག་ཏུ་ཆེར་བསྡུ་མ་ནུས་པར་བཤད། རྗེས་སུ་བོད་གཞུང་གིས་ལས་དམག་ཉག་རོང་གི་སྟེང་དུ་ཕབ་སྐབས་བོད་དམག་ལ་ལམ་རྒྱུས་མེད་པས། གཡུ་ཁོག་པ་གེ་འཕན་ལྕགས་འབུམ་ཚེ་རིང་གིས་བོད་དམག་གི་རུ་སྣ་དྲངས་ཏེ་ཉག་རྐེད་དཔོན་ཕམ་པར་བྱས་པས། དཔོན་འདིས་སྒེག་སྟོད་གེ་ལྕགས་ཚང་ལ་དཔའ་དར་དུ་བྱིན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད། དེ་ནས་བོད་སྡེ་བ་གཞུང་གིས་མདོ་སྨད་ཀྱི་སྡེ་འབངས་ཐམས་ཅད་སླར་ཡང་ཆེན་པོ་བོད་ཀྱི་མངའ་རིས་སུ་བསྡུས་སྐབས་ས་ཕྱོགས་འདིའི་དཔོན་སྡེ་རྣམས་ཀྱང་བོད་གཞུང་གི་མངའ་འོག་ཏུ་གཏོགས་པར་བྱས་པར་མ་ཟད་བོད་གཞུང་ལ་དཔྱ་ཁྲལ་འབུལ་དགོས་པར་གྲགས་སོ།། དཔོན་འདི་ལ་གཡུ་སྲས་ཀརྨ་དབང་དྲག པེ་ལོ། བསྟན་འཛིན་འོད་ཟེར་རམ་བསྟན་གཅེས། དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ། སྲས་མོ་རྟ་མགྲིན་དབང་མོ། ཀུན་བཟང་དབང་མོ་བཅས་དྲུག་ཡོད། སྲས་ཆེ་བ་ཀརྨ་དབང་དྲག་ནི་ཡུལ་ལྷ་རྡོ་རྗེ་གཡུ་ཁྲོམ་གྱི་འཕྲུལ་སྲས་ཡིན་པར་གྲགས། གཞན་ཡང་དཔོན་འདིའི་རིང་གེ་འཕན་ཨ་སེན་མའི་དཔོན་རྡོ་རྗེ་ཞེས་པས་ཁྱིམ་མཚེས་སྡེ་བའི་མནའ་ཆད་རྡོག་རོལ་དུ་བཏང་ནས་གཡུ་ཁོག་ལ་ཇག་འདེད་བྱས་པ་སོགས་ལ་ཡ་ལན་སྤྲད་ནས་རྟ་ནོར་གང་མང་གནང་ལ་བླངས། དཔོན་འདིའི་རིང་རྫེ་ཐ་སྡེ་བ་ནི་ཁྲོ་སྐྱབས་དང་། དགེ་བཤེས་ཙ། གཡུ་ཁོག་གསུམ་ལ་གཏོགས་པའི་སུམ་སྡེ་ཡིན་པར་བཤད། དུད་ཁྱིམ་སུམ་བརྒྱ་ཙམ་དུ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་། སྔར་མ་ཡུམ་དཔོན་མོའི་དུས་ཉམས་གུད་དུ་ཤོར་བ་ཐམས་ཅད་སླར་གསོ་རྒྱ་བསྐྱེད་མཛད། སྐུ་ན་མཐོ་བའི་སྐབས་ཤིག་ལ་གཙང་སྨད་ཀྱི་ཝ་ཤུལ་བླ་མ་སྟོན་པ་དང་། ས་འགོ་བླ་མ་བཟང་གྲགས་གཉིས་ཀྱི་གྱོད་དོན་འདུམ་འགྲིག་གི་ཆེད་དུ་ཡུལ་དེར་ཕེབས་སྐབས་ས་དེར་སྐུ་བསྙུན་པས་མཚམས་པ་འོད་གསལ་རྒྱ་མཚོས་ཞི་ཁྲོའི་གནས་འདྲེན་གསུངས་ཚེ་སྤར་ཆོག་གི་སྐབས་སུ་སྐུ་གཤེགས་པར་གྱུར་ཅེས་ཐོས་སོ།།

དཔོན་རབས་བདུན་པ་གཡུ་སྲས་ཀརྨ་དབང་དྲག་ནི།

གཡུ་དཔོན་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་ཚང་གི་རུ་བ་གཡུ་སྟོད་དུ་ཡོད་དུས། ཁ་བ་བབས་ཡོད་པའི་ནང་མོ་ཞིག་ལ་དཔོན་ཚང་གི་སྦྲ་སྒོ་ནས་རྟ་པ་ཞིག་ཕྱིར་སོང་བའི་རྗེས་ཡོད་པས། ནང་མི་ཚོས་རྟ་རྗེས་དེད་ནས་གར་སོང་བརྟགས་པས་མདུན་ཆེན་ནང་བརྒྱུད་ནས་ཡུལ་ལྷ་རྡོ་རྗེ་གཡུ་ཁྲོམ་གྱི་གངས་ནང་དུ་རྗེས་ཟུག་ཡོད། དེའི་ཕྱི་ལོ་སྟེ་རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་མེ་སྟག་༼༡༨༦༦༽ལོར་སྲས་འདི་འཁྲུངས། རྡོ་རྗེ་གཡུ་ཁྲོམ་གྱི་འཕྲུལ་སྲས་སུ་གྲགས། ཁོང་ནི་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་གཟུགས་དང་ལང་ཚོ་ལྡན་པ། སྐུ་ཤ་རྒྱས་ལ་སྐུ་བོང་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན། སྐུ་ནར་སོན་སྐབས་ཁོང་གིས་དམ་པའི་ཆོས་ཁོ་ན་མཛད་པར་མོས་ཀྱང་། མི་དབང་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་འདས་རྗེས་གཡུ་ཁོག་སྡེ་འབངས་ཡོངས་ཀྱིས་ནན་ཞུས་ལྟར་དཔོན་རབས་བདུན་པའི་གོ་གནས་བཞེས། རྒྱལ་རོང་ཁྲོ་སྐྱབས་དཔོན་༼རྒྱལ་རབས་སོ་བདུན་པ་༽ཚེ་དབང་ནམ་མཁའི་སྲས་མོ་ཨ་འདེ་བཙུན་མོར་བསུས། ངག་རྒྱུན་དུ་གཡུ་ཁོག་དཔོན་ཚང་གིས་ཁྲོ་སྐྱབས་སྲས་མོའི་ནུ་ཆུའི་གསེར་རིན་ལ་མཛོ་བརྒྱ་ཐམ་པ་བྱིན་པར་བཤད། ཁྲོ་སྐྱབས་དང་གཡུ་ཁོག་གིས་ཕན་ཚུན་རམ་འདེགས་གང་མང་བྱས། དཔོན་འདིའི་རིང་ལ་ཞི་བདེ་དང་བག་ཕེབས་ཀྱིས་ཆོས་སྲིད་བསྐྱངས་པ་ལས། དྲག་པོ་དམག་གི་འཐབ་འཁྲུགས་སོགས་གཏན་ནས་མ་བྱུང་བར་གྲགས། སྡེ་དགོན་གཉིས་ལ་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་རྒྱ་ཆེན་བྱུང་། འོན་ཀྱང་སྲིད་བཟུང་ནས་མི་ལོ་དྲུག་གི་རྗེས་སུ་སྐུ་གཤེགས། དེ་ཡང་ཁོང་གིས་ཆོས་མཛད་ན་སྐུ་ཚེ་དང་མཛད་པ་མཐའ་རུ་ཕྱིན་རྒྱུ་ཡིན་ཀྱང་། དེ་ལྟར་མ་བྱུང་བར་འཇིག་རྟེན་མཐུན་འཇུག་བྱས་ན་ཚེ་ལ་བར་ཆད་ཡོད་རྒྱུ་རེད་ཅེས་ནམ་རྒྱུན་གསུངས་པར་གྲགས།

དཔོན་རབས་བརྒྱད་པ་པེ་ལོ་ནི།

སྤུན་ཆེ་བ་ཀརྨ་དབང་དྲག་གཤེགས་རྗེས་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་གདན་ཐོབ་བཟུང་། འདི་ནི་དཔའ་སྙིང་ཆེ་ལ་རྩལ་དྲུག་འཛོམས་པ་ཞིག་ཡིན། ཅོག་ཙེ་ཕྱོགས་ཀྱི་བླ་མ་འབྱོར་ལྡན་ཞིག་གྲྭ་འཁོར་སྒར་བ་བཅས་གཡུ་ཁོག་བརྒྱུད་ནས་ཡུལ་གཞན་དུ་བསྐྱོད་བཞིན་པ་དཔོན་པེ་ལོས་གོ་ནས། བློན་རབ་བརྟན་དང་། གསེར་ནོར་སོགས་མངགས་གཏོང་གིས་བླ་མའི་སྒར་བ་བཅོམ་ནས་རྒྱུ་ནོར་ཡོངས་རྫོགས་ཕྲོགས། དེ་ནས་བླ་མ་ཕ་ཡུལ་དུ་ལོག་ནས་གཡུ་ཁོག་ལ་མཐུ་གཏད་བྱས་པ་སོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད། རྒྱ་ནག་མན་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་ཁྲི་ཐོག་བཅུ་པ་ཤོན་ཐུང་（宣统）ཁྲི་ལོ་གསུམ་པ་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ལྕགས་ཕག་༼༡༩༡༡༽ལོ། སི་ཁྲོན་ཨམ་འབན་(適驻藏大臣)ནམ། མཐའ་མཚམས་དོན་གཅོད་བློན་ཆེན་ཀྲའོ་ཨེར་ཧྥོང་（赵尔丰1845-1911）གིས་བོད་ཀྱི་ས་གནས་ཁག་དུ་མར་ཡུལ་དཔོན་གཞུང་བསྒྱུར་（改土归流）གྱི་སྲིད་ལུགས་སྤེལ་དགོས་པའི་བཀའ་རྒྱ་བཏང་ནས། མཐའ་མཚམས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་དུ་མའི་སྡེ་དཔོན་བསད་ནས་རྒྱ་དཔོན་གསར་བསྐོ་བྱས། མངའ་འབངས་དང་། ས་ཆ་རྣམས་གཅིག་གྱུར་བཅོས་བསྒྱུར་ཀྱིས་ཆིང་རྒྱལ་པོའི་མངའ་འོག་ཏུ་བསྡུ་སྐབས། དཔོན་འདིས་ཨམ་འབན་ལ་མགོ་འདོགས་དམ་འབུལ་མ་བྱས་པར་མ་ཟད། ལི་སྨད་ཨ་སུག་མའི་དཔོན་གེ་འཕན་དགྲ་འདུལ་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་རྒྱ་ཨམ་འབན་ལ་ངོ་རྒོལ་འཐབ་འཛིང་བྱས། མཐའ་མཚམས་དོན་གཅོད་སྐུ་ཚབ་དམག་དཔོན་ཧྥོའི་སོང་མོ་(傅嵩炑1869-1929)ཡིས་སྣ་ཁྲིད་པའི་རྒྱ་དམག་འབོར་ཆེན་གཡུ་ཁོག་ཏུ་ཕབ་པ་ན། དཔོན་པེ་ལོས་དམག་མི་རྒོད་ཧྲག་བརྒྱ་ལྷག་བསྡུས་ནས་གཡུའི་ཆུ་ལུང་མདོ་ནས་གདོང་ལེན་དང་དམར་འཛིང་བྱས། རྒྱའི་དམག་དཔོན་ཁྱན་ཤིས་ཧོ་（田兴和）སོགས་དམག་གྲངས་མང་བསད། རྒྱ་དམག་ཚན་པ་གསུམ་དུ་བགོས་ནས་གཡུ་དགོན་དུ་བབས། མི་དྲག་བཅུ་ཙམ་འཛིན་བཟུང་བྱས། དཔོན་པེ་ལོ་དང་། བསྟན་འཛིན་འོད་ཟེར་གཉིས་རི་ལ་བུད་ནས་རྒྱ་དམག་ལ་རྒོལ་འཛིང་བསྟུད་མར་བྱས། འོན་ཀྱང་ཁྱིམ་མཚེས་ཀྱི་སྡེ་བ་ལི་སྟོད་མ་དང་། གསེར་ཁོག རྒྱལ་རོང་ཁྲོ་སྐྱབས་སོགས་ཀྱིས་ཨམ་འབན་ལ་མགོ་བཏགས་ཤིང་ཆིང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མངའ་ཁོངས་སུ་བསྡུས་ཟིན་པར་མ་ཟད། ཨམ་འབན་གྱིས་གཡུ་དཔོན་པེ་ལོ་སྤུན་མཆེད་སོད་ན་དཔའ་དར་ཆེན་པོ་སྟེར་ཚུལ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་རྐྱེན། ལི་སྟོད་ཀྱི་མནའ་ཤག་ཞིག་གིས་ནང་རུལ་བྱས་ཤིང་། སེར་ཧོབ་ལུང་དུ་ལི་སྟོད་འོད་ཟེར་སོགས་ཀྱི་གཡོ་ཇུས་ཀྱིས་ཁོང་སྤུན་གཉིས་ཀ་བསད་ཅིང་མགོ་བཅད་ནས་རྟའུ་རྫོང་ཨམ་འབན་སར་སྤྲད་པས་དཔའ་དར་ལ་དངུལ་སྲང་སྟོང་རེ་ལོན་ཅིང་དཔོན་སྤུན་མཆེད་གཉིས་ཀྱི་མགོ་རྟའུ་རྫོང་མཁར་གྱི་རྒྱ་སྒོའི་གཡས་གཡོན་དུ་བཙུགས་པར་བྱས། དེ་ནས་གཡུ་ཁོག་དང་ལི་སྟོད་ཀྱི་བར་ལ་འཁོན་འགྲས་བྱུང་བར་གྱུར།

དཔོན་རབས་དགུ་པ་ཚེ་དཔལ་ནོར་བུ་ནི།

གཡུ་དཔོན་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་ཀྱི་སྤུན་ཧོར་སྲས་ནམ་མཁའ་དཔལ་ཆེན་ལ་བུ་བུ་མོ་གསུམ་ཡོད་པའི་ཆེ་བ་ཡིན། དེས་བསེ་ཁྱུང་དབྲ་ཡི་རིགས་རྒྱུད་ལ་སྦྲ་དཀར་ནག་ཁྲ་གསུམ་ལས་སྦྲ་ནག་ལ་ཁྱུང་པོ་དཀར་ནག་སེར་གསུམ་དུ་ཡོད་པའི་ནང་ཚན། ཁྱུང་དཀར་ལྷའི་རིགས་རྒྱུད། རྒྱལ་རོང་དགེ་བཤེས་ཙ་རྒྱལ་པོའི་སྲས་མོ་ཚེ་རིང་ལྷ་མོ་བཙུན་མོར་བསུས་ནས་ཁྱིམ་གསར་བཟུང་། དམ་པའི་སྐྱེས་བུ་ལྔ་འཁྲུངས། དཔོན་པེ་ལོ་བཀྲོངས་རྗེས་དཔོན་འདིས་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་གོ་གནས་བཟུང་། ཆུ་བྱི་༼༡༩༡༢༽ལོར་ཁོང་གིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་འོག་དམག་དཔོན་ཆེན་མོ་གེ་འཕན་ནམ་མཁའ་ཚེ་རིང་། གནམ་མཚོ་དོན་ལོ། བྱམས་ཤུལ་རིན་ཆེན་ཐར། གནམ་མཚོ་གཡུ་ཐར་སོགས་དམག་ཉིས་བརྒྱ་ཙམ་ལི་སྟོད་དུ་བསྐྱོད། ལི་སྟོད་མས་གྲ་སྒྲིག་དོགས་ཟོན་གང་ཡང་བྱས་མེད་པའི་སྟེང་གཡུ་དམག་གློ་བུར་དུ་ཐོན་རྐྱེན་རྒྱལ་ཁ་ཆེན་པོ་བླངས། དེ་ནས་ལོ་གཅིག་གི་རྗེས་ནས་ལི་སྨད་ཚང་དང་། ཨ་སེན་མའི་དམག་གིས་གཡུ་ཁོག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱིས་དཔུང་འཇུག་བྱས་ཀྱང་ཕམ་ཁ་མ་ཁུར་ཙམ་ལས་རྒྱལ་ཁ་ཆེན་པོ་མ་ཐོབ། དཔོན་འདིའི་རིང་ལ་གཡུ་ཁོག་པ་མན་ཆིང་གོང་མའི་མངའ་འོག་གི་རྟའུ་རྫོང་ཁོངས་སུ་བསྡུས། གཡུ་ཁོག་གི་དཔོན་པོར་ཚེ་དཔལ་ནོར་བུ་རང་སོར་བཞག ཤོག་ཁག་དྲུག་པོ་ལ་རྒྱ་ནག་གི་གནའ་རབས་ལུགས་སྲོལ་ལྟར་པའོ་(保)ཞེས་པ་དང་། ཤོག་དཔོན་རྣམས་ལ་པའོ་ཀྲང་(保长)ཞེས་པའི་མིང་བཏགས། དེ་ལ་སྤྱིར་པའོ་ཟེར་བ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ཀྲན་ཀོའི་(战国)དུས་སྐབས་སུ་ཧྲང་དབྱངས་(商鞅 公元前395-公元前338)ཞེས་པས་པའོ་ཅཱ་(保甲)ལམ་ལུགས་ཐོག་མར་བཟོས་པ་དང་། རྒྱལ་རབས་ཁག་གི་དུས་སུ་ཡང་རིམ་པས་ལག་བསྟར་བྱས། སྐབས་འདིར་དུད་ཁྱིམ་བཅུ་ལ་ཅཱ་(甲)དང་། ཅཱ་བཅུ་ལ་པའོ་(保)ཟེར་བ་ལྟར་བྱས་འདུག སྤྱི་ལོ་༡༩༡༡ལོའི་ལོ་མཇུག་ནས་ཆིང་རྒྱལ་རབས་མཇུག་རྫོགས། མི་སེར་རྒྱལ་ཁབ་(民国)མགོ་ཚུགས་སྐབས་པའོ་ཅཱ་ལམ་ལུགས་མེད་པར་བྱས་ཀྱང་ཕྱིས་༡༩༣༤ལོར་ཡང་བསྐྱར་ལམ་ལུགས་དེ་ལག་བསྟར་བྱས་པར་བཤད། འོན་ཀྱང་གཡུ་ཁོག་ཏུ་པའོ་ཀྲང་(保长)གི་ཐ་སྙད་དེ་སྤྱི་ལོ་༡༩༡༡ལོ་ནས་བཟུང་མི་ལོ་བཞི་བཅུ་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་འདུག གཡུ་ཁོག་གི་ཡུལ་མི་རྣམས་ཀྱིས་པོ་ཀྲོ་ཟེར་བར་འདུག་ཀྱང་དེ་ནི་རྒྱ་སྐད་མ་དག་པས་རེད། འོན་ཀྱང་སྐབས་དེར་ཨམ་འབན་གྱིས་གཡུ་ཁོག་པས་རྟའུ་རྫོང་ལ་དཔྱ་ཁྲལ་དགོས་ཚུལ་བསྒྲགས་པ་སོགས་དཔོན་འདིས་བཟློག་པར་མ་བྱས་རྐྱེན་སྡེ་འབངས་རྣམས་ཀྱིས་བརྩི་མཐོང་ཆེར་མ་བྱས། འོན་ཀྱང་ལོ་བདུན་གྱི་རིང་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་གོ་གནས་བཟུང་བ་ཡིན་ནོ།།

དཔོན་རབས་བཅུ་པ་དཔོན་བླ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་ནི།

མི་དབང་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་ཀྱི་སྲས་སུ་རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་དྲག་པོ་ལྕགས་སྤྲེལ་༼༡༨༦༠ ༡༩༢༨༽ལོར་སྐུ་འཁྲུངས། སྐུ་ནར་སོན་སྐབས་བྱ་བ་བྲལ་ནས་དབུས་གཙང་སོགས་སུ་ཕེབས་ནས། གངས་རི་ཐོད་དཀར་དུ་ཧོར་བླ་མ་བསྟན་འཛིན་ནམ་རྒྱལ་རོང་བསྟན་འཛིན་གྲགས་པ་བླ་མར་བཀུར་ཞིང་སྒྲུབ་པ་ཉམས་བཞེས་མཛད་ནས་མི་ལོ་ཉེར་ལྔ་སོང་བའི་རྗེས་སུ། གཡུ་ཁོག་པའི་འགོ་བློན་རྣམས་ཀྱིས་ཨུ་ཚུགས་མཐར་སྐྱེལ་གྱིས་གཡུ་ཁོག་ཏུ་གདན་དྲངས། དགུང་གྲངས་ང་དགུ་བཞེས་པ་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ས་རྟ་༼༡༩༡༨༽ལོར་གཡུ་ཁོག་ཏུ་ཕྱག་ཕེབས། ཡུལ་དགོན་གཉིས་ཀྱི་རེ་ཞུས་ལྟར་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ཀྱི་གོ་གནས་བཞེས། ཁོང་གིས་དགོན་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་རྒྱ་བསྐྱེད་དང་དགེ་འདུན་པའི་གྲྭ་ཁང་བཞི་སྐོར་དུ་བཏབ། སློབ་གྲྭ་དང་བཤད་སྒྲུབ་རྒྱུན་འཛུགས་དང་། མི་སེར་ལ་ཆོས་འཚོགས་གནང་། ཡུལ་གྲུ་གཞན་ལ་ཇག་འཕྲོག་བྱེད་མི་ཆོག་པའི་ཁྲིམས་དང་། རི་རྒྱ་རྔོན་ཁྲིམས་བཞག མཛོ་མོའི་རྟོ་ལེ་བཤའ་མི་ཆོག་པ་སོགས་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་གསར་བཞག་དང་། དམག་ཁྲིམས་དོ་དམ་གནང་། ལི་སྟོད་མས་གནས་ཚུལ་དེ་རིགས་གོ་ནས་སེམས་ཁྲལ་དང་དོགས་ཟོན་ཆེན་པོ་བྱས་ཤིང་། ཝ་ཤུལ་གསེར་རྟའི་དཔོན་མགོན་རྡོར་བརྒྱུད་ནས་གཡུ་ཁོག་ཚང་དང་གྱོད་དོན་འདུམ་འགྲིག་བྱེད་པར་བགྲོས་ཀྱང་རེ་བ་དོན་ཐོག་ཏུ་མ་སྨིན། དེ་ནས་གཡུ་ཁོག་དང་ལི་སྟོད་ཚང་གཉིས་ཀྱིས་ཕན་ཚུན་མི་གསོད་ཇག་འདེད་རྒྱུ་འཕྲོག་ལན་གྲངས་དུ་མར་བྱས་སྐབས། ཆུ་ཕག་༼༡༩༢༣༽ལོར་རྒྱལ་རོང་ཁྲོ་སྐྱབས་རྒྱལ་པོ་ཚེ་དབང་ནམ་མཁས་སྐུ་ཚབ་ང་ཀྱམ་དཔོན་པོ་ཆེད་གཏོང་གིས་གཡུ་ཁོག་དང་ལི་སྟོད་མ་མི་ལོ་བཅུ་གཉིས་རིང་འཁྲུག་འཛིང་བྱས་པའི་གྱོད་དོན་ཞི་འཇགས་སུ་བཏང་། གཡུ་ཁོག་དཔོན་བླ་འདིའི་སྐུ་རིང་ལ་གཡུ་ཁོག་ཡུལ་དགོན་གཉིས་ཆར་ལ་ཡར་རྒྱས་དང་གོང་འཕེལ་རྒྱ་ཆེན་བྱུང་། འདིའི་དུས་སུ་གཡུ་ཁོག་པ་ལ་དུད་ཁྱིམ་ལྔ་བརྒྱ་ལྷག་ཡོད་པར་བཤད།

དཔོན་རབས་བཅུ་གཅིག་པ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་ནི།

མི་དབང་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་ཀྱི་སྲས་མོ་རྟ་མགྲིན་དབང་མོ་དང་། ནགས་རྟ་ཚེ་དཔལ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ལྕགས་ཕག་༼༡༩༡༡ ༡༩༣༥༽ལོར་འཁྲུངས། གཡུ་ཁོག་དཔོན་བླ་འདས་རྗེས་ཕ་རུས་ཀྱི་དཔོན་ཐོབ་སྲས་པོ་ཚེ་དཔལ་ནོར་བུའི་བུ་རྣམས་ལ་ཡོད་པ་ཡིན་མོད། བུ་ཆེ་བ་གསུམ་ནི་སྤྲུལ་སྐུ་ཡིན་པ་དང་། སྲས་བཞི་པ་ལ་དཔོན་བྱེད་པའི་ནུས་པ་མེད་པས། སྲས་ལྔ་པ་འཆི་མེད་གསང་འདུས་ལྕགས་སྤྲེལ་༼༡༩༢༨ ༢༠༡༢༽ལོ་པ། དགུང་ལོ་དགུ་ལས་མིན་ཀྱང་གཡུ་ཁོག་དཔོན་ཏུ་བསྐོས། སྐབས་དེའི་དམག་སྤྱི་ཆེན་མོ་ནགས་རྟ་ཚེ་དཔལ་གྱིས་ལོ་ཤས་རིང་ཁོང་ལ་གཙོ་བོའི་རམ་འདེགས་ཀྱིས་དཔོན་ས་སྐྱོང་འཆར་ཡིན་ཀྱང་ལོ་གཅིག་མ་སོང་ཙམ་དུ་དམག་སྤྱི་ཚེ་དཔལ་ཤི་སོང་། དེ་ནས་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་གོ་གནས་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བཟུང་། སྐབས་དེར་ཁོང་དགུང་གྲངས་བཅུ་དགུར་སོན། འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་དཔའ་རྒོད་དང་། སྡེ་མི་སེར་ལ་ལྷག་བསམ་དཀར་བ་ཞིག་ཡིན། གཡུ་ཁོག་དཔོན་བླའི་སྐུ་དུས་ཀྱི་ཆུ་ཕག་༼༡༩༢༣༽ལོར་གཡུ་ཁོག་དང་དང་ལི་སྟོད་མའི་གྱོད་དོན་འདུམ་འགྲིག་བྱེད་སྐབས་ཁོང་དགུང་ལོ་བཅུ་གསུམ་ལས་མིན་ཀྱང་དཔའ་ངར་ལྡན་པའི་གཏམ་བཤད་ཀྱིས་ལི་དཔོན་དགེ་འདུན་དང་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་འགོ་བློན་རྣམས་ཧ་ལས་པ་བྱུང་། དོན་ཆེན་གྱི་ཆེད་དུ་མ་ཟད་དུད་ཁྱིམ་ཆུང་ངུ་ཞིག་གི་རྟ་ནོར་ཇག་རྐུན་གྱིས་ཁྱེར་བ་ཙམ་ལ་ཡང་འོག་གི་སྡེ་འབངས་ལ་དཀའ་ངལ་བྱུང་ན་སྐྱིད་པོར་འདུག་རྒྱུ་མེད་ཟེར་ནས་ཁོང་སྐུ་དངོས་ར་མདའ་རྩད་གཅོད་དུ་ཕེབས་པ་སོགས་མཛད། འོན་ཀྱང་སྤྱིའི་སྒྲིག་ཁྲིམས་དང་འགལ་མཁན་ལ་མིག་འདོན་པ་དང་། རྒྱུས་པ་གཅོད་པ། ལྕགས་ཚན་འབྲབ་པ་སོགས་ཀྱི་ཆད་ལས་ཚབས་ཆེན་ཕབ། སྟོད་གེ་སར་གྱི་གོང་བ་མན་ཆད། སྨད་རྒྱལ་རོང་གི་འདབ་མ་ཡན་ཆད་དབང་དུ་བསྡུ་རྒྱུ་ཡིན་སོགས་ཁ་ཕོ་བསྒྲགས། ལོ་བདུན་གྱི་རིང་ལ་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་འགན་ཁུར་བར་མཛད། དཔའ་ངར་ལྡན་པའི་གྲགས་པ་ཕྱོགས་སུ་ཁྱབ། དགུང་གྲངས་ཉེར་ལྔ་བཞེས་པ་རབ་བྱུང་བཅུ་དྲུག་པའི་ཤིང་ཕག་༼༡༩༣༥༽ལོར་དམར་དམག་རྒྱང་བསྐྱོད་ཀྱིས་གཡུ་ཁོག་ཏུ་སླེབས་སྐབས། དཔོན་འདིས་དམར་དམག་ལ་མགོ་མ་བསྒུར་བར་འཐབ་འཁྲུག་བྱས། སྒེག་ཁོག་ནས་གདོང་ལེན་གྱིས་རྒྱ་དམག་དུ་མ་བསད་མཐར་སྒེག་གི་ཅ་འཛོང་ནས་བཀྲོངས་སོ།།

དཔོན་རབས་བཅུ་གཉིས་པ་དབང་ཆེན་བདུད་འདུལ་ནི།

ཡབ་ནགས་རྟ་ཚེ་དཔལ་དང་། མ་ཡུམ་སྲས་མོ་རྟ་མགྲིན་དབང་མོ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ཆུ་བྱི་༼༡༩༡༢ ༡༩༨༩༽ལོར་འཁྲུངས། དཔོན་འདི་ནི་རྣམ་དཔྱོད་ཡངས་ཤིང་ཐབས་ལ་མཁས་པ། མི་གཞན་གྱིས་བློ་ཁ་བསྒྱུར་དཀའ་བ་ཞིག་ཡིན། དགུང་གྲངས་ཉེར་ལྔ་བཞེས་པ་མེ་བྱི་༼༡༩༣༦༽ལོ་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་འོས་འགན་བཞེས། རྒྱལ་རོང་དྲུག་ཟུར་རྒྱལ་ས་ནས་ཁྲོ་སྐྱབས་སྲས་མོ་ཀུན་གསལ་དབང་མོ་བཙུན་མོར་བསུས་ཤིང་། གཡུའི་ཆོས་ཁྲིའི་ཐང་ནས་བཀྲ་ཤིས་པའི་གཉེན་སྟོན་བྱས། གཡུའི་མངའ་འབངས་ཀྱི་ཁྱིམ་རབ་རེས་མཛོ་རེ། ཁྱིམ་འབྲིང་རེས་རྟ་རེ། ཁྱིམ་ཆུང་རེས་འབྲི་རེ་ཕུལ་བར་གྲགས། ཁྲོ་སྐྱབས་སྲས་མོ་འདི་ནི་སྔོན་གཡུ་དཔོན་ཀརྨ་དབང་དྲག་གིས་ཁྲོ་སྐྱབས་དཔོན་ཚེ་དབང་ནམ་མཁའི་སྲས་མོ་ཨ་འདེ་བཙུན་མོར་བཞེས་ཀྱང་ལོ་འགའི་རྗེས་ནས་ཀརྨ་དབང་གྲགས་འདས། ཁོང་གཉིས་ལ་བུ་རྒྱུད་མེད་པས་སྲས་མོ་ཨ་འདེ་ཕྱིར་ཁྲོ་སྐྱབས་སུ་བསྐྱལ་བ་ལ་རླན་རིགས་ཀྱི་སྲས་མོ་ཞིག་འཁྲུངས་པ་སྲས་མོ་ཀུན་གསལ་དབང་མོ་འདི་ཡིན། དཔོན་འདིས་སྤུན་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་དུས་སུ་བཞག་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱས། ཁྲོ་སྐྱབས་དང་། དགེ་བཤེས་ཙ། གཡུ་ཁོག་གསུམ་ལ་དཔྱ་ཁྲལ་འབུལ་དགོས་པའི་སུམ་སྡེ་རྫེ་ཐ་བ་ཞེས་དུད་ཁྱིམ་དྲུག་ཅུ་ཙམ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་ཁྱིམ་ཚང་བརྒྱད་ཀྱིས་རྩང་སྨད་སྡེ་བར་མགོ་བཏགས་པ་ལམ་བར་ནས་གཡུ་ཁོག་པས་ཇག་འཕྲོག་བྱས་རྐྱེན་གཡུ་རྩང་གཉིས་འཁྲུག་འཛིང་བྱུང་། དེའི་གྱོད་དོན་གཟན་དཀར་རིན་པོ་ཆེ་པདྨ་དངོས་གྲུབ་རོལ་བའི་རྡོ་རྗེས་ཞི་འཇགས་མཛད། རྫེ་ཐ་བའི་དུད་ཁྱིམ་དྲུག་ཅུ་པོས་གཡུ་ཁོག་པ་མ་གཏོགས་དཔོན་ཁག་གཞན་གཉིས་ལ་དཔྱ་ཁྲལ་སྟེར་མི་དགོས་པར་བྱས། གཡུ་རྩང་འཁྲུགས་སྐབས་ཨ་སེན་མའི་དཔོན་གེ་འཕན་གདུགས་དཀར་མགོན་གྱིས་གཡུ་ཁོག་པའི་གསང་ཇུས་རྩང་སྨད་ཕྱོགས་ལ་བཤད་རྐྱེན་གཡུ་དང་ཨ་སེན་མ་འགྲས་ནས་འཐབ་འཁྲུག་བྱས་ཏེ་ཕན་ཚུན་ཤི་རྨས་མང་དུ་བཏང་། མཐར་ཨ་སེན་མའི་གེ་འཕན་ཞིང་སྐྱོང་མགོན་གྱིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་ཁྱིམ་ཚང་སུམ་ཅུ་ཙམ་གྱིས་གཡུ་ཁོག་དཔོན་ལ་མགོ་བཏགས། སྐབས་དེར་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་མངའ་འོག་ཏུ་དུད་ཁྱིམ་དྲུག་བརྒྱ་དགུ་བཅུ། མི་གྲངས་ཉིས་སྟོང་བདུན་བརྒྱ། དགོན་པར་དགེ་འདུན་པ་བཞི་བརྒྱ་སུམ་ཅུ་ཙམ་དུ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་། ཝ་ཤུལ་ཆུ་དམར་བ། ཝ་ཤུལ་གཡུ་དངོས་མ། ཝ་ཤུལ་ཆུ་དབར་བ། ཝ་ཤུལ་དབུས་ཐ་མ། ཝ་ཤུལ་སྒེག་ཐ་མ། གེ་འཕན་ཨ་སེན་མ། དགོན་མཐའ་མ་བཅས་སྡེ་ཤོག་བདུན་ཡོད་པའི་སྤྱི་ཁྱབ་ཀྱི་དཔོན་པོ་གཡུ་སྲས་དབང་ཆེན་བདུད་འདུལ་ཁོང་ཉིད་ཀྱིས་མཛད། དགོན་མཐའི་སྡེ་བ་མ་གཏོགས་པའི་སྡེ་ཤོག་དྲུག་ལ་ཤོག་དཔོན་རེ་དང་། ཤོག་དཔོན་རེའི་འོག་ཏུ་འགོ་བ་བཞི་རེ་དང་། འགོ་བ་རེའི་འོག་ཏུ་དུད་ཁྱིམ་སུམ་ཅུ་མན་ཆད་རེ་ཡོད། འདི་སྐབས་ཀྱང་གཡུ་ཁོག་པས་ཤོག་དཔོན་ལ་སྔོན་ལུགས་ལྟར་པའོ་ཀྲང་(保长)ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་བེད་སྤྱོད་བྱས་འདུག དེ་ཡང་ཆུ་དམར་བའི་ཤོག་དཔོན་གནམ་མཚོ་བསོ་པ། དེའི་འོག་གི་འགོ་བ་རྣུ་ཤུལ་ནམ་མཁའ་དོན་གྲུབ། ཁྱ་ཤུལ་བདེ་ཆེན། རྒྱ་ཚོག་རིག་འཛིན་དཔལ་བཟང་། ཤིང་ཉག་དཀོན་མཆོག་ཚེ་རིང་། གཡུ་དངོས་མའི་ཤོག་དཔོན་གེ་འཕན་བློ་ཐོ་དང་། འགོ་བ་མགར་བསོད་ནམས་རིན་ཆེན། བཞག་ཤུལ་དཔལ་ལུ། ཝ་དགེ་མི་སྐྱོང་རྡོ་རྗེ། རྒྱ་བསྟན་རྒྱས། ཆུ་དབར་བའི་ཤོག་དཔོན་ལྷ་སྲས་འཆི་མེད་གསང་འདུས། འགོ་བ་ཀོའི་རྩའི་བསོ་རྡོག མར་བའི་རིན་ཆེན་རྣམ་རྒྱལ། ཀེ་འཕན་གནས་པོ། གནམ་མཚོ་བསོ་པ།༼འདི་གནམ་མཚོ་ས་བདག་ཚེ་རིང་གི་བུ་ཡིན་པས་ས་བསོ་ཡང་ཟེར། གོང་གི་བསོ་པ་དང་མི་གཅིག༽ དབུས་ཐ་མའི་ཤོག་དཔོན་གནམ་མཚོ་ཀུན་རྒྱལ། འགོ་བ་རྡོ་བདེ་འབྱུང་། ཝ་དགེ་ཀརྨ་བཀྲ་ཤིས། རྡོ་ཚེ། ཝ་དགེ་རིག་འཛིན་དཔལ་མགོན། སྒེག་ཐ་མའི་ཤོག་དཔོན་རྒྱ་ཧྲེ་པད་རྡོར། འགོ་བ་རྒྱ་ཧྲེ་ཀར་ཐོ། རྒྱ་ཧྲེ་བཅང་ཐོ། མགོན་བསྟན་ཚེ་རིང་། རྒྱ་ཧྲེ་རིན་ཆེན་བཟང་པོ། ཨ་སེན་མའི་ཤོག་དཔོན་གཡུ་སྲས་ལྷ་མགོན། འགོ་བ་རི་ཤུལ་རིག་འཛིན་རྒྱ་མཚོ། རུ་ཡོང་ཡི་དམ། གེ་འཕན་ཚེ་རིང་དབང་རྒྱལ། རི་ཤུལ་པད་འཇིགས། རྒ་ནུབ་ཨོ་རྒྱན་ནོར་བུ། མི་ཉག་རྒྱབ་ལོ། དགོན་མཐའ་མ་ལ་སྔར་སྲོལ་ལྟར་དཔོན་གྱིས་ཐད་གཟིགས་གནང་བ་ལས་ཤོག་དཔོན་མ་བསྐོས། འགོ་བ་ཤོའི་པའི་ཡིད་བཞིན་དང་། ཟླ་བ་གཉིས། དཔོན་གྱི་དྲུང་ཡིག་པ་རྒྱ་ཐུབ། གྲོས་འདྲི་ཡུལ་དང་ཕྱི་འབྲེལ་བློན་ཆེན་གེ་འཕན་བློ་ཐོ། དམག་སྤྱི་ཆེན་མོ་གནམ་མཚོ་བསོ་པ། ཁྲིམས་གཅོད་ལག་བསྟར་བ་བྱམས་ཤུལ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་དང་། རྒྱལ་རོང་གཡུང་དྲུང་རྒྱལ། ཕྱག་མཛོད་ཤིང་ཐུབ་བཅས་ཡིན། སྐབས་དེའི་གཡུ་ཁོག་གི་ས་མཚམས་ནི། སྒེག་ལ་ལབ་ཙེ་མན་ཆད། རིག་འཛིན་གདོང་གྱེས་ཐང་ཚུན་ཆད། དབུ་མའི་དྲེས་རྡོག་ལ་ཁ། ལྗིག་གི་ག་ཡེས་རྒ་མགོ། རྒྱུ་ཡི་བྲག་དམར་ཁ་མདོ། རྦིག་རེ་ན་ལེབ་གསེང་། ཤེལ་གྱི་མུ་ཆ་མཚོ་ཁ། རྡོ་རིང་རུས་པོམ་གདན་ཐོག རྡོ་གླ་ཡུམ་གླུ་མ། ཉིན་ཡག་རྡོ་དཀར་ཉག་ག་སོགས་ཀྱི་བར་ཡིན་པ་དང་། ཁྱད་པར་སྒེག་གོང་མའི་ནང་ནས་ནགས་རྟ་ཆོས་དབྱིངས་ཏེ་ནགས་ཚེའི་ཕ་གྲོངས་པས་ཕ་མེས་ཀྱི་ཐོད་རུས་འཇོག་ས། རྡོ་རིང་རུས་པོམ་གདན་སྟེང་ནས་བླ་མ་འགྱུར་མེད་རྡོ་རྗེ་སྐུ་འཁྲུངས་པས་བུ་ཕྲུག་གི་ལྟེ་ཁྲག་འཐོར་ས་ཡིན་ཟེར་བ་སོགས་ངག་རྒྱུན་ཡ་མཚན་པ་དུ་མ་ཡོད་དོ། །ལྕགས་སྟག་༼༡༩༥༠༽ལོ་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཞི་བའི་བཅིང་གྲོལ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པ་དང་། དཔོན་དབང་ཆེན་བདུད་འདུལ་དང་། ལྷ་སྲས་འཆི་མེད་གསང་འདུས་སོགས་རྒྱ་ནག་གི་ཡུལ་གྲུ་དུ་མར་ལྟ་བསྐོར་དུ་ཁྲིད། ལྕགས་ཡོས་༼༡༩༥༡༽ལོར་ས་ཁུལ་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་འཚོགས་ནས་ས་ཁུལ་སྲིད་གཞུང་བཙུགས་སྐབས་དཔོན་དབང་ཆེན་བདུད་འདུལ་གཡུ་ཁོག་ས་ཁུལ་གྱི་མགོ་འཛིན་(区长)དང་། ཆུ་འབྲུག་༼༡༩༥༢༽ལོར་རྟའུ་རྫོང་གི་རྫོང་དཔོན་གཞོན་པ་(副县长)སོགས་སུ་རིམ་པར་བསྐོས་མོད། མེ་རྟ་༼༡༩༦༦༽ལོར་ཁྲིམས་ཁང་དུ་བཙུད་ནས་མི་ལོ་བཅུ་གསུམ་ལ་བཞག ས་ལུག་༼༡༩༧༩༽ལོར་བཙོན་གྲོལ་བཏང་ནས་རྫོང་སྲིད་གྲོས་སུ་བཞག དགུང་གྲངས་དོན་བརྒྱད་བཞེས་པ་ས་སྦྲུལ་ལོར་རྟའུ་རྫོང་སྲིད་གྲོས་ནང་དུ་སྐུ་གཤེགས་སོ།།

དཔོན་ལྷ་མགོན་རྒྱལ་བ་དོན་གྲུབ།

ཡབ་ནགས་རྟ་ཚེ་དཔལ་དང་། ཡུམ་སྲས་མོ་རྟ་མགྲིན་དབང་མོ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་མེ་སྟག་༼༡༩༢༦ ༡༩༥༩༽ལོར་གཡུ་ཁོག་དཔོན་ཚང་དུ་འཁྲུངས། ལྷ་མགོན་རྒྱལ་བ་དོན་གྲུབ་བཏགས། ཆུང་དུས་ནས་ཡི་གེ་འབྲི་ཀློག་སོགས་ལ་སྦྱང་། རྫོགས་ཆེན་དང་གྲུབ་ཆེན་སོགས་སུ་གྲྭ་སར་ཕེབས། ཤེས་རྒྱ་ཡངས་ལ་སྤོབས་པ་ཆེ་བ། དཔའ་ངར་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན། སྐབས་ཤིག་གཡུ་ཁོག་རྗེས་དཀར་རིགས་ཀྱི་དུད་ཚང་འགའ་ཡུལ་བུད་ནས་རྔ་བའི་དམེ་རྒྱལ་པོ་དཔལ་མགོན་ཕྲིན་ལས་རབ་བརྟན་༼༡༩༡༧ ༡༩༦༦༽ལ་མགོ་བཏགས་ཡོད་པ་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་ཕྱིར་བླངས། སྤྱིར་དཔོན་རབས་གོང་མ་ཚོའི་རིང་ལ་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱིས་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཆར་ལ་གཟིགས་རྟོག་མཛད་པའི་ལུགས་སྲོལ་ཡོད་ཀྱང་། དཔོན་དབང་ཆེན་བདུད་འདུལ་གྱི་སྐུ་དུས་སུ་དགོན་པའི་བསྟན་བདག་ཏུ་ཁོང་ཉིད་བསྐོས་ནས་སྤུན་མཆེད་གཉིས་ཀྱིས་ཆོས་སྲིད་ཀྱི་འགན་སོ་སོར་བཞེས། དགུང་གྲངས་སོ་བཞི་བཞེས་པ་ས་ཕག་ལོའི་༼༡༩༥༩ ལོའི་སྤྱི་ཟླ་ ༡༡ པའི་ཚེས་ ༡ ཉིན།༽ངོ་ལོག་རྒོལ་འཛིང་སྐབས་གཡུའི་བོ་ཐོད་ནས་སྐུ་བཀྲོང་བར་བྱས་སོ།།

ལྷ་སྲས་སྟོབས་ལྡན་དབང་ཆེན།

ཡབ་གཡུ་དཔོན་དབང་ཆེན་བདུད་འདུལ་དང་། མ་ཡུམ་ཁྲོ་སྐྱབས་སྲས་མོ་ཀུན་གསལ་དབང་མོ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་རབ་བྱུང་བཅུ་དྲུག་པའི་ལྕགས་སྟག་༼༡༩༥༠ ༡༩༦༡༽ལོར་འཁྲུངས། དེ་ཡང་གཡུ་ཁོག་དཔོན་དང་ཁྲོ་སྐྱབས་སྲས་མོ་གཉིས་ལ་ཡུན་རིང་བར་བུ་རྒྱུད་མེད་པས་རིམ་གྲོ་རྒྱ་ཆེན་བྱས། ཁྱད་པར་ཚོ་འདུ་བླ་མས་དཔོན་ཚང་ལ་སྒྲུབ་པ་ཞིག་བཏོན། སྒྲུབ་པ་གྲོལ་བའི་ནུབ་མོ་བླ་མའི་རྨི་ལམ་དུ་མི་དཀར་རྟ་དཀར་ཅན་ཞིག་གིས་རྟ་དཀར་པོ་ཞིག་ཁྲིད་ནས་བླ་མའི་མདུན་དུ་འོངས་ནས་འགྲོ་ཟེར། བླ་མས་རྟ་དཀར་པོ་དེ་ཞོན་ནས་མི་དེར་འགྲོག་ནས་ཕྱིན་པས། གཡུ་སྟོད་དུ་སླེབས། དེར་ཕོ་བྲང་ཞིག་འདུག་པའི་ནང་དུ་ཕྱིན་པས་རྒྱལ་པོའི་ཆས་ཅན་དར་གྱི་ལ་ཐོད་དཀྲིས་པ་ཞིག་ཁྲི་ཐོག་ན་བཞུགས་པ་མཇལ་བས། དེས་ཁྱེད་འདིར་བྱོན་པ་ལེགས། འདི་གསོལ་གསུངས་ནས་རིལ་བུ་ཞིག་བྱིན་པ་གསོལ། པང་དུ་བྱིས་པ་ཞིག་བཟུང་འདུག་པ་འདི་ཁྱོད་ལ་དགོས་སམ་གསུངས་པས་དགོས་ཞུས་ནས་བྱིས་པ་ལག་ཏུ་བླངས་ཙམ་ན་གཟིམ་ལས་སད། དེའི་ཕྱི་ཉིན་གཡུ་ཁོག་པའི་རི་བསང་ཆེན་མོ་དང་ཁེལ་ཡོད་ཅིང་ཚོ་འདུ་བླ་མ་ཡང་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་བཀའ་གསུང་ལྟར་རི་བསང་ལ་ཕེབས། དེའི་ཕྱི་ལོ་ལྷ་སྲས་སྟོབས་ལྡན་དབང་ཆེན་འདི་འཁྲུངས་པ་ཡིན། རྡོ་རྗེ་གཡུ་ཁྲོམ་གྱིས་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པའི་སྲས་ཡིན་པར་གྲགས། ཕུའུ་པདྨ་སྤྲོས་བྲལ་སྲས་ཀྱི་སྐུ་རྫིར་བརྐོས། འོན་ཀྱང་སྐུ་ན་ཆེར་མ་སོན་སྐབས་དུས་འགྱུར་བྱུང་རྐྱེན་དགུང་གྲངས་བཅུ་གཉིས་བཞེས་པ་ལྕགས་གླང་ལོར་ཆོས་ཁྲི་ཐང་ནས་བཀྲོངས་སོ།།

གཉིས་པ་ཞར་བྱུང་གཡུ་ཁོག་དཔོན་ཚང་གི་མི་རྒྱུད་གྱེས་ཚུལ་ནི།

ཀརྨ་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པའི་དུས་གཡུ་ཁོག་དཔོན་གྱི་གདན་ཐོབ་རྟ་རྒྱུག་གི་གཏང་མར་ལེན་པའི་དཔོན་ཝ་ཤུལ་དང་། ཀརྨ་པའི་ཚ་མོ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་ཀརྨ་དབང་ཕྱུག དེའི་བུ་ཀརྨ་དོན་གྲུབ། དེའི་ཀརྨ་ཆོས་གྲགས། ཀརྨ་ཆོས་གྲགས་ལ་བུ་མེད་ཅིང་བུ་མོ་ཞིག་ཡོད་པ་དཔོན་མོ་བསོད་ནམས་སྒྲོན་མ། དེས་ཧོར་ག་གའམ་ཧོར་སྲས་མགོན་པོ་བསམ་གྲུབ་དམག་པར་བསུས་པས་ཁོང་གཉིས་ལ་སྲས་༼༡ བཙུན་པ་རིག་འཛིན་དཔལ་བཟང་། ༼༢ ཧོར་སྲས་བསོད་ནམས་དབང་འདུས། ༼༣ ཧོར་སྲས་ནམ་མཁའ་དཔལ་ཆེན། ༼༤ སྲས་མོ་ལྷ་ཐོ་དང་བཞི་ཡོད། ༼༡ རིག་འཛིན་དཔལ་བཟང་ནི་བླ་མ་རབ་བྱུང་ཞིག་ཡིན་པར་སྣང་། འདི་ལ་དཔོན་བླ་རིག་ལོ་ཡང་ཟེར། ༼༢ ཧོར་སྲས་བསོད་ནམས་དབང་འདུས་ལ་གཡུ་སྲས་ཀརྨ་དབང་དྲག༼འདི་རྡོ་རྗེ་གཡུ་ཁྲོམ་གྱི་འཕྲུལ་སྲས་ཡིན་པར་གྲགས།༽ དཔོན་བླ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ། པེ་ལོ། བསྟན་འཛིན་འོད་ཟེར་རམ་བསྟན་གཅེས། སྲས་མོ་ཀུན་བཟང་དབང་མོ། རྟ་མགྲིན་དབང་མོ་དྲུག་ཡོད། ཀརྨ་དབང་དྲག་དང་། དཔོན་བླ། སྟན་གཅེས་གསུམ་ལ་བུ་རྒྱུད་མེད། པེ་ལོ་ལ་བུ་མོ་གཅིག་ཡོད་པ་ནི་གཡུ་བཟའ་གཡུ་མཚོ། དེ་ལ་བུ་བསོད་ནམས་དབང་རྒྱལ། དར་དྲིས། བསྡུ་བ། བུ་མོ་ལྷ་གྱོ། ཀླུ་གྱོ་བཅས་ལྔ་ཡོད། ཀུན་བཟང་དབང་མོ་དང་ཁྲོ་སྐྱབས་དཔོན་གྱི་སྐུ་མཆེད་རླན་ཏེ་ལ་གཉིས་ལ་སྲས་སྐལ་བཟང་དབང་ཕྱུག་༼འདི་ལ་སྲས་སྐར་ཟེར།༽དང་། སྲས་མོ་ཡིད་བཞིན་དབང་མོ་གཉིས། སྲས་སྐལ་བཟང་དབང་ཕྱུག་ལ་བུ་བཙན་ལོ། དགྲ་ལོ། འགྱུར་མེད་ཚེ་དབང། བུ་མོ་གཉིས་ཡོད། ཡིད་བཞིན་དབང་མོ་ལ་སྲས་གྲགས་པ་དང་། བློ་གསལ་དགའ་བ། ཚེ་འཛིན་རྡོ་རྗེ། སྲས་མོ་བློ་ཐོ་དང་བཞི། རྟ་མགྲིན་དབང་མོ་ལ་སྲས་ཨོ་རྒྱན་རྣམ་གྲོལ། དབང་ཆེན་བདུད་འདུལ། བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན། སྐལ་བཟང་དབང་ཆེན༼འདི་ལ་དཔོན་འཇིགས་ཀྱང་ཟེར༽། ལྷ་མགོན། རྣམ་དཀར་དབང་མོ།༼འདི་ལ་མ་ལོ་དབང་མོ་ཟེར།༽ སྙན་གྲགས་སྒྲོན་མ༼འདི་ལ་ཉན་འདྲིས་ཟེར།༽། སྲས་མོ་མཁའ་སྤྱོད་དབང་མོ་བཅས་བརྒྱད་ཡོད་དོ། །

༼༢ ཧོར་སྲས་ནམ་མཁའ་དཔལ་ཆེན་ལ་སྲས་ཚེ་དཔལ་ནོར་བུ། གཞན་ཕན་ཉི་མ། སྲས་མོ་སྐལ་བཟང་དབང་མོ་གསུམ། སྲས་ཚེ་དཔལ་ནོར་བུ་ལ་བུ་གནམ་མཚོ་སྤྲུལ་སྐུ་འགྱུར་མེད་གཞན་ཕན། ཀོང་སྤྲུལ་པདྨ་དགྱེས་པ། ར་ཧོར་མཁན་སྤྲུལ་འཇམ་དབྱངས་དཔལ་ལྡན་སྙན་གྲགས། ཨོ་རྒྱན་དབང་ཕྱུག འཆི་མེད་གསང་འདུས། སྲས་མོ་བསོ་གཅེས་དང་དྲུག རྡོ་རྗེ་དབང་མོ་དང་བདུན་ཡོད། སྲས་གཞན་ཕན་ཉི་མ་ལ་བུ་འཆི་མེད་མགོན། པ་བཟང་། གནས་བསྟན་ཚེ་རིང་། འགྱུར་མེད་བཟང་པོ། བུ་མོ་ཆོས་པོ་དང་ལྔ། དོན་གྲུབ་བློ་ལྡན། ཚེ་འཛིན་ལྷ་མོ། མེ་ལོ་བཅས་བརྒྱད་ཡོད། སྲས་མོ་སྐལ་བཟང་དབང་མོ་ལ་སྲས་གཅིག་ཡོད་པ་ཆུང་དུས་ནས་གྲོངས། དེ་ནས་མོ་རང་གིས་ཇོ་མོ་བྱས་པར་བཤད་དོ།། ༼༤ སྲས་མོ་ལྷ་ཐོ་ཤིང་ཉག་དཔོན་ནམ་མཁའ་བསྟན་འཛིན་གྱིས་བཙུན་མོར་བསུས་པས། བུ་རབ་ལོ། གདོར་ལོ། རིག་འཛིན་དོན་གྲུབ། བྱང་ཆུབ། བསོ་གཅེས། སྲས་མོ་བཀྲ་ཤིས་ལྷ་མོ༼འདི་ལ་སྲས་མོ་བཀྲ་ལོ་ཟེར།༽ བཅས་ཡོད། རབ་ལོ་ལ་བུ་རྒྱུད་མེད། གདོར་ལོའི་བུ་རྒྱུད་ཤིང་ཉག་དཀོན་མཆོག་ཚེ་རིང་། ཤིང་ཉག་དགེ་ལེགས། སྒྲོན་སྐྱབས། ཤིང་ཕུན། བུ་མོ་ཤིང་བཀྲ་མ། བསོ་འཕན་སོགས་ཡོད། སྲས་མོ་བཀྲ་ཤིས་ལྷ་མོ་གེ་འཕན་ལི་རྔ་བར་མནའ་མར་ཕྱིན་པ་ལ་བུ་གེ་འཕན་དགྲ་འདུལ། དགེ་ལེགས་སོགས་ཡོད། རྗེས་སུ་གེ་འཕན་ཀུན་བཟང་མཁས་གྲུབ་དང་། ལི་རྔ་བ་འགྲས་ནས་སྲས་མོ་བཀྲ་ཤིས་ལྷ་མོའི་ཁྱོ་ག་རྡིའི་བག་འཚེར་ལ་ཁ་རུ་བསད་པའི་ཤ་ལན་དུ་དགྲ་འདུལ་སོགས་ཀྱིས་ཀུན་བཟང་མཁས་གྲུབ་བསད་ནས་རྔ་སྨད་དུ་སོང་བའི་རྒྱུད་པ་དེང་སང་དེ་ཕྱོགས་སུ་ཡོད། དེ་མན་ཆད་ཀྱི་མི་རབས་རྣམས་ནི་ཀུན་ལ་གསལ་ཕྱིར་འགོད་པར་མ་བྱས་སོ། །

གདན་ཐོབ་ཁྲ་མོ་མགྱོག་པའི་རྒྱན་ལ་བླངས། །གནམ་བསྐོས་གོང་མས་དཔོན་གྱི་ཆོ་ལོ་བསྩལ། །བཀའ་བརྒྱུད་བསྟན་པའི་བདག་པོར་གཉེན་ཚན་བསྡེབས། །དཔོན་མིང་སྡེ་ལ་ཐོགས་པའི་དུས་རབས་ཚུགས། །ཟོ་དོར་འཕྲུལ་སྲས་ཀརྨ་དབང་དྲག་དང་། །ཀུན་གཟིགས་དཔོན་བླ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་སོགས། །ས་སྐྱོང་མི་རྗེ་གསེར་རིའི་ཕྲེང་བ་ཡིས། །ལུགས་གཉིས་ཕ་ཆུས་བཟུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཟབ། །གཡུ་ལྗོངས་རི་ལུང་འགག་སྒོ་མཁར་ལས་བཙན། །གཡུ་ཁོག་སྟག་ཤར་རྩལ་དྲུག་གློག་ལས་མྱུར། །གཡུ་བཟའ་མཛེས་མའི་སྐྱེས་གཟུགས་ལྷ་ལ་འགྲན། །གཡུ་རྟ་སྐེ་ཐུང་བང་རྩལ་རླུང་ལ་འགྲན། །རྒྱ་སྟག་འཕྲེད་དུ་ཉལ་འདྲའི་གཡུ་ལུང་ནང་། །སྡང་བའི་དགྲ་ལ་མགོ་བོ་མི་སྒུར་ཞིང་། །བྱམས་པའི་གཉེན་ལ་དུང་བ་མི་ལྷོད་པའི། །དཔའ་རྒོད་སྟག་མོའི་ཁྱུ་གཅིག་ཡན་པར་གནས། །ཉག་རྐེད་དཔོན་ལ་རལ་གྲིའི་རྣོ་ངར་ངོམ། །ཙི་ནའི་དཔུང་ལ་མེ་མདའི་སོ་ཁ་གཏད། །སྐྱེས་ཚད་དམར་ཡག་སྟག་གི་རིགས་སུ་སྐྱེས། །ཤི་ཚད་ངར་ཆེན་འཛུམ་དྲུག་ཤིགས་སེ་གཤེགས། །གསལ་ལ་མི་གསལ་སྣ་མང་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད། །དཔོན་རབས་རིམ་པས་བཀོད་པའི་ཞབས་རྗེས་དེ། །ལོ་ཟླའི་རྡུལ་གྱིས་འཚོབ་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས། །ལྷག་བསམ་དག་པས་བྱི་དོར་ཅུང་ཟད་བགྱིས། །དབང་ཆེན་དཔོན་པོས་བཙན་གྱིས་མ་བསྐུལ་ཞིང་། །འབྱོར་ལྡན་ཕྱུག་པོས་རྒྱུ་ཡིས་ཉོས་མིན་ཀྱང་། །ཡུལ་འདིར་ལྟེ་ཁྲག་འཕོས་པའི་དུང་ཞེན་གྱིས། །ཕ་མེས་བྱུང་རིམ་ཕྱོགས་ཙམ་བརྗོད་པ་ཡིན། །བར་སྐབས་ཀྱི་ཚིགས་སུ་བཅད་པའོ། །